Afrika, her yönüyle ilginç bir coğrafya… Her gün yeni bir şey öğreniyoruz ve her öğrendiğimizde yepyeni şaşkınlıkları yaşıyoruz. Birkaç gün önce misafirim olan A.G Bey ile sohbet ederken, konu kız çocuklarının çeyizine geldi.
Kendisinin aynı anneden 2 erkek 6 kız olarak 8 kardeş olduklarını söyledi. Birçok yerde olduğu gibi Burkina’da da kız çocukları için çeyiz hazırlanırmış. Buraya kadar her şey normal. Burada kızın çeyizinin anne hazırlar. Tabi bu satırları okuyan beyler; “Ne yani bizde de öyle. Ben mi dantel öreceğim?” diyecekler. Ama anlayacaksınız ne demek istediğimi.
Çeyizin tüm hazırlığı ve masrafı annelere ait burada. Anneler; bulacak, edecek ve çeyiz hazır hale gelecek. Baba bunu asla sormaz ve en küçük bir katkıda bulunmaz. “Nasıl hazırlayacak anneler?” diye sordum. “Köylerde ev reisi olan erkeğin tarlası ayrıdır, hanımların tarlası da ayrıdır. Erkek, kendi tarlasından kalkan ürünü satar, ona bir inek, motor veya başka şeyler satın alır. Bu kalkan ürün, evin mutfağına girmez. Hanımların tarlalarından kalkan ürünler, evin mutfağında kullanılır. Erkekler mutfağın hiçbir şeyine karışmazlar. Köy yerlerinde bu işler böyle… Ancak şehirde durum çok da farklı değildir. Şehir merkezinde erkekler sabah evden çıkarken hanımına küçük bir miktar harçlık bırakır. Hanım bununla akşam sofraya yemek olarak gelecek sebzeler satın alınacaktır. Artırdığı çok küçük paralarla da kızının çeyizin hazırlayacak.” Afrika'da sebze meyve satıcılığı tamamen bayanların elinde. Meğer satın alanlar da bayanlarmış.
“Akşam sen işinden evine dönerken, yol kenarında güzel bir patlıcan veya patates görsen bundan bir kilo alamaz mısın?” diye sordum. Cevap beni şok etti. “Kesinlikle!” dedi. “Asla almam ve alınmaz!” Ne olacak ya? Ertesi gün, hanımı çıkacak ve kendisi alacak. Burada elektrik, buzdolabı ve benzeri imkânlar olmadığı için alışverişlerin günlük yapılıyor olması garip değil.
Burkina Faso'nun eski bir cumhurbaşkanı varmış. Thomas Sankara adında. Sosyalist ama deli bir insanmış. İlginç fikirleri ve uygulamalarıyla tarihe geçmiş. Devlet dairelerindeki memurların boş bir şekilde masa başında oturduklarını görünce; Haftada bir gün dairenin önünde toplu spor yapma zorunluluğu getirmiş. Hala bu uygulama devam ediyor. Buna benzeyen deli uygulama da erkeklere haftada bir defa pazara gitme zorunluluğu olmuş. O dönemde erkekler, bunu kabul etmek istememişler. Ama zor karşısında yavaş yavaş çalışmaya başlamışlar ki adam bir suikasta Kurban Gitmiş. Onun arkasından erkeklerin pazarı da bitmiş. Şimdiye kadar benim yaptığım sebze alışverişlerinden bana; “Sen ne arıyorsun? Ayıp bu yaptığın.” diyen olmamıştı. Ama söyleyeceklerini içlerinden söylemiş olmalılar.
Afrika, garabetler ülkesi. Mutfak, kadının… Hayat, kadının… Çocuk, kadının… Bir erkeğin çocuğunu kucağına alıp kısa bir süreliğine bile olsa taşıdığını çok az göreceksiniz. Hatta adamın bir kaç tane hanımı varsa, her gün odasına misafir olacağı hanım, onun karnını doyuracak. Doyurmak zorunda. Nereden mi bulacak? O da kadının sorunu… Erkek bu duruma karışmaz. Çünkü o, evin babasıdır.