ERBİL (AA) - İDRİS OKUDUCU - Irak'ın kuzeyinde bulunan ve yüzde 65'ini Sünni Arapların oluşturduğu Ninova vilayetinin nüfusunun terör örgütü DEAŞ öncesinde yaklaşık 3 milyon 700 bin olduğu tahmin ediliyor.

Başkent Bağdat'tan sonra nüfus oranına göre ülkenin 2'nci büyük vilayeti konumundaki Ninova'nın merkezi Musul kentinde ise DEAŞ'ın eline geçmeden önce yaklaşık 2 milyon kişinin yaşadığı ifade ediliyor.

Köklü bir tarihe sahip olan ve birçok medeniyete ev sahipliği yapan Ninova'da başta Sünni Araplar olmak üzere, Türkmenler, Kürtler, Ezidiler ve Hristiyanlar yaşıyor.

DEAŞ öncesi Ninova vilayetinin demografik yapısı hakkında AA muhabirine açıklamalarda bulunan Eski Musul Valisi Esil Nuceyfi, Musul'un teröristler tarafından ele geçirilmeden önceki nüfusu, etnik ve dini unsurların dağılımı hakkında bilgi verdi.

- Vilayetin merkezi Musul

Ninova vilayet merkezi Musul'un DEAŞ öncesi nüfusunun yaklaşık 2 milyonu bulduğunu belirten Nuceyfi, "Musul kent merkezi nüfusunun yüzde 90'ını Sünni Araplar, yüzde 7'sini 1960'tan sonra Duhok ilinden göç eden Kürtler ve yüzde 3'ünü ise kentte köklü bir tarihe sahip Hristiyanlar meydana getiriyor." dedi.

Musul'da Sünni Araplar, Kürtler ve Hristiyanların dışında kayda değer oranda başka etnik ve dini unsurun yer almadığını kaydeden Nuceyfi, merkezde hiçbir şekilde Ezidilerin yaşamadığını ancak bazı Şii Türkmenlerin olduğunu ifade etti.

Nuceyfi, Musul kent merkezine bağlı, güneyde Hemam el-Elil, El-Şorav ile El-Kayyara, batıda El-Muhallebiye ve doğuda ise Başika olmak üzere toplamda 5 kasaba bulunduğunu, kentin güney ve batısındaki 4 kasabada çoğunlukla Sünni Arapların, Başika'da ise Hristiyan ve Ezidilerin yaşadığını aktardı.

Cumhurbaşkanlığı Türkmen İşlerinden Sorumlu Nebil Hebo ise Musul kent merkezindeki Türkmen nüfusunun yaklaşık 120 bin olduğunu savundu.

- Vilayetin 8 ilçesinde 1 milyon 700 bin kişi yaşıyor

Irak'ta uzun süre sağlıklı şekilde bir nüfus sayımının yapılmadığını ve ellerindeki bilgilerin tahmini rakamlar olduğunu hatırlatan Nuceyfi, Musul kent merkezinin dışında Ninova'nın 8 ilçesinde yaklaşık 1 milyon 700 bin kişin yaşadığı ifade etti.

Nuceyfi, Ninova vilayetinin batısında Telafer, Sincar ve Baac, kuzeyinde Tılkef ve Şeyhan, doğusunda Hemdaniye ve güneyinde ise Mahmur ve Hazır ilçelerinin yer aldığını dile getirdi.

- Vilayetin batı bölgesi

Musul Eski Valisi Nuceyfi, Ninova'nın batısındaki Telafer, Sincar ve Baac ilçelerinde Sünni Araplar, Şii-Sünni Türkmenler, Ezidiler ve Sünni Kürtlerin yaşadığını belirtti.

Nüfus oranına göre Irak'ın en büyük ilçesi konumundaki Telafer ve ona bağlı 3 kasabada yoğunlukla Şii-Sünni Türkmenlerin yaşadığına işaret eden Nuceyfi, "İlçe merkezinin nüfusu tahminlerimize göre 300 bin civarında. Bu oranın yüzde 30'unu Şii Türkmenler, kalanını ise Sünni Türkmenler meydana getiriyor." dedi.

"İlçeye bağlı Rabia, Zummar ve El-İyaziye kasabalarında Türkmenlerin dışında Sünni Arap ve Kürtler de ikamet ediyor." diyen Nuceyfi, Rabia ve El-İyaziye kasaba merkezlerinin tamamında Sünni Arapların, Zummar'da ise Sünni Arap ve Kürtlerin olduğu bilgisini paylaştı.

Vilayetin batısında yer alan Sincar ilçesi ve ona bağlı Sınuni, Khana Sor ve Kayavan kasabalarında ise ağırlıklı olarak Ezidilerin yaşadığını, bu ilçenin toplam nüfusunun 300 bini bulduğunu belirten Nuceyfi, "Bu sayının 200 binden fazlasını Ezidiler, diğer bölümünü ise Sünni Kürt ve Araplar oluşturuyor." diye konuştu.

Nuceyfi ayrıca Ninova'nın batısında yer alan Baac ilçesinde tamamen Sünni Arapların yer aldığını ve nüfusunun 150 bine yakın olduğunu aktardı.

- Vilayetin kuzey bölgesi

Ninova'nın kuzeyinde sadece Tılkeyf ve Şeyhan ilçelerinin yer aldığını kaydeden Nuceyfi, kuzeydeki demografik yapı hakkında ise şunları söyledi:

"En kuzeydeki Tılkef ilçesi ve ona bağlı El-Kuş, Vane ve Faidiye kasaba merkezinde Hristiyanlar, çevre bölgesinde ise Ezidiler ikamet ediyor. Aynı zamanda Sünni Arap ve Kürtlerin varlığı da söz konusu. Kuzeydeki bir başka ilçe konumunundaki Şeyhan ve ona bağlı Zelikan kasabasında daha çok Ezidiler ve Sünni Kürtler yaşıyor. Bazı köylerde Sünni Araplar da var."

- Vilayetin doğu bölgesi

Nuceyfi, Ninova'nın kuzeyindeki Tılkef ilçesinde olduğu gibi doğudaki tek ilçe durumundaki Hemdaniye ilçesinde de yine Hristiyanların yoğunlukta olduğunu belirtti.

Bu ilçeye bağlı Nemrud ve Bertılla kasabalarının olduğunu kaydeden Nuceyfi, ilçe ve kasaba merkezinde Hristiyanların, çevre bölgelerinde ise Sünni Kürt ve Arapların yanı sıra Şahbak diye adlandırılan Şii Kürtlerin bulunduğunu dile getirdi.

- Vilayetin güney bölgesi

Vilayetinde güneyinde Mahmur ve Hazır ilçelerinin olduğunu, Mahmur'a bağlı Güver, Dibege, Keraç kasabalarının yer aldığını aktaran Nuceyfi, "Dibege kasabası tamamen Kürtlerden, Güver Sünni Arap ve Kürtlerden, Keraç ise tamamen Sünni Araplardan oluşuyor." dedi.

Güney bölgesinde yer alan bir diğer ilçenin Hazır olduğu bilgisini veren Nuceyfi, "Bu ilçe ve ona bağlı Et-Tıl kasabasının tamamı da Sünni Arap'tır." ifadesini kullandı.

- Ninova, Irak'taki Sünnilerin kalbidir

Öte yandan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin (IKBY) Erbil kentindeki Salahaddin Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi ve Demografi Uzmanı Prof. Dr. Halil İsmail de Ninova vilayeti ve kent merkezi Musul'da yoğunlukla Sünni Arapların yaşadığını belirterek, şunları söyledi:

"Ninova, Irak'taki Sünnilerin kalbidir. Vilayetin nüfus dağılımına bakıldığı zaman, Sünni Araplar yüzde 65, Kürt, Ezidi ve Hristiyanlar hep birlikte hesaplandığı zaman yüzde 25, Telafer'deki Şii-Sünni Türkmenler ise yüzde 10'a tekabül ediyor. Irak gibi bir ülkede sağlıklı veriler olmadığından dolayı bunların hepsi tahmini rakamlar. Irak kurulduğu zaman 14 livadan meydana geliyordu. Bağdat'tan sonra 2'nci büyük liva yine Musul'du. Bu livanın il sınırları sadece bugünkü Ninova'dan ibaret değildi, Duhok ilini de kapsıyordu."

Ülkenin livadan vilayet sistemine geçtiği 1976'da bugünkü il sınırlarına kavuştuğunu belirten İsmail, "Musul livasının da adı Ninova vilayeti olarak değişti. Duhok ise ayrı bir vilayet olarak ilan edildi." ifadelerini kullandı.

AA