ANKARA (AA) - Sağlık Bakanlığınca, bağımlılık alanında çalışmalar yapmak ve görüş vermek üzere Bağımlılık Bilim Komisyonu oluşturulacak.
Sağlık Bakanlığının "Bağımlılık Danışma, Arındırma ve Rehabilitasyon Merkezleri Hakkında Yönetmelik"i Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelikle, madde bağımlıları ve yüksek risk grubu veya yakınlarına danışmanlık ve bilgilendirme hizmetlerinin sunulduğu merkezler ile madde bağımlısı olan hastaların ayaktan veya yatarak farmakolojik, psikososyal tedavilerinin ve rehabilitasyonlarının yapıldığı merkezlerin açılmasına, işletilmesine, denetlenmesine, kapatılmasına ve merkezlerde çalışacak personele ilişkin usul ve esaslar belirlendi.
Kamu ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, üniversiteler, valilikler, kaymakamlıklar, kanunla kurulan veya kurulması öngörülen ve Bakanlıkça yetkilendirilmiş vakıflar tarafından açılacak danışma, arındırma ve rehabilitasyon merkezleri ile bu merkezlerde sunulan hizmetleri ve buralarda görev yapacak personeli kapsayan yönetmeliğe göre, Sağlık Bakanlığı tarafından bağımlılık alanında çalışmalar yapmak ve görüş vermek üzere Bağımlılık Bilim Komisyonu oluşturulacak.
Komisyon, Halk Sağlığı Genel Müdürü veya görevlendireceği bir Genel Müdür Yardımcısının başkanlığında 11 üyeden oluşacak ve iki yıl süre için Bakanlıkça görevlendirilecek. Komisyon, yılda en az iki defa, Bakanlığın daveti üzerine, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından önceden belirlenmiş toplantı gündemine göre toplanacak.
Komisyon, bağımlılıkla ilgili güncel gelişmeleri izleyerek Bakanlıkça belirlenecek ulusal stratejiler konusunda görüş bildirecek. Bağımlılık tedavi usulleri ile ilgili tanı ve tedavi protokollerinin oluşturulması, gerektiğinde güncellenmesi konusunda ve merkezlerde uygulanacak tedavi programlarının bilimsel gerçekliği ve kanıta dayalı olup olmadığı hakkında görüş verecek.
Bakanlığın talebi üzerine merkezlerin yıllık faaliyetlerini değerlendirecek, gerektiğinde merkezleri yerinde inceleyecek ve alınması gereken tedbirler konusunda görüş açıklayacak komisyon, bağımlılık konusunda eğitim verecek merkezlerin kriterleri ile eğitimin kapsamı konusunda ve bağımlılığın önlenmesi ve maddeye olan taleple mücadele çalışmaları kapsamında da görüş bildirecek.
- Hastalar aynı grup terapisine birlikte alınamayacak
Danışma merkezleri, sağlık tesisi binası içerisinde veya müstakil olarak bu işe ayrılmış binalarda kurulacak. Sağlık tesisi olmayan binalarda, merkezin girişinden itibaren tüm bölümleri, asansör ve merdiven kullanımı dahil bütünlük ve müstakil olacak.
Arındırma merkezleri, sağlık tesisi binası içerisinde veya müstakil olarak bu işe ayrılmış binalarda kurulacak. Rehabilitasyon merkezleri de yine sağlık tesisi binası içerisinde veya müstakil olarak bu işe ayrılmış binalarda olacak. Bünyesinde arındırma merkezi bulunan sağlık tesisleri, farklı katlar veya farklı bölümlerde hizmet vermek üzere arındırma ve rehabilitasyon hizmetini aynı bina içerisinde verebilecek. Ancak tedavi amacıyla kullanılacak ünitelerin, ayakta hasta ile yatan hastaları ve arındırma hastaları ile rehabilitasyon hastaları için farklı saatlerde kullanılması zorunlu olacak. Ayakta hastalar ile yatan hastalar ve arındırma hastaları ile rehabilitasyon hastaları aynı faaliyete ve aynı grup terapisine birlikte alınamayacak.
Merkezler bünyesinde, hiçbir surette sağlık hizmeti veya hasta ve yakınlarının dinlenme hizmeti dışında başka amaca yönelik iş yeri bulunamayacak ve içerisindeki bir bölüm, başka bir amaçla faaliyet göstermek üzere üçüncü kişilere kiralanamayacak veya herhangi bir şekilde devredilemeyecek. Merkezler, hasta ve yakınlarına yönelik dinlenme ve kafeterya hizmetlerini de kendileri veya devlet kurumları aracılığı ile sunacak. Merkezin grup terapi ve eğitim alanı ile iş uğraş atölyeleri bodrum katında ve gün ışığı almayan yerlerde bulunamayacak.
Merkezler, çalışanların ve hizmet alanların güvenliğini tehdit edebilecek risklere karşı gerekli güvenlik tedbirlerini alacak.
Merkezlerde yer alacak poliklinik, hasta-danışma odası, bekleme salonu, grup terapi ve eğitim odası, yaşam alanı, iş uğraş atölyesi, hasta odasının özelliklerinin de belirlendiği yönetmeliğe göre Bakanlık ayrıca illerin demografik yapısını, bağımlı hastaların bölgesel dağılımını ve diğer epidemiyolojik özellikleri, kaynakların etkin kullanımını ve atıl kapasiteye yol açılmamasını dikkate alarak bu yönetmeliğin kapsamında yer alan hizmet birimleri için planlama yapabilecek.
- Merkez açmak için Bakanlıktan ön izin alınacak
Merkez açmak isteyen kurum ya da kuruluşlar Bakanlıktan ön izin alacak. Bakanlıkça merkez açılmasına ön izin verilen kurum ve kuruluşlar, istenilen belgeler ve beyan formu ile birlikte ön izin tarihinden itibaren ruhsat ya da faaliyet izin belgesi almak için altı ay içerisinde il sağlık müdürlüğüne başvuracak. Bu süre içerisinde başvuru sürecini tamamlayamayanlara, talepleri halinde üç ay ek süre verilebilecek, ek süre verilmesi halinde Bakanlığa bildirilecek. Ek süre sonunda başvuru sürecini tamamlayamayanlar Bakanlığa bildirilecek. Bakanlık tarafından ön izinleri iptal edilecek.
Yerinde yapılan incelemede personel ve fiziki şartlara uygun olmadığının tespiti halinde, değerlendirme sonucu, başvuru sahibine resmi yazı ile tebliğ edilecek. Tebliğ tarihinden itibaren eksikliklerin giderilmesi için üç aya kadar süre verilecek. Bu süre sonunda eksiklikleri giderilmeyen başvurular, gerekçeleri belirtilmek suretiyle müdürlükçe reddedilecek ve ön izinleri iptal edilmek üzere Bakanlığa bildirilecek.
Ayakta ve yataklı rehabilitasyon merkezlerinde görev yapacak ilgili uzman tabip, yönetmelikte belirtilen çalışma saatlerine uymak kaydıyla en fazla dört ayrı ayakta ve yataklı rehabilitasyon merkezinde görev yapabilecek.
Merkezin, ruhsat ya da faaliyet izin belgesi alındıktan sonra esasa yönelik tadilatı ancak müdürlüğün izni ile yapılabilecek. Merkezlerde ayrıca tabip, hemşire, çocuk gelişimci, psikolojik danışman ve rehberlik uzmanı, din görevlisi ve sosyolog çalışabilecek. Arındırma merkezlerinde el sanatları öğretmeni, ergoterapist, ergoterapi teknikeri, spor eğitmeni, din görevlisi ve eski kullanıcı görev yapabilecek.
Bünyesinde hem erişkin hem de çocuk-ergen arındırma ve rehabilitasyon hizmetinin verileceği merkezlerde; çocuk-ergen servisi yetişkin servisinden farklı katta, mümkünse farklı bir binada bulunacak. Farklı bir binanın olmaması durumunda çocuk-ergen hasta odaları yetişkin hasta odalarından tamamen izole olacak ve ortak kullanım alanları farklı zaman dilimlerinde kullanılmak üzere düzenlenecek.
- Merkezlerde, eğitim almış sertifikalı personel çalışacak
Merkezlerde, bağımlılık konusunda eğitim almış sertifikalı personel çalışacak. Ancak görevlendirilecek yeterli sayıda sertifikalı personel bulunmadığı takdirde aynı unvandan personel bu merkezlerde görevlendirilecek. Bu durumda görevlendirilen personel açılacak ilk eğitime tabi tutulacak.
Merkez, kendisine başvuran hastanın gerektiğinde diğer bir merkeze sevki halinde hastanın sevk edilen merkeze başvurusunun gerçekleşmesine kadar takibinden sorumlu olacak. Bu kapsamda merkez, hastanın randevusunun alınmasını, randevu süresi uzunsa hastanın merkezde takibinin devam etmesini, aile görüşmesi hizmetinin verilmesini sağlayacak.
Danışma ve ayakta arındırma merkezlerinde internet, teknoloji ve kumar bağımlılığı gibi kimyasal maddelerin neden olmadığı, davranışsal bağımlılıklara yönelik de hizmet verilecek. Bu hizmetin verilmesinde görev yapan personelin davranışsal bağımlılıklar konusunda eğitim alması zorunlu olacak.
Merkezlerde danışan ve hasta kayıtları, elektronik ortamda tutulacak. Danışan ve hastaların sağlık bilgilerine ait gerekli kayıtların elektronik ortamda saklanması ile değiştirilmesinin ve silinmesinin önlenmesi ve gizliliğin ihlal edilmemesi için fiziki, manyetik veya elektronik müdahalelere ve olası suistimallere karşı gerekli idari ve teknik tedbirler alınacak. Elektronik ortamdaki veriler güvenli yedekleme sistemiyle düzenli olarak yedeklenecek.
Bakanlık, bu yönetmelikteki yetkilerini valiliklere devredebilecek.
- Mevcut merkezlerin uyumu
Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce madde bağımlılığı tedavisi yapmakta olan merkezler, arındırma merkezi olarak görevlerine devam edecek. Ancak en geç 5 yıl içinde bu yönetmeliğe uyum sağlayacak.
Uyum süresi verilen merkezler, bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl içinde yönetmeliğin ilgili maddeleri doğrultusunda fiziki ve personel eksikliklerini tamamlayacak. Belirlenen süre sonunda bu yönetmeliğe uygun hale gelmeyen merkezlerin faaliyet izinleri Bakanlıkça iptal edilecek. Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlıkça oluşturulan kayıt sistemine mevcut merkezlerin, sistem kurulduktan sonra en geç 6 ay içerisinde uyum sağlaması zorunlu olacak.
Öte yandan, 29 Aralık 2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği" de yürürlükten kaldırıldı.