BRÜKSEL (AA) - Avrupa Birliği (AB) üyesi 28 ülkede gerçekleşen Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin öncü tahminleri, geleneksel olarak hakimiyeti elinde tutan merkez sağ ve sol partilerin gücünü kaybettiğini, vatandaşların değişim vadeden partilere desteğini artırdığını ortaya koydu.

AP tarafından yayımlanan güncel öncü tahminlere göre, Avrupa'da geleneksel olarak en güçlü siyasi gruplar olan merkez sağdaki Avrupa Halk Partisi (EPP) ve merkez soldaki Sosyal Demokratlar (S&D) sandalye kaybederken, aşırı sağcı popülist partiler, liberaller ile Yeşiller güç kazandı.

Son verilere göre, toplam 751 milletvekillinin belirlendiği AP seçimlerinde EPP yine ilk sırada yer aldı. Ancak EPP'nin milletvekili sayısı 2014'teki AP seçimlerine göre 216'dan 180'e geriledi.

EPP'yi, 152 sandalyeyle Sosyal Demokratlar izledi. AP'de ikinci parti konumunda olan S&D de 33 koltuk kaybetmiş oldu.

AP'de üçüncü sıraya yükselen liberal görüşlü Avrupa İçin Liberal ve Demokrat İttifakı (ALDE) ise 105 sandalye alarak milletvekili sayısını bir önceki seçime göre 36 yükseltmiş oldu.

ALDE'yi, 2014'te göre 15 koltuk kazanan ve bu dönem AP'ye 67 milletvekili göndermesi beklenen Avrupa Yeşiller Partisi (EFA) takip etti.

Bir önceki dönemde üçüncü güçlü siyasi grup olan ve aşırı sağcı partilerin de bulunduğu Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri (ECR) ise 16 sandalye kaybederek 61 milletvekili çıkardı.

Diğer yandan, yine aşırı sağcı popülist partilerin bulunduğu Uluslar ve Özgürlükler Avrupası (ENF) ve Özgürlükler Avrupası ve Doğrudan Demokrasi (EFDD) siyasi grupları, güç kazandı.

ENF, 21 sandalye daha kazanarak 57 milletvekili, EFDD de 12 sandalye kazanarak 54 milletvekili çıkardı.

Daha önce 52 milletvekili bulunan solcu Avrupa Birleşik Solu-İskandinav Yeşil Solu (GUE/NGL) ise 14 sandalye kaybederek 38 milletvekili çıkardı.

Geriye kalan 37 milletvekili ise bağımsız ve diğer adaylardan seçildi.

- Fransa'ya aşırı sağ damgası

Yaklaşık 6 aydır sarı yeleklilerin Fransa'da değişim talebiyle sürdürdüğü eylemlerin ardından, ülkedeki AP seçimlerine aşırı sağcı Marine Le Pen'in liderliğindeki Ulusal Birlik Partisi (RN) damga vurdu.

2014 seçimlerine göre oyunu artırmayan RN, yüzde 23,3'lük oy oranıyla Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un kurucusu olduğu iktidardaki Cumhuriyet Yürüyüşü Hareketini (LREM) geride bıraktı. LREM yüzde 22,1 oyla ikinci sırada yer aldı.

Diğer yandan, Fransa'daki Yeşiller Partisi (EELV), 2014 seçimlerine göre oylarını yüzde 3,85 artırdı.

- Almanya'da Yeşiller güç kazandı

Almanya’da AP seçimlerinden Yeşiller Partisinin oylarını neredeyse iki katına çıkarması dikkati çekti. Yeşiller bir önceki seçime göre oylarını yüzde 9,8 artırdı ve yüzde 20,5'lik bir oy oranıyla ülkede ikinci parti konumuna geldi. Yeşiller AP’ye göndereceği milletvekili sayısını da 11’den 21’e çıkardı.

Seçimlerde iktidardaki partiler büyük oy kaybı yaşadı. Başbakan Angela Merkel’in partisi Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) yüzde 7,5 oy kaybı yaşadı. Buna rağmen CDU 22,6'lık oy oranıyla birinci çıktı.

Diğer yandan, Sosyal Demokrat Partinin (SPD) 2014 seçimlerine göre oy kaybı yüzde 11,4 olurken, SPD yüzde 15,8’lik oy oranıyla üçüncü sırada yer aldı.

Aşırı sağcı popülist Almanya için Alternatif (AfD) partisinin de oylarını artırması dikkati çekti. AfD oyunu yüzde 3,9 artırıp seçimi yüzde 11'lik oy oranıyla tamamlayarak AP'ye 11 milletvekili gönderdi.

- İngiltere'ye Brexit damgası

İngiltere'de iktidardaki Muhafazakar Parti, AB'den ayrılmayı (Brexit) gerçekleştirememesinin etkisiyle AP seçimlerinde hezimete uğradı.

Brexit konusunda bir anlaşmaya varamayan ülkenin geleneksel iki partisi iktidardaki Muhafazakar Parti ile ana muhalefet İşçi Partisi kan kaybetti.

AB'den ayrılmayı ana politikası olarak belirleyen ve yeni kurulan Brexit Partisi ise seçimlerde birinci oldu. Aşırı sağcı Nigel Farage'ın liderliğini yaptığı Brexit Partisi, seçimde yüzde 31,6 oy aldı.

AB yanlısı Liberal Demokratlar büyük bir çıkış yakalayarak yüzde 20,3 ile ikinci gelirken, ana muhalefetteki İşçi Partisi yüzde 14,1 ile üçüncü, AB'de kalınmasını isteyen Yeşiller yüzde 12,1 ile dördüncü oldu.

İktidardaki Muhafazakar Parti ise Brexit politikasının etkisi altında yüzde 9,1 ile ancak beşinci sırada kendine yer buldu.

Brexit'i gerçekleştiremeyen ve liderlik sorunu yaşayan Muhafazakar Partinin 2014'teki AP seçimlerine göre oy kaybı yüzde 14'ü geçti.

- İtalya'da ilk kez aşırı sağcı bir siyasi parti birinci oldu

İtalya'da ilk kez aşırı sağ görüşlü bir siyasi parti ülke genelinde birinci çıktı. İtalya'da yaklaşık bir yıldır iktidarda olan koalisyon hükümetinin ortağı, aşırı sağ görüşlü Lig partisi yüzde 30'a varan oy oranı ile ilk sırada yer aldı.

Özellikle göçmen karşıtı politikalarıyla öne çıkan Lig partisinin lideri, Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Matteo Salvini, AP içinde aşırı sağcı bir grup oluşturmak için bazı Avrupa ülkelerindeki aşırı sağcı partiler ile çalışmalar başlatmıştı. Bu çalışmaların önümüzdeki dönemde hız kazanması bekleniyor.

Öte yandan, eski başbakanlardan 82 yaşındaki Silvio Berlusconi ise ilk kez katıldığı AP seçimlerinde seçilmeyi başarsa da partisi Forza İtalya yüzde 8,78'lik oy oranıyla büyük bir başarı gösteremedi.

- İspanya ve Portekiz'de galibiyet Sosyalistlerin

İspanya'da Sosyalist İşçi Partisi (PSOE), yüzde 33'e yakın oy oranı ile birinci parti çıktı.

Resmi sonuçlara göre PSOE'nin ardından sağ görüşlü Halk Partisi 12, liberal sağ görüşlü Vatandaşlar 7, aşırı sol görüşlü Podemos 6, aşırı sağ görüşlü Vox 3, ayrılıkçı partilerden Katalonya Cumhuriyetçi Solu, EH Bildu ve Galisya Milliyetçi Bloku'nun oluşturduğu Şimdi Cumhuriyetler İttifakı 3, Katalonya İçin Birlik 2, Bir Avrupa Dayanışması için Koalisyon 1 milletvekili çıkardı.

Gelecek Ekim ayında genel seçime gidecek Portekiz'de ise azınlık hükümeti ile iktidarda olan Sosyalist Parti (PS), AP seçimlerinden birinci parti çıktı.

- Kaçak Puigdemont milletvekili seçildi

Diğer yandan, Katalonya'da 1 Ekim 2017'de yapılan yasa dışı bağımsızlık referandumu ve 28 Ekim 2017'de Katalonya özerk parlamentosunda ilan edilen tek taraflı bağımsızlığın ardından Belçika'ya kaçan eski Katalonya Özerk Hükümet Başkanı Carles Puigdemont, AP milletvekili seçildi.

- Hollanda'da İşçi Partisi sürpriz yaptı

Hollanda’da AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans’ın seçimlerde liste başı adayı olduğu İşçi Partisi (PvdA) seçimi kazandı.

Diğer yandan, 2014 seçimlerinde 4 sandalye kazanan aşırı sağcı Geert Wilders'in liderliğindeki Özgürlük Partisi (PVV) hezimete uğrayarak 4 koltuğunu da kaybetti ve en büyük kaybı yaşayan parti oldu. PvdA'dan dördüncü sıradan aday olan ve bir önceki dönemde AP Türkiye Raportörü Kati Piri ise yeniden seçildi.

- Avusturya'da Kurz'un partisi açık ara önde bitirdi

Avusturya’da AP seçimlerini Başbakan Sebastian Kurz’un başında olduğu Avusturya Halk Partisi (ÖVP) açık ara fakla kazandı. Oyların yüzde 34,9’unu alarak en yakın rakibine 10 puan fark atan ÖVP AP'ye gönderdiği milletvekili sayısını 7’ye çıkartmış oldu.

Ülkede geçen hafta aşırı sağ koalisyon hükümetinin sonlandırılarak, erken seçim kararı alınmasına yol açan, aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) eski Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Heinz Christian Strache’nin Rusya ile pazarlık yaptığını gösteren görüntülerin ortaya çıkmasının ardından gerçekleştirilen ilk seçimlerde FPÖ oy kaybına uğradı.

Aşırı sağcı parti 2014 seçimlerine oranla 2,5 puan kaybederek, yüzde 17,2 seviyesine geriledi. Geçen seçimde 4 milletvekili çıkartmayı başaran parti, bu seçimde 3 milletvekili çıkarabildi.

- Yunanistan'da erken seçim

Yunanistan'daki AP seçimlerinde ana muhalefet merkez sağ Yeni Demokrasi (ND) partisi yüzde 33 oy alarak birinci oldu. Başbakan Aleksis Çipras'ın partisi SYRIZA ise rakibinin 9 puan gerisinde kalarak yüzde 23,9 oy oranına sahip.

Bunun üzerine, seçim sonuçlarının beklentilerinin gerisinde kaldığını belirten Çipras, ilk turu dün gerçekleştirilen yerel seçimlerin ikinci turunun ardından erken genel seçim ilan edilmesini isteyeceğini duyurdu.

- AP'ye giren Türk kökenli vekiller

Almanya'da daha önce 2 dönem AP’de milletvekili olan İsmail Ertuğ SPD’den yeniden seçilirken, Özgür Seçmenler (Freie Waehler) partisinden Engin Eroğlu ve Sol Partiden Özlem Alev Demirel ilk kez AP milletvekili oldu.

Diğer taraftan ilk kez bir Türk kökenli aday Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) üzerinden AP'ye girmeyi başardı. Akademisyen ve yazar olan Niyazi Kızılyürek, sol AKEL listesinden seçildi.

Öte yandan, 2014'te katılımın yüzde 42,6 oranında gerçekleştiği AP seçimlerinde, 2019'da sandığa gitme oranının yüzde 51'e yükselmesi dikkati çekti.