MS hastalığı konusunda uzman olan Dr. Ali Ulvi Uca Memleket'e konuştu.

İşte Dr. Ali Ulvi Uca ropörtajı:

1. Kısaca kendinizden bahseder misiniz?

1972 yılında Konya’da doğdum. 1996 yılında Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirdim. 2003 yılında Nöroloji Uzmanı oldum ve Konya Numune Hastanesi, çeşitli özel hastanelerde nöroloji uzmanı olarak görev yaptım. 2013 yılında Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak göreve başladım. Anabilim dalımız bünyesinde multipl skleroz polikliniğini yürütmekteyim. Evli ve 2 erkek çocuk babasıyım.

2. Multiple Skleroz (MS) hastalığı nedir? Genel olarak hastalığı anlatır mısınız? Belirtileri, hastalığın gelişimi, atak sıklığı vs.

Multipl Skleroz kısaca MS, bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır. Bu hastalığa beynin ve omuriliğin birden çok yerinde görülmesinden dolayı “multipl” yani çoklu,  hasar gören dokuların sertleşmesinden dolayı da “skleroz” yani sertleşme adı verilmiştir. MS’e neyin sebep olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, normalde vücudumuzu yabancı maddelere karşı koruyan bağışıklık sisteminde meydana gelen bir anormalliğin akson ve/veya miyelin dokusunda hasara sebep olduğu düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin akson ve/veya miyelin dokusuna zarar vermesine birden fazla faktörün sebep olduğuna inanılmaktadır. Bunlar olası çevresel faktörler: “enfeksiyonlar, iklim, yaşanan bölge”, ve olası genetik yatkınlıktır. MS genellikle 20–40 yaşları arasındaki genç erişkinlerde ortaya çıkar. Çok erken yaşlarda ve daha ileriki yaşlarda görülme oranı giderek azalır. Kadınlarda görülme oranı daha yüksektir.

MS kronik bir hastalıktır. Bir bölümü ataklarla seyrederken bir bölümü baştan veya sonradan ilerleyici olarak seyreder. Atak, yeni belirtilerin ortaya çıkması ya da daha önce var olan belirtilerin artması ve bu durumun en az 24 saat sürmesidir. MS’de çoğu zaman yeni belirtilerin ortaya çıktığı ya da kötüleştiği ataklar ve iyileşme dönemleri birbirini takip eder. Ataklar kalıcı bozukluk bırakmadan düzelebilir. Ancak MS’de tekrarlayan ataklar bazen de kalıcı bozukluklar bırakabilir. Yalancı atak vücut sıcaklığında artışa neden olan enfeksiyon veya diğer nedenlerle birlikte görülebilen, daha önce yaşanmış belirtilerin tekrar ortaya çıkması veya var olanların geçici kötüleşmesi durumudur. Gribal enfeksiyon ya da ateş, yoğun stres, yoğun egzersiz, uykusuzluk, açlık, adet ve benzeri durumlar da yalancı atak ile ilişkili olabilir.

MS, merkezi sinir sistemini etkilediği için çok çeşitli belirtilere yol açabilir. Belirtiler etkilenen bölgeye göre değişebilir. Beyin etkilendiğinde güç kayıpları, konuşma bozuklukları, dikkat bozukluğu, yorgunluk, depresyon, beyin sapı ve beyincik etkilendiğinde, çift görme, dengesizlik ve peltek konuşma, omurilik etkilendiğinde duyusal etkilenmeler, dengesizlik, el beceri kaybı, yürümede bozukluk, bacaklarda güçsüzlük, işeme ve cinsel bozukluklar görülebilir.

3. Türkiye’de ve bölgenizde (Konya ve çevresi) ne kadar MS hastası var?                           Türkiye’de yaklaşık 40.000 MS’li olduğu tahmin edilmektedir. Yapılmış bir çalışma olmamakla birlikte Konya ve çevresinde 1000 civarı MS hastası olduğunu düşünmekteyim.

4. Bölgenizde hastalıkla ilgili bilgilendirme çalışmaları yapıyor musunuz?

Prof. Dr. Zehra Akpınar önderliğinde MS hasta ve hasta yakınlarına yönelik “MS Hasta Okulu’’ ismi ile bilgilendirme toplantıları düzenlendi. Bu toplantılar ile katılımcılara MS hastalığı hakkında bilgiler verildi, sosyal farkındalık ve ilgi oluşturulmaya çalışıldı.

5. MS tanısı nasıl konur?

MS tanısı klinik bir tanıdır ve bundan dolayı tanıyı bu konuda deneyimli bir nöroloji uzmanı koymalıdır. Bazı olgularda tanı klinik, muayene ve laboratuvar bulguları ile kolaylıkla konabilir. Bu durumda bile olası diğer sebep olabilecek hastalıklar dışlanmalı ve gerekli laboratuvar incelemeleri yapılmalıdır. Bununla birlikte özellikle erken evredeki olgularda tanı koyma zorlukları sıklıkla yaşanır. Bu dönemde klinik ve radyolojik takip tanıyı kesinleştirmede önemlidir. Görüntüleme, elektrofizyoloji ve beyin omurilik sıvısı incelemeleri, özellikle ikinci klinik atak ya da nörolojik kaybın saptanamadığı durumlarda, klinik kriterleri desteklemek amacı ile kullanılan yardımcı yöntemlerdir. Hastanın MR’ı çekilerek hastalıkla oluşan plakların mevcut durumu araştırılır.

6. GülüMSeten Turne projesi konusunda bilgi verir misiniz? Projenin kapsamı nedir?

“GülüMSeten Turne” projesi Türkiye’nin 11 farklı şehrinde MS’li bireylere yol arkadaşlığı yapmayı amaçlıyor. Proje kapsamında ünlü sanatçılar Dolunay Soysert, Özgür Ozan ve Ferdi Akarnur eşliğinde yapılan skeçlerle hastalık konusunda önemli bilgiler eğlenceli bir yöntemle aktarılıyor. Psikolog Serap Duygulu, Sosyal Güvenlik Uzmanı Prof. Dr. Cem Kılıç ve Beslenme ve Diyet Uzmanı Taylan Kümeli ise MS’li bireylerin en çok merak ettikleri konularda görüşlerini bildiriyor. Proje kapsamında bugüne kadar Samsun, Trabzon, Bursa, Ankara, Kocaeli, İstanbul, İzmir, Malatya ve Elazığ ziyaret edildi. Tüm illerde etkinlikler büyük ilgi ile karşılandı. Şimdi de GülümSeten Turneyi Konya’da ağırlıyoruz. Etkinlik 15 Kasım 2014, Cumartesi günü saat 14.30’da Konya Mevlana Kültür Merkezi’nde ücretsiz,  halkın katılımına açık olarak sahnelenecek. Bundan sonraki yolculuğuna ise Hatay ile davam edecek. Tüm Konya halkını etkinliğimize bekliyoruz.

7. Eklemek istedikleriniz…

MS için iki risk faktörü tespit edilmiştir. Birincisi sigara içmek, diğeri ise D vitamini eksikliğidir. Bundan dolayı MS hastalarımızın sigaradan uzak kalmaları gerekmektedir. Sıcak banyolar ve sauna, kızgın güneş ve hareketsizlik, tedavi sürecini olumsuz etkilemektedir. İlk yıllarda hastalığın ne şekilde seyredeceği, hastanın ne sıklıkla atak geçireceği gibi bilgiler net olarak verilemediğinden, bu sorunu aşmanın en güzel yolu, hasta-hekim diyaloğunu sıkı tutmak ve yakın takiptir. MS tanısı kesinlikle ümitsizliğe yol açmamalıdır. MS hastalığı bulaşıcı, öldürücü bir hastalık ya da akıl hastalığı değildir. MS hastalarının çocuk sahibi olmalarında bir sakınca yoktur. MS konusunda hastanın ve yakınının bilgi düzeyi arttıkça korku ve endişe kaybolacaktır. Herkesin MS’i kendine özgüdür. Diğer MS hastaları ile kendinizi kıyaslama hatasına düşmeyin.

  Söyleşi: Ferit Hepokur-Memleket