BERLİN (AA) - ERBİL BAŞAY/CÜNEYT KARADAĞ - Genel seçimlerin eylül ayında yapılmasına rağmen hükümetin halen kurulamadığı Almanya'da, 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana kabine kurma çalışmaları ilk defa 3 aydan uzun sürdü.

Ülkede 24 Eylül’de yapılan genel seçimde yüzde 20,5 oy oranıyla tarihinin en kötü sonucu alan Sosyal Demokrat Parti (SPD) yöneticileri sonuçların açıklanmasından hemen ardından, kurulacak yeni hükümette yer almayacaklarını açıkladı.

Bunun üzerine Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partileri, Hür Demokrat Parti (FDP) ve Yeşiller “Jamaika koalisyon”un kurulması hedefiyle ön görüşmelere başladı.

Bu partilerin renklerinin Jamaika bayrağını çağrıştırdığından dolay “Jamaika koalisyonu” olarak adlandırılan, ancak Almanya'da şimdiye kadar hiç denenmeyen hükümetin kurulması için 4,5 hafta süren ön görüşmeler 20 Kasım’da FDP’nin masadan kalmasıyla başarısızlıkla sonuçlandı.

- Hükümet kurulması için Steinmeier devrede

Ülkenin şimdiye kadar yaşanmayan bir krizle karşı karşıya kalmasından dolayı Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier devreye girdi ve krizi çözmek için Federal Meclis’te grubu bulunan tüm siyasi parti temsilcileriyle görüştü.

Erken seçime gidilmesini istemeyen ve partilerin sorumluluklarını yerine getirmesi çağrısı yapan Steinmeier’in girişimleri sonucu ve kamuoyu baskısı nedeniyle daha önce kesin bir dille muhalefette kalacağını açıklayan sosyal demokratlar, CDU/CSU ile ön görüşmeler için masaya oturma kararı aldı.

Ancak SPD lideri Martin Schulz'un süreci zamana yaymak, alınacak her kararı parti yönetimine ve delegelere sunmak istemesi nedeniyle iki taraf arasında yapılacak ön görüşmeler resmen başlayamadı ve yeni yıla kaldı.

- Hükümetin kurulamaması süresinde rekor kırıldı

Almanya tarihinde ilk kez genel seçimlerin üzerinden 3 aydan fazla bir zaman geçmesine rağmen bu süre içinde bir hükümet kurulamadı.

Almanya’da şimdiye kadar seçimlerden sonra hükümetin kurulamama süresine ilişkin rekor 2013’e aitti. 22 Eylül 2013’te gerçekleşen genel seçimlerden sonra koalisyon görüşmelere başlayan CDU/CSU ile SPD, seçimlerden ancak 86 gün sonra hükümeti kurabildi.

Ülkede 2005’teki genel seçimlerden 65 gün sonra, 2009 seçimlerden ise sadece 31 gün sonra hükümet kurulabilmişti.

- Görüşmelerden çıkan sonuçlar partilerin organlarında ele alınacak

SPD, aralık ayı ortasındaki kurultayında, gençlik teşkilatının muhalefetine rağmen CDU/CDU ile "ucu açık" ön görüşmeler yapmayı kabul etti.

Daha sonra SPD ile CDU/CSU arasında ön görüşmelerin takvimi ve içeriği belirlemek için partilerin yöneticileri iki görüşme yaptı. Buna göre "büyük koalisyon" için ön görüşmelere resmi olarak 7 Ocak’ta başlayıp 12 Ocak’ta tamamlama ve 15 madde üzerinde müzakere yapma konularında anlaşma sağlandı.

Buradan çıkacak sonuç önce partilerin yetkili kurullarından geçecek. SPD, 21 Ocak'ta olağanüstü kurultay düzenleyerek ön görüşmelerden çıkan sonucu ele alacak. Partilerin yetkili organlarından çıkacak sonuçla iki taraf arasında doğrudan koalisyon görüşmelerinin başlayıp başlamamasına karar verilecek.

Siyasi gözlemciler tüm bu süreçler nedeniyle olası koalisyon protokolünün imzalanması ve hükümetin kurulmasının mart ayını bulabileceğini belirtiyor. Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU), Hristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) ve SPD'nin 4 yıldan beri hükümette bulunmalarına rağmen tarafları koalisyon görüşmelerinde birbirinden zorlu konular bekliyor.

-Taraflar arasında ele alınması beklenen konular

SPD'nin genel seçimden sonra yeniden bir "büyük koalisyona" karşı çıkması CDU/CSU’nun üzerinde esneklik göstermesi konusunda baskıyı artırıyor.

SPD’nin tabanını olası "büyük koalisyona" ikna etmesi için birçok talebini görüşmelerde kabul ettirmesi gerekiyor.

Koalisyon müzakerelerinde tarafları bekleyen başlıca konular şöyle:

- Sağlık sigortası

Görüşmelerin en çetin konularından birisi, sağlık sigortası sistemi olacak. SPD’nin sağlık sigortasında reform yaparak, "halk sigortası" olarak adlandırdığı tek tip sağlık sigortasına geçme isteği bulunuyor. CDU/CSU ise sağlık alanındaki sorunun bu tür bir sağlık sigortayla çözülemeyeceği, mevcut "özel" ve "yasal zorunlu" iki tip sağlık sigorta uygulamasının sürmesini talep ediyor.

- Sağlık sigortası primleri

Almanya'da çalışanlar ek ücretlerden dolayı sağlık sigortası primini daha fazla ödemek zorunda kalıyor. SPD, işveren ve çalışanın sağlık sigortası ücretini eşit düzeyde ödemesini istiyor. CDU/CSU’nun bu konuda değişiklik yapıp yapmayacağı görüşmelerden çıkacak sonuca bağlı.

- Emeklilik

İki taraf arasında anlaşmanın zor olduğu bir diğer başlık da sosyal güvenlik. SPD düşük gelirliler için emeklilik dayanışma ücreti getirilmesini isterken, buna sıcak bakmayan Hristiyan Birlik partililer konuyu bir komisyonda ele almaktan yana.

- Sığınmacı politikası

Uzlaşılması gereken bir başka alan ise ülkeye alınacak sığınmacı sayısında bir üst sınırın belirlemesi olarak görülüyor. CSU ülkeye kabul edilecek sığınmacı sayısını yılda 200 bin ile sınırlamak isterken, SPD bir sayının belirlenmesine karşı. Merkel liderliğindeki CDU ise bu konuda SPD’nin tutumuna daha yakın olarak görüldüğü için CSU’nun taviz verip vermeyeceği merakla bekleniyor.

- Vergi politikası

Vergi politikasında iki taraf arasında görüş ayrılıkları bulunuyor. CDU gelecek yasama döneminde halkın yılda toplam 15 milyar avro vergi yükünü azaltmayı planlıyor. SPD ise özellikle düşük gelirlilerin vergilerini düşürmek ve yüksek gelirlilerden daha fazla vergi alınmasını istiyor. Bu konuda iki parti arasında görüş ayrılıkları bulunuyor.

- Avrupa politikası

SPD, öncelikle Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un talep ettiği gibi Avro Bölgesi ülkelerinin ortak bir bütçe oluşturmasını istiyor. CDU/CSU buna temkinli yaklaşıyor.

- Erken seçim olasılığı hala bulunuyor

Taraflar 13’er kişilik heyetlerle koalisyon görüşmelerinde birçok konuyu müzakere edecek. Müzakereler sonucunda bir hükümetin kurulup kurulmayacağı net değil. Çünkü özellikle SPD, ön görüşmelerin sonucunu olağanüstü kurultayda, doğrudan koalisyon görüşmelerden çıkan sonucu da parti tabanına oylatacak. CDU/CDU ise SPD ile gireceği koalisyonu parti organlarının yanı sıra kurultayda ele alacak.

Görüşmelerde tarafların anlaşamaması durumunda ülkenin yeniden seçime gitme ihtimali bulunuyor.

Almanya, 2005-2009 ve 2013-2017 yıllarında Merkel liderliğinde "büyük koalisyon" ile yönetildi.

AA