CAKARTA (AA) - MAHMUT ATANUR - Endonezya'da bazı iktidar ve muhalefet partilerinin milletvekili ve milletvekili adayları, 17 Nisan'da düzenlenen devlet başkanlığı ve milletvekili seçimi ile sonuçlarına ilişkin değerlendirmede bulundu.

Batı Cava'ya bağlı Tasikmalaya bölgesinden Endonezya Demokratik Mücadele Partisi (PDI-P) Temsilciler Meclisi (DPR) Milletvekili adayı Edy Kuscahyanto, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Genel olarak seçimler güvenliydi. Seçim günü bazı teknik sorunlar yaşansa da seçimi coşkulu bir şekilde geçirdik." dedi.

Herhangi bir şiddet olayı ya da karışıklık yaşanmamasından duyduğu memnuniyeti dile getiren Kuscahyanto, seçimdeki başarılarının kendilerinin değil halkın başarısı olduğunu vurguladı.

Kuscahyanto, 2024 seçimlerinde doğru verilerin elde edilmesi noktasında oy kullanımının elektronik cihazlarla yapılmasını umduğunu kaydetti.

Seçimde oy pusulası ve seçmen kayıt listelerinde yaşanan sorunlara da değinen Kuscahyanto, bu duruma ilişkin ilgili birimlerin soruşturmasının sürdüğünü söyledi.

Ana muhalefet partisi Büyük Endonezya Hareketi Partisi (Gerindra) Banten bölgesi Temsilciler Meclisi (DPR) Milletvekili adayı Jaka Setiawan, "Bu seçim modeli, para ve hediyeleri seven bir seçmen kitlesi oluşturuyor. Seçmenler parti ya da adaylardan daha çok vadedilen para ve hediyeler nedeniyle oy kullanıyor." diye konuştu.

Aile yakını ya da çıkar ilişkisi çerçevesinde bazı bölgelerde yerel yöneticilerin yetkilerini kötüye kullandığını söyleyen Setiawan, "Örneğin Pandeglang bölge idarecisi kendi parti adaylarının kazanması için köy yetkililerinin gücünü kötüye kullandı. Bunlar hakkaniyet noktasında seçime gölge düşüren durumlar." ifadesini kullandı.

Setiawan, gelecekteki seçimlerde adil ve şeffaf olması için mevcut seçim sisteminde değişiklikler yapılmasını umduğunu dile getirdi.

Müreffeh Adalet Partisi (PKS) Makassar kenti Bölgesel Meclisi Milletvekili Ikbal Djalil de ''Endonezya'daki seçimde, seçmen kayıt listeleri ve oy pusulalarında birçok sahtekarlığa neden olabilecek durumlar vardı. Seçimde hile olduğundan endişeleniyoruz. Seçmen listeleri ve oy pusulalarında sorunlar yaşandı. Tüm adayları endişeye iten durumlar gelişti." dedi.

Makassar'da bazı bölgelerdeki seçim merkezlerinde oy pusulalarının yeterli olmaması nedeniyle birçok kişinin oy kullanamadığını belirten Djalil, ''Makassar'da çok fazla sahtekarlık yaşandı. Görevdeki hükümet son seçmen listelerinde usulsüzlükler yaptı çünkü bölge olarak rakip destekçilerin yoğun olduğu yerleri biliyordu.'' ifadelerini kullandı.

Djalil, endişelendikleri diğer durumun da birçok yerde maddi olarak desteklendiğini belirttiği kamu görevlilerinin seçimde yolsuzluk yapması olduğunu ileri sürdü.

- ''Birçok insan seçim kaydı yaptığı halde seçmen bilgi evrakını alamadı''

Seçim sürecinin iyi yönetilemediğini ve zayıf noktalara dikkat çekilmesi gerektiğini anlatan Doğu Cava'nın Sumenep bölgesi PKS Milletvekili adayı Mabni Darsi ise aday olduğu bölgede kendisini destekleyen birçok insanın seçim için kayıt başvurusu yaptığı halde Yüksek Seçim Kurulundan (KPU) oy kullanmak için gerekli seçmen bilgi evrakını almadığını ifade etti.

Bir önceki seçimde böyle bir durumun yaşanmadığı bilgisini paylaşan Darsi, KPU'nun vatandaşların seçim haklarını yerine getirebilmesi gerektiğini vurguladı.

Her geçen yıl ülke demokrasisi kalitesinin daha iyi olmasını umduğunu dile getiren Darsi, ''Dürüst olmak gerekirse halkın seçim hakkına karşı yapılan bu haksızlık karşısında gösteri yapmayı planlıyordum ancak partideki meslektaşlarımızla istişare sonrası yapmamaya karar verdik.'' ifadelerini kullandı.

Birleşik Kalkınma Partisinin (PPP) Riau eyaletinin başkenti Pekanbaru'dan Temsilciler Meclisi (DPR) Milletvekili adayı Afrizal Hidayat da ''Riau eyaletindeki çok sayıda seçim merkezinde karışıklıklar yaşandı. Seçmen bilgi evrakı ulaşan kişilerin seçim merkezlerindeki son seçmen listesinde adı yoktu.'' şeklinde konuştu.

Oy pusulalarındaki eksikliklerden dolayı seçim heyecanı yaşayan birçok kişinin oy verme hakkını kullanamadığını anlatan Hidayat, seçim işlemleri yönetiminde iyileştirmelere ihtiyaç duyulduğunu kaydetti.

Hidayat ayrıca ''Seçimlerde mevcut iktidar ve muhalefetin dürüst, adil ve şeffaf olabilmesini umuyorum. İnşallah gelecek seçimler daha iyi olur.'' dedi.

Yerel basına yansıyan haberlerde de KPU'nun bazı bölgelerde, lojistik konusunda aksamalar yaşadığı ve seçmen listelerine karşılık yeterli oy pusulası dağıtmadığı eleştirileri yapıldı.

Öte yandan seçim günü yaşanan oy pusulası eksikliklerine karşı bazı bölgelerdeki yerel KPU yetkilileri, oy pusulası ekleyemeyeceklerini, bunun seçim kurallarına aykırı olacağı açıklamasında bulunmuştu.

- Seçim süreci

İlk kez devlet başkanlığı ile milletvekili seçiminin aynı günde düzenlendiği ve 190 milyondan fazla seçmenin kayıtlı olduğu seçimde, devlet başkanlığı için 2 aday yarıştı.

PDI-P adayı mevcut Devlet Başkanı Joko Widodo, 12 anket şirketinin açıkladığı resmi olmayan sonuçlara göre, rakibi ana muhalefet Gerindra Genel Başkanı Subianto'nun yüzde 45,50'lik oyuna karşılık yüzde 54,50 oy oranına ulaştığını belirterek seçimi kazandığını açıklamıştı.

Widodo'nun kazandığını gösteren anket şirketlerini "yanlı olmakla" ve "partizanlık yapmakla" suçlayan Subianto ise seçim ekibinin verilerine göre yüzde 62'nin üzerinde oy alarak seçimi kendisinin kazandığını savunmuştu.

Sayım işlemi devam eden milletvekili seçiminde de kesin olmayan sonuçlara göre şu ana kadar yüzde 92'si açılan sandıklarda Widodo'nun partisi PDI-P yüzde 19,97 ile birinci parti gözükürken, rakibi Subianto'nun partisi Gerindra ise yüzde 12,84 ile ikinci parti olarak yer alıyor.

Ülkede 16 ulusal partinin katıldığı seçimde, başkanlık seçimi için Widodo'ya iktidar koalisyonundaki Golkar ve Nasdem gibi diğer 9 parti destek verirken, Subianto ise muhalefetteki PKS ve Demokrat Partinin aralarında olduğu 4 farklı partiden destek aldı.

Ülkede 245 bin 106 adayın yarıştığı milletvekili seçiminde de Temsilciler Meclisinde (DPR) 575, Bölgesel Temsilciler Konseyinde (DPD) 136, eyalet, il ve ilçeleri de kapsayan yerel yönetim meclislerindeki milletvekilliği için de toplam 19 bin 817 sandalye bulunuyor.

Endonezya'da 2014'teki başkanlık seçiminde, oyların yüzde 53,15'ini alan Widodo devlet başkanı seçilmiş, Subianto ise oyların yüzde 48,85'ini almıştı.

Yüksek Seçim Kurulunun (KPU), resmi seçim sonuçlarını 22 Mayıs'a kadar açıklaması bekleniyor.