ABD Başkanı Donald Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı aldığını açıkladıktan sonra Avrupa Birliği (AB) Konseyi BaşkanıDonald Tusk, AB'nin birlik içinde hareket edeceğini belirtti.
Sosyal medya hesabından bir mesaj paylaşan Tusk, "ABD Başkanı Donald Trump'ın İran nükleer anlaşması ve ticarete ilişkin politikalarına karşı AB birlik içinde hareket edecek." ifadesini kullandı.
AB liderlerinin 17 Mayıs'ta Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da bir araya geleceğini hatırlatan Tusk, İran nükleer anlaşması ve ticaret konularının zirvede gündeme geleceği bilgisini paylaştı.
AB: Nükleer anlaşmayı koruyacağız
Avrupa Birliğinden yapılan açıklamada, "Uluslararası toplum olarak nükleer anlaşmayı koruyacağız" denildi.
"Fransa, İngiltere ve Almanya karardan dolayı üzüntü duyuyor"
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya, İngiltere ve ülkesinin ABD'nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararından dolayı üzüntü duyduğunu belirtti.
Sosyal medya hesabından bir mesaj paylaşan Macron, "Fransa, İngiltere ve Almanya Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararından dolayı üzüntü duyuyor. Nükleer silahların yayılmasını engelleme sistemi tehlike altında." ifadesini kullandı.
İngiltere Başbakanlığından yapılan yazılı açıklamada da Başbakan Theresa May'in Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Macron ile bu akşam bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiği bildirildi.
Açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump'ın İran açıklamasını görüşen liderlerin, İran nükleer anlaşmasına bağlılıklarını sürdürme konusunda görüş birliğine vardığı kaydedildi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın: İstikrarsızlığa ve yeni çatışmalara sebep olacak
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, "ABD'nin nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi, istikrarsızlığa ve yeni çatışmalara sebep olacak bir karardır." ifadelerini kullandı.
Kalın, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, ABD'nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekildiğini duyurmasıyla ilgili değerlendirmede bulundu.
Kalın, paylaşımında, "ABD'nin nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi, istikrarsızlığa ve yeni çatışmalara sebep olacak bir karardır. Çok taraflı anlaşma, diğer ülkelerle devam edecektir. Türkiye, nükleer silahların her türüne karşı olan kararlı tutumunu sürdürecektir." ifadelerine yer verdi.
AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Mogherini:- "Hep birlikte, uluslararası toplum olarak nükleer anlaşmayı koruyacağız"
Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, ABD'nin İran'la nükleer anlaşmadan çekilme kararını açıklamasının ardından, İran'a hitaben "Taahhütlerinize bağlı kalın, biz de kendi taahhütlerimize bağlı kalacağız. Hep birlikte, uluslararası toplum olarak nükleer anlaşmayı koruyacağız." ifadelerini kullandı.
İtalya'nın başkenti Roma'daki Avrupa Komisyonu Temsilciliği'nde basın toplantısı düzenleyen Mogherini, ABD Başkanı Donald Trump'ın İran’la nükleer anlaşmadan çekilmesi açıklamasını esefle karşıladıklarını belirtti.
ABD’nin kararını gözden geçirmesinden memnuniyet duyacaklarını söyleyen Mogherini, ABD'nin AB'nin en yakın ortağı olmaya ve birlikte çalışmaya devam edeceklerini kaydetti.
Mogherini, "Nükleer anlaşma, iki taraflı bir anlaşma değildir. Dolayısıyla, anlaşmayı tek taraflı olarak feshetmek de hiçbir ülkenin elinde değildir." ifadelerini kullanarak, "İran’la nükleer anlaşma bölgenin, Avrupa’nın ve tüm dünyanın güvenliği için son derece kritik öneme sahip. İran, şu ana kadar yaptığı gibi, nükleerle ilgili taahhütlerini yerine getirmeye devam ettiği sürece Avrupa Birliği, nükleer anlaşmanın tam ve etkili bir biçimde uygulanmaya devam etmesi yönündeki taahhüdünü sürdürecektir." diye konuştu.
Mogherini, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEA) çalışmaları ile yetkinlik ve bağımsızlığına güvendiklerini dile getirerek, kurumun İran'ın taahhütlerini yerine getirdiğini teyit eden on adet rapor yayımladığını hatırlattı.
Yaptırımların kaldırılmasının anlaşmanın ana maddelerinden olduğunun altını çizen Mogherini, bu yaptırımların kaldırılmasının hem İran'la ticari ve ekonomik ilişkilere olumlu katkıda bulunduğuna hem de İranlılar için elzem nitelikte olduğuna dikkati çekti.
Mogherini, AB'nin bu konudaki devamlılığını taahhüt ettiğini belirterek, "Bugün yapılan 'yeni yaptırımlar' açıklamasıyla ilgili olarak özellikle endişeliyim." dedi.
Konu ile ilgili bütün ortak ülkelerle istişarelerde bulunacağını aktaran Mogherini, AB'nin, güvenlik çıkarlarına uygun şekilde ve ekonomik yatırımlarını korumaya yönelik davranmakta kararlı olduğunu vurguladı.
Mogherini, İran'la nükleer anlaşmanın 12 yıl süren diplomasinin bir sonucu ve uluslararası topluma ait olduğunu dile getirerek, anlaşmanın İran'ın nükleer silah geliştirmediğini garanti ettiğinin altını çizdi.
AB'nin anlaşmayı korumaya kararlı olduğunu vurgulayan Mogherini, ortak güvenlik için, anlaşmanın uygulanmasını garanti altına alma konusunda uluslararası toplumun üzerine düşeni yapmaya devam etmesini beklediklerini aktardı.
Mogherini konuşmasında İran'a hitaben şunları söyledi:
"Kimsenin bu anlaşmayı bozmasına izin vermeyin. Bu anlaşma, diplomasinin bugüne kadar elde ettiği en büyük kazanımlardan biri, bunu birlikte yaptık. Bu anlaşma, kazan-kazan çözümünün diyalog ve taahhütle mümkün olduğunun bir göstergesi. Pozisyonlar ve çıkarlar farklı olsa bile, ortak bir payda bulunabileceğinin bir göstergesi. Bu anlaşma hepimize ait. Taahhütlerinize bağlı kalın, biz de kendi taahhütlerimize bağlı kalacağız. Hep birlikte, uluslararası toplum olarak nükleer anlaşmayı koruyacağız."
ABD Başkanı Trump, ülkesinin İran'la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ve 2015'te askıya alınan İran yaptırımlarının yeniden uygulanacağını açıklamıştı.
NATO'DAN ÇÖZÜM ÇAĞRISI
NATO, ABD'nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararının ardından tüm taraflara kapsamlı siyasi çözüm için çalışma çağrısında bulundu.
NATO Sözcüsü Oana Lungescu, NATO'nun 2015 yılında İran nükleer anlaşmasını memnuniyetle karşıladığını ve tam olarak uygulanması gerektiği konusunda çağrıda bulunduğunu hatırlattı.
RUSYA: TALİHSİZLİK
Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararını “derin hayal kırıklığı” olarak nitelendirdi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, İran nükleer anlaşmasının çok taraflı olduğu ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2231 nolu kararı ile onaylandığı hatırlatıldı.
Açıklamada, “ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın nükleer programına ilişkin kapsamlı ortak eylem planı üzerinden sağlanan anlaşmadan doğan yükümlülükleri tek taraflı reddetmesi ve İran’a karşı ABD’nin yaptırımları yeniden tesis etme kararı derin hayal kırıklığı yarattı.” ifadeleri kullanıldı.
İran nükleer anlaşmasını baltalamanın hiçbir gerekçesi olamayacağı kaydedilen açıklamada, anlaşmadaki planın sorunları çözmede etkili olduğu vurgulandı.
İran’ın yükümlülüklerini sıkı bir şekilde yerine getirdiğine de dikkat çekilen açıklamada, Rusya’nın bunu tam olarak desteklediği ve memnuniyetle karşıladığı belirtildi.
Açıklamada, “ABD’nin yine bir çok devletin görüşüne rağmen sadece kendi konjonktürel çıkarları için uluslararası hukuk kurallarını açıkça ihlal etmesinden son derece endişeliyiz.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Washington’un eyleminin anlaşmanın uygulanması sırasında yüksek profesyonelliğini sürekli kanıtlayan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumuna olan uluslararası güveni baltaladığına işaret edilen açıklamada, ABD’den yapılan açıklamaya yönelik, “Bu Washington’un kabiliyetsizliğinin yeni teyididir” ifadelerine yer verildi.
Açıklamada, Washington’un açıkladığı pozisyonun İran nükleer anlaşmasının önemli bir ihlali olduğu belirtilen açıklamada, anlaşmaya katılan ülkelerin ortak bir komisyon kurarak hızlı ve dikkatli bir şekilde ABD’nin kararını ele alması gerektiği belirtildi.
Açıklamada, Rusya’nın anlaşmaya katılımcı diğer ülkeler ve İran ile etkin bir şekilde ikili iş birliği ile siyasi diyaloğu sürdürmeye açık olduğu vurgulandı.
İNGİLTERE, FRANSA VE ALMANYA'DAN ORTAK BİLDİRİ
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesine ilişkin ortak bildiri yayımlayarak, anlaşmanın ortak güvenlikleri için önemini koruduğunu açıkladı.
İngiltere Başbakanı Theresa May, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron, ABD Başkanı Donald Trump’ın ülkesini İran nükleer anlaşmasından çekmesine ilişkin ortak bildiri yayımladı.
“Fransa, Almanya ve İngiltere liderleri Başkan Trump’ın ABD’yi Kapsamlı Ortak Eylem Planından (JCPOA) çekme kararını üzüntü ve kaygıyla not ediyor” ifadesi kullanılan bildiride, “Hep birlikte biz JCPOA’ya devam eden bağlılığımızı vurguluyoruz. Bu anlaşma ortak güvenliğimiz için önemini koruyor.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Anlaşmanın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2231 sayılı kararıyla oy birliği ile onaylandığı hatırlatılan bildiride, “Bu, İran’ın nükleer programı hakkındaki ihtilafın uluslararası hukuk çerçevesinde çözümü için bağlayıcı karar olmayı sürdürüyor. Bütün tarafları onun tam uygulanmasına ve sorumluluk ruhu içinde hareket etmeye çağırıyoruz” ifadelerine yer verildi.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumuna (UAEK) göre İran’ın JCPOA ile getirilen kısıtlamalara, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması kapsamındaki yükümlülükleri ile ahenk içinde uyduğuna dikkatin çekildiği bildiride, şunlar kaydedildi:
“Bunun sonucunda dünya daha güvenli bir yer. Dolayısıyla biz, E3 (İngiltere, Fransa, Almanya) olarak JCPOA’nın tarafı olarak kalacağız. Hükümetlerimiz anlaşmaya uyulmasını temin etmeye bağlı kalacak ve geri kalan bütün taraflar ile de bunun böyle olmasını temin etmek için çalışacağız. Buna, anlaşmayla bağlantılı olan ekonomik faydalardan İran halkının yararlanmayı sürdürmesini sağlamak da dahildir.”
“ABD’yi JCPOA’nın yapılarının zarar görmemesini sağlamaya ve anlaşmanın, diğer taraflarca tam uygulanmasını önlemeye dönük eylemlerden kaçınmaya çağıyoruz” açıklamasında bulunulan bildiride, şunlar aktarıldı:
“ABD yönetimiyle geçtiğimiz aylarda detaylı bir şekilde görüştükten sonra, ABD’ye, anlaşmanın ana unsurlarının uygulanmasına izin vermeyi sürdürerek, JCPOA ile sağlanan bütün kazanımların muhafaza edilmesi için mümkün olan her şeyi yapması çağrısını yapıyoruz.”
İran’ın da ABD’nin kararına tepkisinde ölçülü olmaya çağrıldığı bildiride, “İran, UAEK teftiş gereklerini zamanında ve tam olarak karşılayarak, anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyi sürdürmeli. UAEK uzun vadeli doğrulama ve gözlem programını kısıtlama veya engelleme olmadan sürdürebilmeli. İran da buna karşılık olarak, anlaşmaya uyduğu sürece hak ettiği yaptırım hafiflemesini almalı.” değerlendirmesine yer verildi.
Bildiride, İran’ın nükleer programının barışçıl ve sivil nitelikte olması gerektiği belirtilerek, “JCPOA’yı temel alırken, aynı zamanda kaygı veren diğer büyük sorunların ele alınması konusunda da görüş birliğine vardık.” ifadesi kullanıldı.
JCPOA’nın bazı tedbirlerinin süresinin bitmesinin ardından İran’ın nükleer programı için uzun vadeli bir çerçevenin tanımlanması gerektiğine işaret edilen bildiride, bu ülkenin balistik füze programı ile bölgede, özellikle de Suriye, Irak ve Yemen’deki istikrarı bozucu eylemlerinin de “anlamlı bir şekilde ele alınması” gerektiği kaydedildi.
Bu kaygılarla ile ilgili taraflarla karşılıklı fayda getiren müzakerelerin başlamış olduğu belirtilen bildiride, “E3 bu müzakereleri kilit önemdeki ortakları ve bölgedeki ilgili ülkeler ile sürdürmeye kararlıdır. Biz de, dışişleri bakanlarımız da JCPOA’nın bütün taraflarına ulaşacak ve ileriye doğru olumlu bir yol arayacağız.” görüşü belirtildi.