ERBİL (AA) - Irak'ta terör örgütü DEAŞ, Musul vilayetine bağlı Türkmen Telafer kentini 3 yıldan uzun bir süredir elinde tutuyor.

Irak ordusunun her an operasyon başlatabileceği Telafer ilçesi, Kasım 2016'dan bu yana güney ve batıdan Haşdi Şabi, kuzeyden Peşmerge ve doğudan ise yaklaşık 20 kilometre mesafeden Irak ordusuna bağlı güvenlik güçleri ile tam bir çember altına alınmış durumda.

AA muhabirinin Musul vilayeti yetkililerinden elde ettiği bilgilere göre, nüfus oranına göre Irak'ın en büyük ilçesi konumundaki Telafer'de, DEAŞ öncesinde ekseriyeti Sünni Türkmenlerden oluşan 350 binin üzerinde kişi ikamet ediyordu. Kent, çoğunlukla Sünni-Şii Türkmenler, Sünni Araplar ve Ezidilerden oluşuyor. Telafer'e bağlı Rabia, Zummar ve el-Iyaziye kasabalarında ise Türkmenlerin dışında Sünni Araplar ve Kürtler mevcut.

DEAŞ'ın kontrolüne geçtiğinde çoğunluğu Şii Türkmen on binlerce sivilin terk ettiği ilçede, operasyon sonrası İran destekli Haşdi Şabi, Ezidiler ve PKK'nın bölgedeki unsurlarının intikam hissiyle hareket etmelerinden korkuluyor.

- Telafer'in stratejik konumu

Telafer, Musul vilayetindeki Türkmen siyasi varlığı ve kimliğinin en belirgin olarak gözlemlendiği yer olarak öne çıkıyor.

Musul kent merkezi ve Sincar arasında yolların kesiştiği bölgede bulunan Telafer, Sincar ile Erbil arasındaki stratejik güzergahta, Musul'un kuzeybatısındaki geçiş noktalarının kontrolü için oldukça önemli. Bu konumuyla ilçe hem Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) açısından hem de Irak merkezi yönetimi açısından değerli bir konumda.

Irak'taki Şiiler için de önemi bulunan Telafer, Musul vilayetinde Şii nüfusun bulunduğu tek yerleşim birimi.

Telafer, Musul kent merkezinden 60 kilometre, Suriye'nin Haseke kentinden 100 kilometre ve Türkiye'nin güney sınırından ise 120 kilometre mesafede yer alıyor.

- Osmanlıya sâdık, İngiliz ve ABD işgaline direnen Telafer'in Türkmen kimliği

Irak'ta Türkmen denince akla gelen ilk yer Kerkük olmasına rağmen, tarihsel olarak Telafer'in Türkmen kimliği de oldukça mühim.

Tarihi kaynaklara göre, Telafer, Osmanlı’ya karşı ayaklanan Ezidileri ve Kürtleri kontrol etmek üzere askeri bir üs haline getirilmiş, Türkmenler de burada ayaklanmaları bastırmakla görevlendirilmişti. Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra, 1920 yılında İngiliz işgaline karşı ilk isyanın da merkez üssü Telafer'de, ABD'nin 2003 yılında Irak'ı işgali sırasında bölgeye gelen Amerikalı askerler sert bir direnişle karşılaşmıştı.

Ayrıca Amerikalı askerlere destek veren Peşmerge güçlerinin de Telafer'de varlık göstermesine izin verilmemişti.

Irak genelinde 2003 yılında başlayan mezhep çatışmalarına tanıklık eden ilçe, içerisine girdiği istikrarsızlık ve çatışmalardan dolayı büyük göç vermeye başladı. İlçede yerleşik Türkmenler, başta Türkiye olmak üzere Irak'ın güney bölgelerine doğru göç etti.

- Telafer'deki mevcut durum

Terör örgütü DEAŞ, 16 Haziran 2014 tarihinde Telafer ilçe merkezi ve ona bağlı 3 kasabayı ele geçirdi. Militanlar, Telafer'i ele geçirmeden önce özellikle Şiiler başta olmak üzere birçok Türkmen bölgeyi terk edip, Irak'ın güney bölgeleri, IKBY ve Türkiye'ye sığınmak zorunda kaldı.

AA muhabirinin insani yardım kuruluşlarından elde ettiği bilgilere göre ilçe merkezinde mahsur kalıp, DEAŞ'ın esaretinde yaşam mücadelesi veren sivillerin sayısı 10 binin üzerinde. Siviller yaklaşık 9 aydır kuşatma altında ve bölgeye gıda gönderilemiyor.

Musul'u DEAŞ'tan kurtarma operasyonunun başladığı 17 Ekim tarihinden hemen bir ay sonra, İran destekli ve mezhepçi yaklaşımıyla bilinen Haşdi Şabi milisleri, Telafer'i güney ve batıdan kuşatarak DEAŞ'ın Suriye ile olan lojistik hattını kesti.

Telafer, Kasım 2016'dan bu yana güney ve batıdan Haşdi Şabi, kuzeyden Peşmerge ve doğudan ise yaklaşık 20 kilometreden Irak ordusuna bağlı güvenlik güçleri ile tam bir çember altına alınmış durumda.

- Operasyona 40 bin Iraklı asker katılacak

Geçen günlerde Irak Başbakanı Haydar el-İbadi’nin Telafer'i DEAŞ'tan kurtarma operasyonu için tüm askeri hazırlıkların tamamlanmadığını söylemesinin ardından operasyon için gün sayılıyor.

Irak ordusu yetkililerinin açıklamalarına göre, operasyona doğu bölgesinde konuşlanan yaklaşık 40 bin asker katılacak. Bunun yanında Telafer'in Zummar ilçesindeki Peşmerge kontrolündeki bölgede ABD tarafından inşa edilen Kahrez Askeri Üssü'nün de operasyonda önemli bir rol oynayacağı ifade ediliyor.

-Türkmenlerde Haşdi Şabi ve PKK endişesi

ABD'li askerlerin de yer alacağı iddia edilen operasyona Irak ordusunun yanı sıra Haşdi Şabi milislerinin de katılacağı belirtiliyor. Telafer'e 13 kilometre mesafede konuşlanan Peşmerge'nin ise mevzilerinden çıkmayacağı açıklandı. Ezidiler ve PKK'nın bölgedeki unsurlarının da operasyonla bir ilgisi bulunmuyor.

Hak ihlalleriyle bilinen İran güdümlü Haşdi Şabi'nin operasyona katılması, Sünni Türkmenler başta olmak üzere Kürtleri de ciddi bir şekilde kaygılandırıyor. Milislerin Telafer'e girme durumu, ayrıca Ezidiler ve PKK'nın bölgedeki unsurlarının DEAŞ'la iş birliği iddiasıyla Sünni halka yönelik geçmişteki tehditkâr açıklamaları operasyon sonrası intikam ve katliam endişesini ortaya çıkarıyor.

AA