BUSİAD Başkanı Ergun Hadi Türkay, korona virüs sebebiyle 1 aydır çalışma hayatında çarkların durduğunu ifade ederken, "Para muslukları enflasyon kaygısına takılmaksızın sona kadar açıklamalı" dedi. MARSİFED Başkanı Ramazan Kaya ise ekonominin havale geçirme tehlikesi yaşadığını söyledi. Acilen ekonomi bilim kurulunun da kurulması gerektiğini belirten Kaya, süreci fırtınalı bir denize benzeterek, "Yelkenleri indirdik. Gemiyi batırmadan, personel kaybetmeden sadece suyun üstünde yüzdürmeye çalışıyoruz" dedi.
Bursa Sanayici ve İş İnsanları Derneği (BUSİAD) ile Marmara ve İç Anadolu Sanayi ve İş Dünyası Federasyonu (MARSİFED) Başkanları online olarak basın mensuplarıyla bir araya gelerek dünyanın büyük mücadele gösterdiği korona virüs sürecinde ekonomik tabloyu tartıştı.
Türkiye'de ilk vakanın görülmesinin üzerinden 1 ay geçtiğini hatırlatan BUSİAD Başkanı Ergun Hadi Türkay, sürecin 1 ay daha süreceğini düşündüğünü belirtti. İş anlamında bu süre zarfında durduğunu kaydeden Türkay, "Normalleşmek bile uzun sürecek belki de yaz ayını kaybedeceğiz. Tedbirleri destekliyoruz. Çarkları çeviriyoruz demek bile ciddi anlamda zaman alacak" açıklamasında bulundu.
"Para arzı gerekiyor"
Korona virüs salgının sürmesi halinde eldeki paranın da tükeneceğini kaydeden Başkan Türkay, "Hükümetimizin aldığı tedbirleri destekliyoruz. Ancak bunlar da tek başına çözülebilecek konular değil. Bu süreçte mutlaka para arzı gerekiyor. IMF'den ucuz borçlanma seçeneği masada olacak. TOBB ve TİM gibi kasasında para bulunan kuruluşlar da üyelerine cüzi faizlerle kredi verebilir" dedi.
"Sistem durmamalı"
Türkiye ekonomisinin geleceğine dair görüşlerini de paylaşan BUSİAD Başkanı Ergun Hadi Türkay, "Ne kadar firmanın ayakta kalıp, ne kadarının kapanacağını bilmek mümkün değil. Kim ne derse desin doğruyu söyleyemeyecek, "50-100 firma kapanacak" demek doğru değil. Bu çarkın döner halde bırakılması için acil parasal destek sağlanmalı. Sistemin durmaması lazım. Bu yüzden de enflasyon kaygısına bakmadan para musluklarının sonuna kadar açılması gerekiyor. Küçük esnaf çok daha zor durumda" diye konuştu.
"Kısa çalışma ödeneği bürokrasisi azaltılmalı"
Tüm sektörlerin mücbir sebep kapsamına alınması gerektiğini vurgulayan BUSİAD Başkanı, "Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izne devlet desteği gibi teşvikleri desteklerini önemsiyoruz. Ancak burada bürokrasi azaltılmalı. İş barışı bozulmayacak şekilde bunun sürdürülebilir olması önemli. Aslolan iş yerlerinin yaşamasıdır. İş yerleri açılmazsa herkes işsiz kalır" diye konuştu.
Bu süreçte tarımın da unutulmaması gerektiğini vurgulayan Ergun Hadi Türkay, "Önce karnımızı doyurmak zorundayız. Geçtiğimiz yıl dünyadaki gıda fiyat artışlarının kat be kat üzerinde zamlar geldi. Geleceğimizi karartmamak için tarım ihmal edilmemeli. Çiftçilik ve tarım sektörünü özendirmek önemli" dedi.
"Ekonomi havale geçirecek"
Marmara ve İç Anadolu Sanayi ve İş Dünyası Federasyonu (MARSİFED) Başkanı Ramazan Kaya da zor bir dönemden geçtiğimiz süreçte görünmez bir düşmanla savaşıldığını vurguladı. İnsanların hayatının risk altında ve salgına bağlı olan ekonomik bir krizle karşı karşıya olduğumuzu dile getiren Kaya, "John Lennon'un "Hayat siz başka planlar yaparken, başınıza gelen şeylerdir" gibi bir sözü var. Devletin ekonomideki payı artması gerekiyor. Özel sektöre uygun şartlı kredi imkanı sağlaması gerekiyor. Bir an önce ekonomiye taze para girmesi lazım. KOBİ'lerle başlamamız gerekiyor. Ayrıca TÜSİAD, TOBB ve üniversiteden değerli öğretim üyelerinin de bulunduğu ekonomi bilim kurulu oluşturulmalı. Kısa Çalışma Ödeneği'ne 200 bin firma başvurdu. 3-4 hafta geçmesine rağmen netice alamamış birçok firma var Ocak, şubat ve mart aylarının nakit akışı geç de olsa sağlanıyor. 23 Mart'tan bu yana otomotiv ana sanayileri durdu. TOFAŞve Ford gibi firmalar 27 Nisan'a kadar üretimi durdurdu. Mayıs başı gibi kademeli de olsa üretime başlamaları gerekiyor. Otomotiv 60 gün vadeyle çalışıyor, mayısta başlasalar ödemeler temmuz ayında başlayacaktır. Şu an ülke olarak 38-39 derece ateşteyiz, ancak süreç uzarsa 40-41 dereceye çıkacak ve ekonomimiz havale geçirecek" dedi.
"Acilen ekonomi bilim kurulu oluşturulmalı"
Sağlık bilim kurulunun çok çok önceden oluşturulmuş olması ve bir şekilde devlete önerilerde bulunmasının bu anlamda çok yerinde olan bir çalışma olduğunu, bunun aynı şekilde ekonomide de yapılması gerektiğini vurgulayan Marmara ve İç Anadolu Sanayi ve İş Dünyası Federasyonu (MARSİFED) Başkanı Ramazan Kaya, "Öneri halindeki düşüncelerin bir koordinasyon içerisinde derlenip toparlanıp ondan sonra bu kararların alınması noktasında önemli. Şu an ekonomik cephede yapılan bir şeyler var ama bizler bunların zamanında gitmediğini görüyoruz. Böyle bir koordinasyon kurulu ekonomik kurul oluşturulursa bütün paydaşlar durumlarını orada çok açık ve net ifade edip ortak paydaşta birleşilebilir. Bu dönem birlik ve beraberlik içerisinde olmamız gereken bir dönem. En hassas dönemlerden bir tanesi. Bunu Cumhuriyet sonrası döneme benzetmek lazım. Cumhuriyet sonrası dönemde özel sektörün hiçbir kaynağı yok ve imkanı yoktu. Devlet yatırımlar yapmıştı. Merinos, Sümerbank, kağıt ve şeker fabrikaları o dönemde yapıldı. Şu anda tesislerimiz var. Biz devlet yeniden fabrika kursun demiyoruz. Mevcut fabrikalarımıza kan akışını sağlaması açısından özel sektörün şu anda hiç olmadığı kadar devletin desteğine ihtiyacı var. Bunu da böyle bir koordinasyon kurulu ile sağlayabiliriz" dedi
"Yelkenleri indirdik gemiyi su üstünde yüzdürmeye çalışıyoruz"
Kıt bir kaynak varsa önceliğin bu kıt kaynakların nerelere kullanılacağının netleştirilmesi olduğunu belirten Ramazan Kaya, şöyle konuştu:
"Kaynağımız kıt belli ortada. Avrupa ülkeleri ve Amerika çok büyük rakamlar açıkladılar. Destekleri milyar dolarlar düzeyinde. Bizim rakamlarımız bu ülkelere kıyasla çok daha küçük. Çünkü kaynaklarımız kısıtlı. Bu kıt kaynaklarla zaten 2018 - 19 krizinden dolayı ciddi yaralar almıştı ekonomimiz. Dolayısıyla bu süreçte önceliğimizin kaynaklarımızı en iyi şekilde değerlendirmemiz lazım. Bizim önceliğimiz iş dünyası olarak biz yüzmeye çalışıyoruz. Dışarıda ciddi bir fırtına var. Yelkenlerimizi indirdik, tedbirlerimizi almaya çalıştık. Gemi batmadan bu fırtınayı atlatmaya çalışıyoruz ve bu geminin içerisinde bulunan personelden hiç bir kayıp vermeden bu gemiyi yüzdürmeye çalışıyoruz. Bu dönemde milli birlik ve beraberlik içerisinde olmamız lazım. Her şirket çalışanlarıyla bir aile kimse kendi personelini kaybetmek istemez. Onun için açıklanan önceliklerin bir an önce hayata geçirilmesi lazım."
"2020'de çok ciddi bir döviz ihtiyacı olacak"
2020 yılı ile ilgili bütçe hazırlanırken turizm sektöründen yüzde 50 oranında bir artış öngörüldüğünü ancak sürecin tam tersi işlediğini anlatan Kaya, "2020 yılında çok ciddi bir döviz ihtiyacı olacak. Rakamları bilemiyorum tabi ama IMF'den çok uygun şartlarda düşük faiz oranlarıyla döviz açığının belirli bir bölümü karşılanabilir. Bunu gözardı etmememiz gerekiyor. Diğer taraftan da kontrollü bir şekilde para basmak uygun olabilir. Bunun sakıncaları tabii ki var ama şu anda kavgada yumruk sayısı aranmazmış. Şu anda gemiyi bir karaya çıkartalım mutlaka bunun enflasyona yansımaları olabilir ama en az hasarla atlatabilmek adına kontrollü bir şekilde bence para basmakta uygun olur. Bundan sonrasında zamanla normalleşmeye dönülebilir. Handikapları var diye bu seçenekleri gözardı etmememiz lazım" dedi.