NAİROBİ (AA) - RECEP CANİK - Doğu Afrika ülkesi Kenya'da halk 8 Ağustos'ta, devlet başkanının yanı sıra milletvekili, senatör, vali ve ilçe temsilcilerini belirlemek üzere sandık başına gidecek.

Yaklaşık 47 milyon nüfusa sahip ülkede seçimlerde, 19 milyondan fazla seçmenin, bin 470 milletvekili, 258 senatör, 180 vali ve çok sayıda ilçe temsilciliği olmak üzere 16 binden fazla kişiyi belirlemek üzere oy kullanacak.

Oldukça çekişmeli geçmesi beklenen seçimlerde aralarında mevcut Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta ile muhalefet partilerinin ortak adayı Raila Odinga da bulunduğu 8 devlet başkanı adayı arasında kıyasıya rekabet yaşanması bekleniyor.

Kenya'nın ilk devlet başkanı Mzee Jomo Kenyatta'nın oğlu 55 yaşındaki Kenyatta ikinci kez başkanlık koltuğuna oturmak için çaba gösterecek.

Ülkede 1997, 2007 ve 2013'te düzenlenen devlet başkanı seçimlerine de katılan ancak üçünü de kaybeden 72 yaşındaki Odinga da bu seçimde tekrar şansını deneyecek.

Turuncu Demokratik Hareket Partisi (ODM) lideri ve eski Başbakan Odinga, bu seçimlere ülkedeki beş ana muhalefet partisini tek çatı altında topladığı Ulusal Süper İttifakı Partisini (NASA) kurarak gidecek.

- Başkan adaylarının vaatleri

Muhalefetin adayı Odinga başkan seçildiğinde, Kenya’da ülkenin bağımsızlığından bu yana geçen süreçte tarihsel haksızlıklara uğrayan ve 2007-2008 arasında yaşanan şiddet olaylarında mağdur olanların haklarını arayacağı sözünü verdi.

Odinga, seçim kampanyasında Kenya’da 2012'de bulunan petrolün ihracatıyla ilgili yerel halk ve belediyelerin alacağı payı içeren yeni Petrol Yasa Tasarısı'nı onaylayacağı, petrolün bulunduğu bölgelerde yaşayan halkın mağdur edilmeyeceği vaadinde bulundu.

Muhalefet lideri, Afrika Birliği Somali Misyonu (AMİSOM) bünyesinde Somali’de görev yapan Kenya askerlerini geri çekeceğini de ifade etti.

Kenyatta ise muhalefet liderinin aksine Somali’de barış sağlanana kadar Kenya askerlerinin orada kalmaya devam edeceğini ve Somali hükümetine olan desteğin sürdürüleceğini bir çok kez yineledi.

Kenyatta, bir süre önce yaptığı açıklamada, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCC) Kenya’ya karşı objektif olmadığını söylemiş, seçimi kazandığı taktirde Kenya'nın UCC'den çıkarılacağı sözünü vermişti.

Kenyatta ayrıca seçilirse 6,5 milyon Kenyalıya istihdam yaratmayı vadetmişti.

Seçimlerle ilgili gündemde öne çıkan başka bir husus ise kayıtlı seçmen sayısındaki artış.

2013'teki genel seçimlerde kayıtlı seçmen sayısı 14,3 milyon iken Kenya Bağımsız Seçim ve Sınırlar Komisyonundan (IEBC) yapılan açıklamada, bu sayının 2017'de 19,6 milyona çıktığı bildirildi.

- Seçimler terör ve şiddet olaylarının gölgesinde gerçekleşecek

Kenya İçişleri Bakanlığı tarafından, ülkenin Lamu, Garissa, Tana River ve Mandera eyaletlerinin belirli bölgeleri tehlikeli bölge ilan edilmiş ve 9 Ekim 2017'ye kadar, 06.30-18.30 saatleri arasında sokağa çıkma yasağı uygulanacağı açıklanmıştı.

Mayıstan bu yana özellikle Mandera, Garissa ve Lamu eyaletlerinde Eş-Şebab terör örgütü tarafından muhtelif saldırılar düzenlenmişti.

Kenya Bağımsız Seçim ve Sınırlar Komisyonu ise seçim öncesinde ve seçim zamanında şiddet olaylarının çıkma olasılığı en yüksek olduğu 17 eyaletin ismini açıkladı.

Toplam 47 eyalettin bulunduğu Kenya’da, IEBC tarafından yayınlanan risk haritasında bu eyaletler Tana River, Lamu, Kwale, Garissa, Wajir, Mandera, Marsabit, Isiolo, Meru, Narok, Nakuru, Baringo, Nandi, Kisumu, Siaya, Homa Bay ve Migori olarak belirlendi.

İlgili eyaletlerde hayvan hırsızlığı, terör saldırıları, protestolar, isyanlar, etnik çatışmalar ve soygun olaylarının yaşanabileceği kaydedildi.

- Mahkumlar ilk defa oy kullanacak

Kenya Yüksek Mahkemesinin kararıyla 117 hapishanedeki 8 binden fazla Kenyalı mahkum da ülke tarihinde ilk defa seçimlerde oy kullanacak.

Ancak mahkumlar yalnızca devlet başkanı seçiminde oy kullanacak, milletvekili, senatör ve vali seçimlerine katılamayacak.

Kenya hükümeti genel seçimler öncesi güvenliği çok sıkı tutmaya çalışırken seçim zamanında ülke genelinde görev alacak polis sayısını da artırdı.

Bir önceki seçimlerde görev alan polis sayısı 95 bin iken bu seçimlerde başta başkent Nairobi ve problemli bölgeler olmak üzere, 180 bin polis, ülke genelindeki 47 eyalette güvenliği sağlayacak.

- Seçim öncesi yaşanan son önemli gelişmeler

Seçimler öncesinde art arda ciddi gelişmelerin yaşanmasının seçimlerin sıkıntılı geçeceği yönündeki endişeleri iyice artırdığı gözlemleniyor.

Kenyatta'nın Yardımcısı William Ruto'nun, Eldoret eyaletindeki evine kimliği belirsiz kişilerce geçen hafta silahlı saldırı düzenlenmesi akıllara soru işaretleri getirmişti.

Ruto'nun parti mitingi için evden ayrılmasından kısa süre sonra gerçekleşen saldırıda bir güvenlik görevlisi ağır yaralanmıştı.

Kenya hükümeti, Ruto'nun evine saldıranlardan bir kişinin öldürüldüğünü duyurmuş fakat olayla ilgili kapsamlı bir açıklama yapmamıştı.

Genel seçimlere günler kala kaybolan ve uzun süre kendisinden haber alınamayan IEBC Bilgi ve İletişim Teknolojileri Birimi Müdür Yardımcısı Chris Msando ise günler sonra bir eli kesilmiş ve işkence edilmiş olarak ölü bulunmuştu.

Elektronik seçim sistemi uygulamasının kullanıldığı Kenya’da ölen komisyon yetkilisinin bu sistemin altyapısı ve uygulanması noktasındaki kilit isimlerden biri olduğu belirtiliyor.

Olayın ardından komisyon yetkilileri hükümetten can ve mal güvenliklerini korumasını talep etmiş, olaydan bir gün sonra Kenya Polis Şefi Joseph Boinet komisyon üyelerine devletin özel koruma tahsis edeceğini duyurmuştu.

- Seçimlerle ilgili şaibe iddiaları

Güvenlik endişesinin öne çıktığı seçimlerde hile yapılma ihtimali de kamuoyunda geniş yer buluyor.

Odinga düzenlediği parti mitinglerinde ve basın karşısında sürekli iktidar partisinin seçimleri kaybetmemek için hile yoluna başvuracağını dile getiriyor.

Muhalefet lideri daha önce de hükümetin seçim zamanında kaos ortamı yaratıp bu durumdan faydalanmak için orduyu kullanarak halkı bastıracağını ve oyları çalacağını iddia etmişti.

Ellerinde orduya bu kapsamda talimat verildiği yönünde deliller olduğunu savunan Odinga, seçimleri boykot edebileceklerini birçok kez açıkça tekrar etmekten de kaçınmamıştı.

Muhalefetin iddialarına karşılık veren Kenyatta ise seçimleri kaybettiğinde görevi bırakacağını söylemiş, muhalefetin seçimlere hazır olmadığını ve bahaneler üreterek halkı galeyana getirmeye çalıştığını aktarmıştı.

Öte yandan 19,6 milyon kayıtlı seçmenin bulunduğu ülkede seçim komisyonunun 20 milyonun üzerinde oy pusulası bastırdığını duyurması hem kamuoyu nezdinde hem de muhalefette seçimlere hile karıştırılacağı yönündeki tartışmaları iyice körükledi.

Kenya Seçim Yasası'na göre, komisyonun sadece seçmen sayısının toplamının yüzde 1 fazlası kadar ekstra oy pusulası bastırabileceği kaydedilirken, hazırlanan ekstra oy pusulalarının bu rakamın kat kat üstünde olduğu belirtiliyor.

Ülkede son dönemde yapılan birçok ankette yüzde 46 ile her iki adayın da birbirine çok yakın gittiği gözlemlenirken seçimlerin kıl payı kazanılabileceği ülke basınında sıkça ifade ediliyor.

Bu arada Kenya’da başkanlık seçimleri öncesi, geçen ay adayların katılacağı canlı televizyon programı düzenlenmiş ancak Kenyatta, programa "zaman israfı" olduğu gerekçesiyle katılmamıştı.

Muhalefet lideri Odinga’nın ise programı terk etmeyerek tek başına moderatörün sorularını yanıtlaması sosyal medyada sempatiyle karşılanmıştı.

Kenya’da başkanlık seçimlerinde adaylardan en az birinin oyların yüzde 50’sinden fazlasını alması gerekiyor. Hiçbir adayın oyların yarısından çoğunu alamaması durumunda Başkanlık seçiminin Yüksek Mahkemenin kararıyla 14 Eylül’de tekrarlanması bekleniyor.

Seçim sonuçlarının en geç 15 Ağustos'a kadar açıklanması gerekiyor.

Kenya'da 2007'deki genel geçimlerde farklı etnik kökenlerden gelen adayların sonucu kabul etmemesi üzerine karşıt görüşlü grupların seçim sonuçlarını protesto etmesiyle başlayan olaylarda binden fazla kişi hayatını kaybetmişti.

Kenya'da 2013'teki genel seçimde ise geniş çaplı şiddet olayı yaşanmazken, Kenyatta başkanlık seçiminde oyların yüzde 50,7'sini alarak rakibi Odinga'yı 8 bin oy farkla mağlup etmişti.

AA