ADANA (AA) - AHMET ERKAN YİĞİTSÖZLÜ - Adana'nın Dilekkaya köyü yakınlarında Roma dönemine ait Anavarza Antik Kenti'nde, Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halil Çakan danışmanlığında biyolog Yasemin Özonur, botanik ve bitki çeşitliliği çalışması yürütüyor.
Özonur, AA muhabirine, yörede iklim şartları, coğrafi özellikler ve toprak yapısı nedeniyle bitki çeşitliliğinin zengin olduğunu söyledi.
"Anavarza Antik Kenti ve yakın çevresinin florası üzerinde bir yıl önce başlayan çalışmalarda, 56 familya ile 181 cinse ait 225 tür ve alt tür tespit edildi" diyen Özonur, şu bilgileri verdi:
"Tespit edilen tür ve alt türlerden 8'i endemik bitki olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, kırkapinası olarak bilinen solanum elaeagnifolium türü, Türkiye'de bu yöre ve yakın çevresinde yetişen son yıllarda varlığı saptanan bir türdür. Yine yabani hünnap olarak adlandırdığımız ziziphus lotus adlı tür, Türkiye Florası kitabında tanımlaması bulunmadığı halde yakın zamanda yapılan çalışmalarda Anavarza çevresinde varlığı saptanarak, kayıtlara geçmiştir. Türkiye kayıtlarında bulunmadığı düşünülen bir themeda yani kırmızı yulaf cinsine ait bitki üzerinde çalışmalar devam edilmektedir. Aynı zamanda ajuga yani mayasıl otu cinsine ait Türkiye kayıtlarında bulunmadığı düşünülen yeni tür olabilecek bir bitki üzerinde de çalışılmaktadır."
Özonur, Anavarza çevresi florasının etnobotanik açıdan da zengin olduğunu, bu alandaki çalışmalarda elde edilen sonuçlar ışığında yöre florasında kayıtlara geçirilmiş çok sayıda bitki bulunduğunu kaydetti.
Yöre halkı arasında "adam otu" olarak bilinen mandragora autumnalis bertol bitkisinin ağrı kesici, uyuşturucu, yatıştırıcı etkilerinden dolayı eski çağlardan beri kullanıldığına dikkati çeken Özonur, şöyle konuştu:
"Ayrıca, Anavarza çevresinde yetişen, romatizma ve şeker hastalıklarının tedavisinde kullanılan ısırgan otu (urtica pilulifera), sindirim ve bağırsak sorunları için kullanılan barut ağacı (rhamnus oleoides) meyvesi, mide bulantısı için kullanılan deve dikeni (kengel, silybum marianum), öksürük ve balgam söktürücü olarak kullanılan dağ lalesi (anemone coronaria ) ve yara tedavisinde merhem olarak kullanılan yer çamı (ajuga chamaepitys) gibi etnobotanik bitkiler, halk ilacı olarak bilinmektedir. Etnobotanik çeşitliliği nedeniyle yöre, farmasotik botanik alanda çalışan eczacıların ilgisini çekmektedir."
- "Botanik bilgini Dioscorides, Anavarzalı"
Anadolu tıbbi bitkileri hakkında kapsamlı bilgiler veren ilk hekim olarak kabul edilen Dioscorides'in (20-79) Roma İmparatorluğu'nun Kilikya eyaleti Anavarza kentinde doğduğunu savunan Özonur, yörenin tarih boyunca bitki bilimciler, eczacılar ve araştırmacılar için ilgi odağı olduğunu kaydetti.
Dioskorides'in De Materia Medica isimli eserinde 500 kadar bitkinin morfolojik, farmakolojik ve toksikolojik özellikleri hakkında bilgi verdiğini belirten Özonur, Dioskorides'in kitaplarının doğu ve batı bilim dünyasında eczacılık ve tıp alanında 15 asır boyunca kaynak kitap olarak kullanıldığını anlattı.