ANKARA (AA) - NAZLI YÜZBAŞIOĞLU/ TEVFİK DURUL - Türkiye, bir yandan kuraklık ve gıda kaynaklarının kıtlığı, diğer yandan terör saldırıları ile mücadele eden Somali'nin her alanda yanında olmaya devam ediyor.

Somali'nin en büyük destekçilerinden biri olan Türkiye, bir yandan kurum ve kuruluşları, diğer yandan sivil toplum ve iş çevreleri aracılığıyla ülkeye başta eğitim ve sağlık olmak üzere birçok alanda katkı veriyor, askeri eğitim üssü, hastane, okul, yol gibi mevcut çalışmalarına yenilerini eklemeyi sürdürüyor.

Bu kapsamda, Türkiye'nin Somali'ye bugüne kadar yaptığı insani ve kalkınma yardımları 1 milyar doları aştı.

Güvenlik reformuyla Somali ulusal güvenlik güçlerinin yeniden yapılanmasını desteklemeye devam eden Türkiye, Eş-Şebab ve diğer terör örgütleriyle mücadelesinde de Somali hükümetiyle tam dayanışma içinde olmayı sürdürüyor.

- Türkiye, terörle mücadelede Somali halkının yanında

Son olarak başkent Mogadişu'da geçen cumartesi gümrük merkezi yakınlarında bomba yüklü aracın, üniversite öğrencilerini taşıyan otobüsün geçişi sırasında infilak ettirilmesi üzerine, aralarında 2 Türk vatandaşının da olduğu 81 kişi hayatını kaybetti.

Eş-Şebab örgütünce üstlenilen bombalı saldırıda yaralananların büyük bölümü Mogadişu Somali Türkiye Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde tedavi ediliyor.

Sağlık Bakanlığı, saldırının ardından yaralıların tedavisine destek vermek amacıyla harekete geçerek, bu kapsamda Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) ve cerrahi personelden oluşan 20 kişilik ekibi Somali'ye gönderdi.

Patlamada hayatını kaybeden 2 Türk vatandaşı ile yaralanan 16 Somalili Türkiye'ye getirildi.

2011 yılından bu yana Somali'nin güneyini büyük bölümde kontrol eden Eş-Şebab adlı terör örgütü, ülkedeki istikrarsızlığın baş aktörleri arasında yer alıyor.

El Kaide bağlantılı örgüt, intihar saldırıları, silahlı saldırılar ve adam kaçırma gibi eylemleriyle dikkati çekiyor. Örgütün, "vergi" adı altında yerel halktan da düzenli olarak haraç topladığı biliniyor.

Ülkede 2007'den bu yana en yıkıcı terör eylemi, başkent Mogadişu'da toplu taşıma araçlarının bulunduğu istasyon yakınlarında bomba yüklü kamyonla gerçekleştirilen intihar saldırısı olmuştu.

Patlamanın gerçekleştiği bölgede bulunan bir otel yıkılırken, saldırıda 512 kişi ölmüş, 316 kişi yaralanmış ve 62 kişi ise kaybolmuştu.

Bu saldırıdan birkaç saat sonra aynı bölgede bir bombalı saldırı daha düzenlenirken, çifte saldırının ardından Somali'de üç günlük yas ilan edilmişti.

- Türkiye'den Somali'yi ayağa kaldıran adımlar

Türkiye, Somali ile ilk diplomatik ilişkilerini 1979'da Mogadişu'da büyükelçilik açarak kurdu.

Ülkedeki iç savaş nedeniyle 1991'de kapatılan büyükelçilik, 2011'de yeniden açıldı. Türkiye'nin Somaliland'daki Hargeysa Başkonsolosluğu ise 2014'te faaliyete geçirildi.

Büyükelçiliğin yeniden açılmasıyla diplomatik ilişkilerin hızlanması ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde 19 Ağustos 2011'de ülkeye yaptığı ziyaret, Türkiye'nin Somali'nin refah ve barışa kavuşması için atılan öncü bir adım oldu.

Uluslararası toplumun dikkatini ülkede yaşanan büyük kuraklığa çekmek ve Somali halkı ile dayanışma içinde olmak amacıyla Erdoğan'ın yaptığı bu ziyaretin ardından Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Kızılay ve sivil toplum kuruluşlarının katkılarıyla Türkiye'nin en büyük yurt dışı yardım operasyonlarından biri başladı.

Türkiye, 2011'den bu yana insani yardım ve kalkınma alanında Somali'ye 1 milyar doları aşan yardımda bulundu.

Ülkeye Türkiye'nin eğitim, sağlık, ulaştırma ve güvenlik alanlarındaki yardımları kurumsal sistemlerin oluşturulması ve altyapı açısından Somali'nin yeniden inşa sürecine büyük katkıda bulunuyor.

- Dünyanın dikkatini Somali'ye çeken Türkiye oldu

Somali'nin kalkınması ve yeniden yapılanmasına önem veren Türkiye, bu amaçla 21-23 Mayıs 2010'da BM himayesinde düzenlenen İstanbul Somali Konferansı'na ev sahipliği yaptı.

Bu zirvenin ardından, uluslararası toplum 2013-2016 yıllarında "New Deal-Yeni Düzen" süreci kapsamında Somali'de siyasi, askeri, ekonomik ve insan hakları alanlarındaki dönüşümü destekledi. Bu kapsamda ülkeye yönelik çeşitli alanlardaki desteğinin yanı sıra Türkiye, ordu ve polis güçlerinin yeniden yapılandırılmasını amaçlayan güvenlik çalışmalarına da ABD ile birlikte eşbaşkanlık etti.

Bu süreçte altıncı Yüksek Düzeyli Ortaklık Forumu (HLPF) Toplantısı da 23-24 Şubat 2016'da iki ülkenin devlet başkanları ve BM Genel Sekreteri vekilinin eş başkanlığında bakanlar düzeyinde 46 ülke ve 11 uluslararası kuruluştan üst düzey katılımla İstanbul'da düzenlendi.

- Somali'ye önemli kurum ve kuruluşlar kazandırıldı

Ekonomik yetersizlikler nedeniyle sağlık hizmetlerinin sağlanamadığı ülkeye Türkiye, tam teşekküllü bir hastane kazandırdı.

Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 200 yatak kapasitesi ile 12 yoğun bakım, 14 yenidoğan yoğun bakım yatağı, 20 kuvöz, 4 ameliyathane, 1 doğum odası, radyoloji ve laboratuvar üniteleri ile 2015'te hizmete açıldı.

Türkiye'nin en büyük dış misyonu olan Mogadişu Büyükelçiliğinde de 2016'da bir külliye açılışı yapıldı.

Ülkedeki ekonomik hayatın canlanması için hayati öneme sahip olan liman ve havalimanlarının inşasında ve işletmesinde de Türk firmaları önemli rol oynuyor. Mogadişu Uluslararası Havalimanı da bu alandaki en önemli örneklerden biri.

Somali'nin ekonomik olarak kalkındırılması ve devlet kurumlarının yeniden inşasına yönelik yardımlar da devam ediyor. Ülkenin farklı bölgelerinde eğitim, sağlık, belediye, altyapı ve su kuyuları gibi çeşitli alanlarda çok sayıda kalkınma projesi hayata geçirildi. Türk özel sektörü de Somali'ye yatırım yapması için teşvik ediliyor.

Öte yandan, Somali'deki Türk üssü TURKSOM'un konsolide, disiplinli ve fedakar bir Somali Ulusal Ordusunun kurulması amacıyla askeri desteği de sürüyor. Söz konusu eğitim merkezinde Somali polis özel harekat personeli eğitim görüyor.

- Somali THY ile dünyaya açılıyor

Ülkedeki istikrarsızlık nedeniyle uluslararası havayollarının uçuş hattı açmaya çekindiği bir ülke olan Somali'ye Türk Hava Yolları (THY), 2012'de seferler düzenlemeye başladı.

Uzun yıllar ülkeyi dünyaya bağlayan tek hava yolu şirketi THY oldu. THY'nin, ülkenin acil yardıma ihtiyaç duyduğu dönemlerdeki uçuşlarının yanı sıra Somali'ye verdiği destek, 2017'deki "TurkishAirlinesHelpSomalia" etiketiyle sosyal medyada başlatılan kampanya ile de öne çıktı.

Bu kampanya ile Somali halkına 60 ton insani yardım ulaştırıldı.

- Somali halkına eğitim ve kültür desteği

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) tarafından yürütülen "Türkiye Bursları" programı ile 446 Somalili öğrenci Türkiye'de yüksek öğrenim görüyor. Şimdiye kadar, 304 Somalili öğrenci Türkiye burslarından yararlanarak mezun oldu.

1992 yılından bugüne kadar ise 1092 Somali vatandaşı hükümet burslarından yararlanarak Türkiye'de yükseköğrenim gördü.

Somali'de 2017'den bu yana faaliyet gösteren Yunus Emre Enstitüsü, Mogadişu'daki merkezinde şimdiye kadar 3 bin 500'den fazla kişiye Türkçe eğitimi verdi.

İnternetten de 960 kişinin Türkçe kurslarına katıldığı ülkede, bin 500'den fazla öğrenci ise okullarda seçmeli Türkçe derslerini tercih etti.

Türkiye Maarif Vakfı da Mogadişu ve Hargeysa'daki okullarıyla geleceğin liderlerini ve profesyonellerini eğitmeye devam ediyor.