BRÜKSEL (AA) - ŞERİFE ÇETİN - NATO üyesi ülkeler, her yıl 4 Nisan'da ittifakın üyelerine savunma ve güvenlik sağlamak üzere kuruluşunun yıl dönümünü kutluyor.

İkinci Dünya Savaşı'nın özellikle Avrupa ülkelerinde yarattığı yıkım ve tahribat ile Sovyetler Birliği'nin askeri gücü ve yayılmacı politikasına karşı 1949'da Washington Antlaşması'nın imzalanmasıyla kurulan NATO, temel amacını askeri ve siyasi yollarla üye ülkelerin bağımsızlık ve güvenliğini güvence altına almak olarak tanımlıyor.

NATO'yu askeri ittifak olarak önemli kılan husus, Kuzey Atlantik Antlaşması'nın ortak savunma taahhüdü sağlayan 5. maddesiyle ortaya çıkıyor. Bu madde, NATO'nun bir saldırı veya saldırı tehdidine karşı üyelerini savunmasını ve bir üyesine yapılan saldırıyı tüm üyelerine yapılmış varsayarak harekete geçmesini öngörüyor.

5. madde, NATO tarihinde sadece ABD'deki 11 Eylül terör saldırısının ardından işletildi.

- NATO üyeleri

NATO'nun kurucu üyeleri arasında ABD, İngiltere, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç ve Portekiz bulunuyor. İttifakın kurulmasının hemen ardından 1952 yılında üye olan Türkiye'den de sık sık kurucu üye olarak bahsediliyor.

Açık kapı politikası yürüten ve gerekli kriterleri yerine getiren tüm "Avrupa" ülkelerine üyelik imkanı sunan NATO'nun halihazırda 29 üyesi bulunuyor.

NATO, "NATO üyeliği, Kuzey Atlantik bölgesinin güvenliğine ve ittifakın temel ilkelerine katkı sağlayabilecek tüm Avrupa devletlerine açıktır." ilkesiyle hareket ediyor.

En son Karadağ'ın katıldığı NATO'nun üyeleri katılma tarihlerine göre şöyle sıralanıyor: ABD, İngiltere, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, Türkiye, Yunanistan, Almanya, İspanya, Çekya, Macaristan, Polonya, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya, Slovenya, Arnavutluk, Hırvatistan ve Karadağ.

NATO'ya üye olmak istediğini belirten ve bu yönde çalışma yürüten ülkeler arasında da Bosna Hersek, Gürcistan, Ukrayna ve Makedonya bulunuyor.

İttifak, üye ülkelerin yanı sıra Avro-Atlantik, Akdeniz ve Körfez bölgelerinde birçok ülkeyle ortaklık da yürütüyor.

NATO'nun iş birliği yürüttüğü uluslararası kurum ve oluşumlar arasında Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler ve AGİT bulunuyor.

- NATO'nun işleyişi

Kamuoyunda "NATO kararları" bağımsız bir şekilde örgüt tarafından alınıyor gibi algılansa da aslında ittifakın kararları 29 üye tarafından "oy birliğiyle" alınıyor.

Müttefikler her gün farklı seviyeler ve alanlarda güvenlik sorunlarıyla ilgili istişarelerde bulunup kararlar alıyor.

Brüksel'deki ana karargahta her ülke, bir büyükelçinin önderliğindeki daimi temsilciliklerle faaliyet gösteriyor. Büyükelçi temsil ettiği ülkenin çıkarlarını NATO nezdinde savunuyor, istişareler yürütüyor ve karar alma mekanizmasında kilit rol oynuyor.

Ülkeler diplomatik misyonların yanı sıra askeri temsilciliklerle de faaliyetlerini yürütüyor.

NATO karargahında aynı zamanda merkez çalışanları bulunuyor. NATO Genel Sekreteri'nin başkanlığında, merkez çalışanları ve ülke temsilcileri karşılıklı görüş alışverişi ve iş birliği yaparak NATO kararlarını şekillendiriyor.

Her iki yılda bir üye ülkelerden birinde NATO zirvesi düzenleniyor. Her yıl da üye ülkelerin dışişleri bakanları iki, savunma bakanları da 4 kere ana karargahta bir araya geliyor.

- NATO'nun yeni binası

NATO, temmuz ayında yapılacak zirve öncesinde tam anlamıyla faal hale gelecek yeni karargahına taşınıyor.

Brüksel'de 254 bin metrekarelik bir alana inşa edilen ve ileri teknolojiyle donatılan yeni karargah, "akıllı bina" olarak da tanınıyor.

Tasarımı nedeniyle sembolik bir mesaj da veren yeni bina, birbirine kenetlenmiş parmakları resmederek NATO'nun müttefikleri arasındaki birlik ve iş birliğine işaret ediyor.

AA