İSTANBUL (AA) - Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, "Irak'ın toprak bütünlüğünü feda etmek demek bölgede yeni bir kaosun ortaya çıkması demek. İşte bakın İspanya'da Katalonya bölgesinde de bir bağımsızlık referandumu yoluna gittiler. Avrupa'nın tavrını gördük, dünyanın tavrını gördük, İspanya hükümetinin tavrını da gördük orada. Şimdi o referandumu tertip eden, buna öncülük eden kişiler hakkında da tutuklama kararı çıkardılar." dedi.

Kalın, NTV canlı yayınında gündemdeki konulara ilişkin yaptığı açıklamada, referandum sürecinde Erbil yönetimine çok uyarılarda bulunduklarını, "Bakın bunu yapmayın, bu tarihi bir hata olur, elde ettiğiniz kazanımları kaybetmek anlamına gelir." diye haftalarca, aylarca süren uyarıları ve tavsiyeleri olduğunu belirtti.

Bu uyarıları Erbil yönetiminin dinlemediğini, sadece kendilerini değil Bağdat'ı, İran'ı ve diğer ülkeleri dinlemediklerini ve bu referanduma gidildiğini ve bunun sonuçlarının herkes tarafından görüldüğünü dile getiren Kalın, şöyle konuştu:

"Aynen tahmin ettiğimiz gibi elde ettikleri birçok kazanımı kaybetme riskiyle karşı karşıya kaldılar, bir kısmını da kaybettiler. Belki bu Irak'taki yapının normalleşmesi açısından bir hayra bile vesile olabilir. Mesela Kerkük meselesi tartışmalı bir bölge olmasına rağmen biraz da fiilen cebren orayı Kürt Bölgesel Yönetimine bağlama gibi bir yola gitmişlerdi ve bu Kerkük'te sürekli bir huzursuzluk kaynağıydı. Bizim için de bir huzursuzluk kaynağıydı. Çünkü Kerkük her şeyden önce bir Türkmen şehridir. Tabii ki orada Kürtler de var Araplar var ama orada eşit bir yönetim modeli maalesef inşa edilemedi bu şartlar içerisinde. Irak'ın da biraz da o kaotik yapısından dolayı. Orada bizim söylediğimiz sadece referandumun sonuçları dondurmak yeterli olmaz, bunların iptal edilmesi gerek. Referandum öncesi statüye aynen geri gidilmesi gerekir."

Kalın, Erbil'in kendilerine, "Fiillen hiçbir şey değişmedi. Kürt devleti ilan etmedik, sınırları değiştirmedik vesaire" dediğini ama bunu bir koz olarak kullanmalarının, "Yarın öbür gün biz bunu tekrar çıkartırız, önünüze koyarız" demelerinin Irak'ın toprak bütünlüğü açısından gelecekte de sıkıntı yaratacak bir durum olduğunu vurguladı.

Beklentilerinin ve çağrılarının, diğer bütün uluslararası aktörlerin de çağrısının referandum sonuçlarının iptal edilmesi yönünde olduğunu belirten Kalın, "Erbil bunu nasıl yapar, kendi kamuoyuna nasıl izah eder, o onların takdirinde olan bir konudur." ifadelerini kullandı.

- "Biraz kaotik bir ortam var onu da anlıyoruz"

Referandum yapılınca bir dizi yaptırımı hayata geçirdiklerini, hava sahasını kapattıklarını, temasların dondurulduğunu dile getiren Kalın, şöyle devam etti:

"Dedik ki orada sokaktaki vatandaşın zarar görmesine yola açacak bir eylemin içine biz girmek istemiyoruz. Yani onların temel ihtiyaçlarının karşılanması noktasında Türkiye'den devam eden bir akış var Habur Sınır Kapısı'ndan. Biz burada insani kaygılarla, mülahazalarla hareket etmek istiyoruz. Dolayısıyla şöyle bir teklif getirdik, bunu da tabii Bağdat ile müzakere ederek, Habur Sınır Kapısı'nın karşı tarafı İbrahim Halil Kapısı bunu Bağdat'a devredin ya Bağdat'la ortak yönetin ya da bir şekilde bir yönetim modeli geliştirin kendi aramızda, o bizim değil sizin meseleniz, biz kapıyı kapatmayalım. Birkaç gündür de bunun süreci devam ediyor. Orada da farklı rivayetler geliyor, bir gerilim var, verdi, vermedi, devretti, devretmedi diye. Ama eğer Bağdat yönetiminin de kabul edeceği bir formülde anlaşırlarsa Habur Sınır Kapısı kapatılmaz, şu anda da açık zaten. Oradan ihtiyaçlar, ticari mallar akmaya devam eder.

Petrol konusunda da bizim söylediğimiz petrol boru hattını kapatma gibi yola şu anda gitmedik çünkü onun gelirleri Bağdat yönetimine de gidiyor. Ve Bağdat yönetimi yüzde 17 payı Erbil'e veriyor. O mekanizmayı da işletin dedik. Geldiğimiz noktada Erbil'le Bağdat arasında inişli çıkışlı bir ilişki var şu anda. Bir gün görüşmeler oluyor deniyor, ertesi gün kopuyor. Bir gün müzakereler başladı deniyor, ertesi gün yok olmadı deniyor. Biraz kaotik bir ortam var onu da anlıyoruz."

İbrahim Kalın, Erbil'in içinde de birtakım sıkıntılar olduğunu, Mesut Barzani'nin görev süresinin uzatılmadığını, yetkilerinin bir kısmını Başbakan olarak Neçirvan Barzani'ye bir kısmını da meclise verdiğini, bundan sonra sürecin nasıl işleyeceğini görmeleri gerektiğini dile getirdi.

_ "Yapılan hataya bigane kalmamız düşünülemez"

Irak Kürtleriyle her zaman iyi ilişkiler içinde olduğunu, bu tutumlarının değişmediğini ancak orada yapılan bir hataya bigane kalmalarının da düşünülemeyeceğini aktaran Kalın, şunları anlattı:

"Çünkü Irak'ın toprak bütünlüğünü feda etmek demek bölgede yeni bir kaosun ortaya çıkması demek. İşte bakın İspanya'da Katalonya bölgesinde de bir bağımsızlık referandumu yoluna gittiler. Avrupa'nın tavrını gördük, dünyanın tavrını gördük, İspanya hükümetinin tavrını da gördük orada. Şimdi o referandumu tertip eden, buna öncülük eden kişiler hakkında da tutuklama kararı çıkardılar. Yani ben hep şunu söylüyorum. Şu anda içinde bulunduğumuz mevcut sistem içerisinde siz her bir etnik grubun bir devleti olsun mantığıyla hareket ederseniz, ki maalesef Irak Kürtlerine bazı Batılı aydınlar yazarlar belki siyasiler, geri plandaki lobi, PR şirketleri bu telkinlerde bulundular. Dünyada şu anda 193, 194 tane devlet var. Bu sayı bir anda 300'e, 500'e rahatlıkla çıkabilir. Avrupa'dan bir 30 tane devlet çıkartırsınız, Amerika'dan 20 tane devlet çıkartırsınız, Asya'dan 20-25 tane devlet... Bunun sonu yok. Ortadoğu coğrafyasına baktığınız zaman da Irak'ın toprak bütünlüğünü feda ettiğiniz zaman, bunun Lübnan'a, Suriye'ye ve Ürdün'e sıçramayacağının hiçbir garantisi yok. Burada biz ve diğer ülkeler doğru bir duruş sergiledik."

Kalın, Irak'ta toprak bütünlüğünün en azından anayasal çerçevede korunmasının ardından yapılması gerekenin, ülkenin siyasi birliğini güçlendirecek adımlar atmak, özellikle Sünnilerin siyasi sürece dahil edilmesini sağlayacak adımların atılması olduğunu söyledi.

Özellikle 1. ve 2. Maliki hükümetleri döneminde çok büyük hatalar yapıldığını, Sünni Arap kesimlerin, Kürtler ve Türkmenler de dahil olmak üzere sistemin dışına itildiğini vurgulayan Kalın, şu değerlendirmelerde bulundu:

"DEAŞ'ın Musul gibi yerlerde, Telafer gibi yerlerde bu kadar kısa sürede mevzi kazanmasının temel sebeplerinden bir tanesi de buydu. Sünniler kendilerini o kadar dışlanmış, o kadar yabancılaşmış, o kadar güçsüzleştirilmiş hissettiler ki DEAŞ gibi bir şeytanla bile iş tutmayı Bağdat yönetimiyle yani mezhepçi bir dayatmayla iş birliği yapmaya tercih ettiler. Şimdi yapılması gereken bu şartları ortadan kaldıracak doğru adımların atılmasıdır. Sünnilerin de siyasi sürece tekrar katılmasıdır, Türkmenlerin, Kürtlerin ve diğerlerinin. Bağdat'ın rasyonel, işleyen, hesap verebilir bir siyasi yapı olarak icraatlarda bulunması ve herkesi kucaklamasıdır. Bu sağlanırsa sadece Irak'ın toprak bütünlüğü değil siyasi birliği de sağlanmış olur ki yani biz Irak gibi bir ülkenin, terör meseleleri, etnik mezhebi ayrımlar, gerilimler, altyapı çalışmaları, bütün bu sorunlarını en kısa sürede çözüp tekrar hakikaten bölgenin önde gelen güçlü bir ülkesi olarak görmek isteriz.

İslam medeniyet tarihinin düşünce tarihinin en parlak dönemlerine katkı sunmuş coğrafyaların başında Irak coğrafyası gelir. Bağdat dediğinizde, Kerkük dediğinizde, Musul dediğinizde yani yüzlerce yıl bu şehirler bu coğrafya Mezopotamya coğrafyasının merkezindedir burası. İlmin, fikrin, düşüncenin, sanatın, müziğin, estetiğin, ticaretin, siyasetin, şehir hayatının, çok kültürlü hayatın, çok dinli hayatın emsali olmuş, onlara örnek teşkil etmiş coğrafyalardır. Yüzlerce yıl buralardan dünyanın en önde gelen ilim adamları, düşünce adamları, şairleri, sanatçıları yetişmiştir. Ya da en iyileri oralara gelmiştir başka yerlerden. Bugün de olmaması için hiçbir neden yok. İnşallah en kısa sürede Irak halkı da birlik, bütünlük içerisinde, bütün o güzel etnik, mezhebi, dini çeşitliliğiyle, renkliliğiyle bu sorunlarını aşarak o parlak günlerine geri döner."

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, "Türkiye'nin temasları olacak, bu konunun da konuşulacağı (Suriye Halkları Kongresinin ertelenmesi) temaslar dediniz. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Moskova'ya mı gidecek." sorusu üzerine, "Yakında bir temasımız olacak bir temas trafiğimiz olacak. Detayları kesinleşince duyururuz." yanıtını verdi.

- "Teröristlerin ne ülkemize gelmesine ne de ülkemize herhangi bir zarar vermesine izin vermeyiz"

"Suriye ve Irak'ta DEAŞ'la ilgili operasyonlar artık nihayete erdi, ermek üzere. Oradan kaçan militanların pasaportu oldukları ülkelere döndükleri söyleniyor. Türkiye'ye de dönenlerin olduğu, onların bir takım eylemlilikler içerisinde olduğu ifade edildi. Hatta hafta başında güvenlik güçleri İstanbul'da çok önemli bir operasyona imza atarak bir alışveriş merkezinde gerçek bir katliamı önlediler. Bölgeden Türkiye'ye gelen DEAŞ'li sayısını biliyor muyuz, nasıl bir önlem içerisindeyiz, bu konuda bir önlem aldık mı, bir eylemlilik bekliyor muyuz DEAŞ'tan?" sorusu üzerine Kalın, şu bilgileri verdi:

"Güvenlik güçlerimiz, başta İçişleri Bakanlığımız, Sayın Bakanımız, büyük bir özveriyle ve detaylı çok profesyonelce bir çalışma yürütüyorlar. Bu tür olaylar tabi önlendiği zaman çok büyük haber olmaz, gerçekleştiği zaman neticeleri itibarıyla haber olur. Ama orada Milli İstihbarat Teşkilatımız, Emniyet Genel Müdürlüğümüz, Türk Silahlı Kuvvetlerimiz, ilgili tüm birimlerimiz çok yoğun bir çalışmayla, önceki yıllara, dönemlere kıyaslanmayacak derecede iyi bir noktaya getirdi güvenlik meselesini. Bölgede yaşanan kaosu düşündüğünüz zaman bu kolay bir şey değil. Bizim Suriye ile Irak ile sınırımız var. Bütün bunları dikkate aldığınız zaman ortada gerçekten çok muazzam bir gayret var, çaba var, başarı var hamdolsun. Şu ana kadar Avrupa'dan yaklaşık 5 bin kişinin DEAŞ terör örgütüne katıldığı tahmin ediliyor, çeşitli Avrupa ülkelerinden. Sadece Fransa'dan 2 bin kişinin katıldığını Fransız yetkililer söylüyorlar. 5 bin kadar da Orta Asya'dan DEAŞ'a katılımın olduğu, bir o kadar da Arap dünyasından, belki biraz daha fazla 8-10 bin civarında da Arap dünyasından, Tunus'tan, Suud'tan, Libya'dan başka yerlerden katılımın olduğu tahmin ediliyor. DEAŞ'ın bir ara sayısı 30-35 binlere kadar çıkmıştı biliyorsunuz, oradaki demografik yapıya baktığınız zaman böyle rakamlar var. Şimdi Avrupa'dan 7-8 bin kişinin toplamda DEAŞ terör örgütüne katılmış olması ciddi bir sorundur. Bu azımsanacak bir rakam değil."

İbrahim Kalın, Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında Türkiye'den DEAŞ'a katılımın çok daha az sayıda olduğunu dile getirdi. Bunun çeşitli sebepleri olduğunu aktaran Kalın, şunları anlattı:

"Bizim bir kere bu konuda aldığımız güvenlik tedbirleri, DEAŞ ideolojisinin Türkiye topraklarına yabancı olması. Yani o ideolojinin Türkiye'de müşterisi hiç yoktur diyemem ama diğer ülkelerle, diğer coğrafyalarla kıyaslandığında rağbet bulmamıştır hamdolsun ve çok daha az sayıda kalmıştır o katılımlar. Biz de bunu önlemek için, engellemek için her türlü tedbiri aldık, almaya da devam ediyoruz. Bir geri dönüş meselesi var. Bunlar Irak'ta Suriye'de mevzi kaybettiler ne oldu? Bir kısmı o savaşlarda, çatışmalarda öldü. Kaçanlar nereye kaçıyorlar, yer altına girenler, kimliklerini gizleyenler, bunlar olabilir. Zaten tedbir almamızın temel sebebi de bu. Bunlar bizim ülkemize gelip terör eylemleri, son geçen hafta ortaya çıkartılan ve önlenen hadiseler gibi, yapmasınlar diye aldığımız tedbirler var. O noktada istihbarat paylaşımı çok büyük önem arz ediyor.

Ayrıca biz sınır güvenliğini de çok üst düzeye çıkardık, Türkiye'ye girişler çıkışlar, kim ne ne şekilde, ne yapıyor diye. Bu konuda çok ciddi bir hafıza oluştu. Geçmişe doğru da baktığınızda o hareketliliği anında görüp müdahale edebilecek imkan ve kabiliyetlere de şu anda sahibiz. Avrupa açısından da çok gözardı edilemeyecek bir risktir bu. Bu kişiler Avrupa'ya gittiklerinde ne yapacaklar, ne edecekler diye? Orada da o yüzden biz Avrupalı muhattaplarımızla bu istihbarat iş birliğinin ne kadar önemli olduğunu her seferinde hatırlatıyoruz. Biliyorsunuz geçmişte Fransa'yla, Belçika'yla birtakım hadiseler yaşadık. Biz burada tutuklayıp iade ettiğimiz kişiler gidip orada serbest bırakıldı, ondan sonra onlar gittiler, Paris'teki eylemlere katıldılar, Brüksel'deki eylemlere katıldılar. Oradaki güvenlik zaaflarının boyutları endişe vericiydi. Ama zannediyorum kendileri de bu konuda daha dikkatli hareket edecekler, bu konudaki iş birliğimiz devam edecek. Güvenlik noktasında bütün güvenlik birimlerimiz full kapasite çalışmaya devam ediyorlar. İnşallah bu tür hadiselerin ülkemizde yaşanmaması için her birimiz elinden gelen çabayı gösteriyor."

İbrahim Kalın, "Geri dönüşlerle ilgili bir sayı biliyor muyuz?" sorusu üzerine, "Şimdi bir rapor var biliyorsunuz, geçenlerde yayınlandı, 800-900 gibi bir rakamdan bahsediliyor. Bunlar teyide muhtaç rakamlar tabii. Bunlar tam böyle mi değil mi, neye göre belirlediler? Tabii bazen bakıyorsunuz ben de okuyorum o tür raporları. Bilimsel verilere dayanmıyor, bir kısmı kulaktan dolma şeyler, genel geçer tahminlere vesairelere dayanıyor. Rakam ne olursa olsun biz bu konuda en üst düzeyde güvenlik tedbirlerini alıp bu teröristlerin ne ülkemize gelmesine ne de ülkemize herhangi bir zarar vermesine izin vermeyiz." diye konuştu.

(Sürecek)

AA