ANKARA (AA) - Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratikleşme hedefi, 27 Mayıs 1960'ta Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) ülke yönetimine el koymasıyla sekteye uğradı.

Türkiye'de çok partili dönem, 1946 yılında Demokrat Parti'nin (DP) kurulmasıyla başladı. CHP'den ayrılan Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan tarafından kurulan DP, 1950 yılında iktidara geldi. DP Genel Başkanı Celal Bayar cumhurbaşkanı seçildi ve Menderes'i başbakan olarak atadı.

DP'nin 10 yıllık iktidarı döneminde ülkenin kötü yönetildiğini gerekçe gösteren Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesindeki bir grup subay, 27 Mayıs 1960 sabahı yönetime el koydu. Yönetimi üstlenen 37 subaydan oluşan Milli Birlik Komitesi, TBMM'yi feshetti, anayasa ve siyasi faaliyetleri askıya aldı.

Cumhurbaşkanı Bayar, Başbakan Menderes ve bazı bakanlar Yassıada'da yargılandı. Yargılama sonucunda Başbakan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan, 1961'de idam edildi.

Belli başlı öteki olaylar:

22 Mayıs

1912- Hicivleriyle bilinen Şair Eşref öldü.

1931- Futbolda İstanbul Şampiyonu Fenerbahçe, Yunanistan Şampiyonu Olimpiyakos'u 1-0 yendi.

1947- ABD Başkanı Harry Truman, Türkiye'ye yapılacak yardımı imzaladı. Yardımı, ABD Dışişleri Bakanı Marshall'ın kontrol edeceği açıklandı. Aynı gün General Oliver başkanlığındaki ABD heyeti, askeri yardımı görüşmek üzere, Türkiye'ye geldi.

1950- 14 Mayıs'ta yapılan seçimlerden birinci çıkan Demokrat Parti'nin Genel Başkanı ve İzmir Milletvekili Celal Bayar, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce Türkiye'nin Üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi. Hükümeti kurmakla DP Aydın Milletvekili Adnan Menderes görevlendirildi.

1955- Aziziye Tabyası kahramanı Nene Hatun, 97 yaşında Erzurum'da öldü.

1958- İstanbul Süleymaniye'deki tarihi Siyavuş Paşa Konağı yandı.

1960- Haberleşmeye sansür koyan Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı, beş kişinin bir araya gelerek dolaşmasını yasakladı.

1960- Ressam İbrahim Çallı, İstanbul'da 78 yaşında öldü.

1971- Bingöl'de 6,7 büyüklüğündeki depremde 878 kişi öldü.

1972- Richard Nixon, Sovyetler Birliği'ni ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu.

1980- Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgaline karşı çıkmak amacıyla Moskova Olimpiyatları'nı protesto eden ABD'nin çağrısına uyan Bakanlar Kurulu, Türkiye'nin de olimpiyatlara katılmaması yönünde karar aldı.

1982- Türkiye'nin Beşinci Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay öldü.

1988- Galatasaraylı Tanju Çolak, Metin Oktay'ın 25 yıllık 38 gol rekorunu 39 golle kırdı.

1991- Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı kuruldu.

2007- Ankara Ulus'taki Anafartalar Çarşısı önündeki bombalı terörist saldırısında 6 kişi öldü, 91 kişi yaralandı. Yaralılardan üçünün değişik tarihlerde yaşamını yitirmesiyle ölü sayısı 9'a yükseldi.

2008- TBMM Genel Kurulunda, üniversite bulunmayan dokuz ilde devlet, İstanbul'da da iki vakıf üniversitesi kurulmasını öngören kanun tasarısı kabul edildi. Böylece Türkiye'de üniversitesiz il kalmadı.

2010- CHP 33. Olağan Kurultayı'nda tek aday olan Kemal Kılıçdaroğlu Genel Başkan seçildi.

2011- 64. Uluslararası Cannes Film Festivalinde Altın Palmiye ödülünü, "The Tree of Life" filmiyle Terrence Malick kazandı. Festivalde, "Bir Zamanlar Anadolu'da" filmiyle yönetmen Nuri Bilge Ceylan ve "Le gamin au vélo" filmiyle Eric ve Luc Dardenne kardeşler, "Büyük Ödül"ü paylaştı.

2013- Uzan ailesince Çukurova (ÇEAŞ) ve Kepez Elektrik Şirketlerine el konulmasından dolayı açılan Libananco davasının temyizi Türkiye Cumhuriyeti lehine sonuçlandı. Washington’daki son duruşmadan faiziyle birlikte Türkiye'ye 23,5 milyar dolarlık dünyanın en büyük tazminatlarından birinin ödenmesi kararı verildi.

2013- Polonya'nın başkenti Varşova'daki Gliwice Onkoloji Enstitüsü'nce iş yerinde geçirdiği kazada yüzü ve çene kemikleri parçalanan bir kişiye ilk "acil" yüz nakli yapıldı.

2016- AK Parti 2. Olağanüstü Büyük Kongresi'nde Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, geçerli bin 405 oyun tamamını alarak, genel başkanlığa seçildi. Aynı gün Cumhurbaşkanı Erdoğan Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından sunulan Bakanlar Kurulu'nun istifasını kabul ederek, AK Parti Genel Başkanı Yıldırım'ı 65'inci hükümeti kurmakla görevlendirdi. Yıldırım, kabine listesini Erdoğan'a sundu.

2016- İran'ın Şiraz kentinde düzenlenen Büyükler Grekoromen Güreş Dünya Kupası müsabakalarında Türkiye dünya üçüncüsü oldu. Ev sahibi İran, final maçında Rusya'ya 5-0 üstünlük sağladı ve kupayı kazandı.

23 Mayıs

1919- İzmir'in İtilaf Devletleri adına Yunan güçlerince işgalini protesto için Sultanahmet Mitingi yapıldı.

1928- Türk Vatandaşlığı Kanunu, TBMM'de kabul edildi.

1938- İstanbul Elektrik Şirketinin hükümetçe satın alınmasına ilişkin sözleşme Ankara'da imzalandı.

1944- Nazi liderlerinden Himmler, müttefiklerin eline geçmemek için siyanür kapsülüyle intihar etti.

1949- İkiye bölünen Almanya'nın batı tarafında "Federal cumhuriyet" ilan edildi.

1960- İsrail, Nazi savaş suçlusu Adolf Eichmann'ı ele geçirdiğini açıkladı.

1971- İsrail Başkonsolosu Efraim Elrom, Nişantaşı'ndaki bir apartman dairesinde şakağına sıkılan üç kurşunla öldürülmüş bulundu. Elrom 17 Mayıs'ta kaçırılmıştı.

1992- İstanbul'a 117 yıl hizmet eden Galata Köprüsü yerinden sökülerek, Haliç'e çekildi.

1995- "Kömür Kralı" olarak tanınan Yeni Günaydın ve Tan gazetelerinin sahibi Bekir Kutmangil silahlı saldırıda öldürüldü.

1996- Türk pop müziği sanatçısı Tanju Okan hayatını kaybetti.

2002- Ankara'nın en eski ve en büyük sinemalarından Akün, 1975'te Ertem Eğilmez'in unutulmaz filmi "Hababam Sınıfı" ile açtığı perdelerini, yine aynı filmle bir daha açılmamak üzere kapattı.

2006- Ege Denizi üzerinde keşif uçuşu yapan Türk ve Yunan Hava Kuvvetlerine ait iki F-16 uçağı havada çarpışarak düştü. Paraşütle atlayan pilot, Panama bayraklı bir tanker tarafından kurtarıldıktan sonra askeri helikopterle Fethiye'ye getirildi.

2013- Eski Olağanüstü Hal (OHAL) Bölge ve İstanbul Valisi Hayri Kozakçıoğlu, Sarıyer'deki evinde ölü bulundu. Göğsüne yakın mesafeden ateş edildiği tespit edilen Kozakçıoğlu'nun cesedinin yakınında ruhsatlı tabancası bulundu.

2013- Japon dağcı Yuichiro Miura, 80 yaşında Everest'e tırmanarak dünyanın zirvesine ulaşan en yaşlı kişi oldu.

2015 - Galatasaray Lisesi'nde yapılan Galatasaray Kulübü Olağan Genel Kurulu'nda, 2 bin 800 oy alan Dursun Özbek başkan seçildi.

2016- Türkiye, tarihte ilk kez düzenlenen Dünya İnsani Zirvesi’nde 55 yakın devlet ve hükümet başkanına ev sahipliği yaptı. Zirveye, tüm BM üyesi ülkelerin yanı sıra insani yardım alanında küresel düzeyde etkin uluslararası örgütler, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler, krizlerden etkilenen toplum temsilcileri ve özel sektörden olmak üzere 173 ülkeden 10 bin temsilci katıldı.

2016- Milli sporcu Çağla Büyükakçay, sezonun ikinci Grand Slam tenis turnuvası Fransa Açık'ta (Roland Garros) ana tablo maçlarının ilk turunda, dünya 98'incisi Belaruslu Aliaksandra Sasnovich'i 2-1 mağlup ederek, 2. tura yükseldi ve bir Grand Slam'da ana tablo maçı kazanan ilk Türk kadın tenisçi oldu.

2016- ABD Başkanı Obama, Vietnam'a uygulanan silah ambargosunun kaldırıldığını açıkladı.

24 Mayıs

1543- Dünya'nın Güneş'in çevresinde döndüğünü ispatlayan bilim adamı Kopernik öldü.

1844- Amerikalı mucit Samuel F.B. Morse, ABD Senatosu üyelerinin hazır bulunduğu bir deneyle ABD Kongre binasından Baltimore'da bir tren istasyonuna icadı olan Mors alfabesiyle ilk mesajı gönderdi.

1921- Mustafa Kemal Paşa'ya suikast için Ankara'ya geldiği kanıtlanan İngiliz casusu Mustafa Sagir idam edildi.

1924- Yabancı şirketlerce işletilen Anadolu Demiryolları'nın millileştirilmesi için Anadolu-Bağdat Demiryolları Müdiriye-i Umumiyesi kuruldu.

1979- Yüzde 85'i yerli malzeme ile üretilen ilk Türk uçağı "Mavi Işık 79-XA", Kayseri İkmal Merkezi'nde başarılı bir deneme uçuşu gerçekleştirdi.

1989- Bulgaristan'dan Türkiye'ye zorunlu göç başladı.

2000- İsrail, Güney Lübnan'da 22 yıldır sürdürdüğü işgale son verdi.

2016- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım Başkanlığında kurulan 65'inci Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni onayladı.

2016- Yunanistan'ın Makedonya sınırındaki 9 bin sığınmacının yaşadığı İdomeni sığınmacı kampı boşaltıldı.

25 Mayıs

1571- İspanya Kralı, Venedik ve Papa, Osmanlı Devleti aleyhine ittifak kararı aldı.

1924- Türk Milli Futbol Takımı, Olimpiyat Oyunları kapsamındaki ilk milli maçında, Çek Milli Futbol Takımı'na 5-2 yenildi.

1929- İstanbul'da 4. Beynelmilel Ajanslar Kongresi toplandı.

1935- Birinci Türk Basın Kongresi toplandı.

1944- Nuri Demirağ'ın fabrikasında yapılan ilk Türk yolcu uçağı, İstanbul'dan Ankara'ya uçtu.

1954- Türkiye, Osmanlı borçlarının son taksitini ödedi.

1954- Tokyo'da yapılan Dünya Serbest Güreş Şampiyonası'nda Türkiye birinci oldu.

1983- Şair, gazeteci yazar Necip Fazıl Kısakürek, 78 yaşında İstanbul'da öldü.

1989- Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği Devlet Başkanı seçildi.

1993- Bingöl'de yol kesen teröristler, terhis edilen silahsız ve korumasız 33 eri şehit etti.

1997- Afganistan'dan kaçan General Raşit Dostum, Türkiye'ye sığındı.

2003- Türkiye, Letonya'nın başkenti Riga'da yapılan 48. Eurovision Şarkı Yarışması'nda Sertab Erener'in seslendirdiği "Every Way That I Can" adlı parçayla birinci oldu.

2003- Nuri Bilge Ceylan'ın "Uzak" adlı filmi 56. Cannes Film Festivali'nde "Elephant" filmiyle "En İyi Film" ödülünü aldı.

2005- Azeri petrolünü Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırması amaçlanan Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattına ilk petrol, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in katıldığı törenle verildi.

2007- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, cumhurbaşkanının 5 yıllığına halk tarafından seçilmesini, milletvekili genel seçiminin dört yılda bir yapılmasını ve TBMM'nin seçimler dahil toplantı yeter sayısının 184 olmasını öngören anayasa değişikliğini TBMM'ye iade etti.

2008- Nuri Bilge Ceylan "Üç Maymun" filmiyle 61. Cannes Film Festivali'nde "En İyi Yönetmen" ödülünü aldı.

2011- İsviçre hükümeti, tüm nükleer santrallerini kapatacağını açıkladı.

2015- Eski İsrail Başbakanı Ehud Olmert, rüşvet almaktan 8 ay hapse mahkum edildi.

2016- Şırnak'ta PKK'lı teröristlerin yakalanması, patlayıcılarla tuzaklanan çukur ve barikatların bertaraf edilmesi, halkın can ve mal güvenliğinin sağlanması amacıyla 14 Mart'ta ilan edilen sokağa çıkma yasakları kapsamında, 420 terörist etkisiz hale getirilirken, teröristlerce cadde, sokak, kamu binası, cami ve okulların yanı sıra evlere tuzaklanan her biri 10 ile 500 kilogram ağırlığında değişen yaklaşık 40 ton ağırlığındaki bin 323 el yapımı patlayıcı, kontrollü şekilde infilak ettirildi.

2016- Van'ın Çaldıran ilçesinde zırhlı aracı geçişi sırasında önceden tuzaklanan el yapımı patlayıcının infilak ettirilmesi sonucu altı asker şehit oldu.

26 Mayıs

1512- Oğlu Yavuz Sultan Selim'in tahttan indirdiği II. Bayezid, Dimetoka yakınlarında öldü.

1957- Abant'ta 7,1 büyüklüğündeki depremde 52 kişi öldü.

1992- Hakkari'nin Çukurca ilçesi Üzümlü köyü yakınlarındaki Jandarma Karakolu bir grup teröristin saldırısına uğradı. Çatışmada 40 terörist öldürüldü.

1997- Susurluk'taki kazanın duruşmasında, kamyon şoförü Hasan Gökçe, 6 milyon 420 bin lira para cezası ile DYP Şanlıurfa Milletvekili Sedat Edip Bucak'ın ailesine 100 milyon lira manevi tazminat ödemeye mahkum edildi.

1999- Danıştay 8. Dairesi, başı açık görev yapmayı kabul etmeyen başörtülü memurların, "uyarı cezası" verilmeden işten çıkarılmasına karar verdi.

2003- Ukrayna Havayollarına ait uçak, Trabzon'un Maçka ilçesi yakınlarında düştü. İspanyol Barış Gücü askerlerini taşıyan uçakta 62 asker ile 13 kişilik mürettebat öldü.

2009- Bursa'da Şevket Yılmaz Devlet Hastanesinde çıkan yangında 8 kişi hayatını kaybetti.

2011- Sırbistan Cumhurbaşkanı Boris Tadiç, savaş suçlusu olarak aranan Ratko Mladiç'in yakalandığını açıkladı.

2013- Rusya'da 4 binden fazla şarkıcı, dünyanın en büyük korosu rekorunu kırmak amacıyla St. Petersburg'da açık havada bir saatlik bir konser verdi.

2016- Futbolda Ziraat Türkiye Kupası'nı, final maçında Fenerbahçe'i 1-0 yenen Galatasaray kazandı.

2016- Yunanistan'da, düşünceleri Platon ile birlikte Batı uygarlığının temeli olarak kabul edilen iki büyük filozoftan biri olan Aristo'nun mezarı Halkidiki Yarımadası'ndaki Stagina bölgesinde bulundu.

27 Mayıs

1935- Ulusal bayram ve genel tatiller hakkında Kanun TBMM'de kabul edildi.

1944- Altınların Latin harflerle basılmasına başlandı.

1953- Paris'te Belçika, Fransa, İtalya, Lüksemburg, Hollanda ve Federal Almanya arasında ''Avrupa Savunma Birliği Anlaşması'' imzalandı.

1956- İstanbul'da yapılan Dünya Güreş Şampiyonası'nda Türk Güreş Milli Takımı, serbestte altı birincilikle Dünya Şampiyonu oldu.

1960- Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Orgeneral Cemal Gürsel, Silahlı Kuvvetler adına ülke yönetimini üstlenen Milli Birlik Komitesinin (MBK) başına getirildi.

1961- Anayasa, Kurucu Mecliste oylamaya katılan 262 üyeden 260'ının oyuyla kabul edildi.

1972- ANKA Haber Ajansı kuruldu.

1980- Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak, Ankara'da öldürüldü.

1986- Tütün tekelini kaldıran yasa onaylandı.

1992- Iğdır ve Ardahan il oldu.

1999- BM Savaş Suçluları Mahkemesi, Yugoslavya Devlet Başkanı Slobadan Miloseviç'i Kosova'daki vahşetin sorumlusu olmakla ve etnik Arnavutlara karşı soykırım yapmakla suçladı.

2007- DYP'nin olağanüstü kongresinde partinin adı Demokrat Parti (DP) olarak değiştirildi.

2007- Fatih Akın'ın ''Yaşamın Kıyısında'' filmi, 60. Cannes Film Festivali'nde "En İyi Senaryo" ödülünü aldı.

2013- İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Taksim'de yayalaştırma çalışmalarında ağaçların sökülmesini gerekçe gösteren kişilerin başlattığı eylem, "Gezi Parkı eylemleri" adıyla anılacak olaylı gösterilerin başlamasına neden oldu.

2013- AB'nin silah ambargosu, Suriye'deki muhaliflerin silahlandırılmasından yana tavır alan İngiltere ve Fransa'nın kararlı tutumu sonucu 1 Haziran itibarıyla kaldırıldı.

2013- Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in eşi Nazmiye Demirel, alzaymır hastalığı ve sıvı elektrolit dengesizliği nedeniyle tedavi gördüğü hastanede 86 yaşında yaşamını yitirdi.

2016- ABD Başkanı Barack Obama, ülkesinin İkinci Dünya Savaşı’nda atom bombası attığı Japonya’nın Hiroşima kentini ziyaret eden ilk ABD Başkanı oldu.

28 Mayıs

1492- Mimar Sinan Kayseri'nin Ağırnas köyünde doğdu.

1862- Sayıştay kuruldu.

1902- Bilim adamı Thomas Edison pili buldu.

1918- Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti. 28 ay bağımsız kalan Türk devleti, 27 Nisan 1920'de Sovyetler Birliği'ne katıldı.

1919- İstanbul'da tutuklanan İttihat ve Terakki ileri gelenleri, Malta'ya sürgüne gönderildi. Bu ilk kafilede 66 kişi yer aldı. Sürgünler 20 Kasım 1920'ye kadar sürdü.

1928- Bakanlar Kurulu, Millet Mektepleri açılmasını kararlaştırdı.

1953- Kore'de 28-29 Mayıs savaşlarında Türk Tugayı 155 şehit verdi.

1959- ABD tarafından uzaya gönderilen iki maymun sağlıklı olarak dünyaya döndü.

1960- Cemal Gürsel ''Devlet Başkanı'' oldu.

1961- Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) Londra'da kuruldu.

1986- Şair Edip Cansever 58 yaşında İstanbul'da vefat etti.

1987- Batı Alman pilot Mathias Rust, küçük uçağıyla Sovyet hava koridorunu delerek Kızıl Meydan'a indi. Hava Kuvvetleri Başkomutanı Koldunov görevden alındı.

1992- Türkiye ile Nahcivan'ı birbirine bağlayan ''Ümit Köprüsü'' hizmete girdi.

2002- NATO, Rusya'yı "sınırlı ortak" ilan etti.

2004- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, gençlerin imam hatip liselerine yönlenmelerinin özendirilmesi gerekçesiyle hazırlanan ve ''Yükseköğretim Kanunu ve Yükseköğretim Personel Kanunu'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''u kısmen TBMM'ye iade etti.

2008- Danıştay Başkanlığına, Danıştay 2. Daire Başkanı Mustafa Birden seçildi.

2011- Mısır, Gazze sınırındaki Refah sınır kapısını daimi olarak açtı.

2013- İtalya Temsilciler Meclisi, kadınlara yönelik ve aile içi şiddetin önlenmesi ile bunlarla mücadeleyi kapsayan Avrupa Konseyi İstanbul Sözleşmesi'ni oy birliğiyle kabul etti.

2013- Belçika'nın üçüncü büyük kenti Gent'te belediye çalışanlarına 2007 yılında getirilen başörtüsü yasağı kaldırıldı.

2016- Genelkurmay Başkanlığı Suriye'de terör örgütü DEAŞ mevzilerine yönelik atışlar ve hava harekatı sonucunda 104 teröristin öldürüldüğünü açıkladı.

AA