Merhaba sayın okurlarım. Bu hafta Ülkemizde ve Dünyamızda çocuklarda sıklıkla görülen Cerebral Palsy (CP) hastalığına değineceğiz. Cerebral Palsy (CP) anormal kas tonusu, anormal postür (duruş), anormal hareket gibi motor ve koordinasyon bozukluğu ile kendini gösteren, kronik, ilerleyici olmayan merkezi sinir sistemi işlev bozukluğuna işaret eden semptomlar birlikteliğini kapsayan bir hastalıktır.
CP, spesifik bir hastalık adı olmayıp, farklı nedenleri ve ortak klinik özellikleri olan hastalıklar grubudur. Ülkemizde gerçekleşen doğumlardan CP’li bireyin oluşması olasılığı binde 4 şeklinde olmaktadır. CP genel olarak motor işlev bozukluğunu göstermekle birlikte duyu, iletişim ve zihinsel yetersizliklerin eşlik ettiği öz bakım becerilerinin de sınırlandığı bir durumdur. CP’li çocuklar çoğunlukla yürüme zorluğu, denge bozukluğu ve sosyal izolasyonla seyreden, ağır zihinsel ve fiziksel engellilik yaşamaktadırlar.
Bu çocuklarda genellikle gelişimsel yetersizlikler, çiğneme-yutma problemleri gibi beslenme bozukluğu,ruhsal sorunlar (depresyon, anksiyete vb.), davranış bozuklukları (dikkat eksikliği, hiperaktivite vb.), iletişim zorluğu, işitme ve görme problemleri, epilepsi, uyku bozukluğu, akciğer enfeksiyonları, ağrı ve sfinkter kontrol bozuklukları gibi birçok rahatsızlığın beraber eşlik ettiği sorunlar beraber görülebilmektedir.
Hastalığın meydana getirdiği yetersizlikler veya sorunlar nedeniyle CP’li çocukların sürekli özel ilgi ve bakıma gereksinimleri vardır. CP’li çocuğun bu özel gereksinimleri genellikle ailelerine ek yük oluşturur. Bu yük, ailelerde fiziksel ve psikolojik etkiler yaratmakla birlikte, onların sosyal, kültürel ve meslek yaşamlarını olumsuz yönde etkiler ve yaşam kalitesini düşürebilir. Çocukların fizyoterapi alarak günlük yaşamsal aktivitelerini en bağımsız şekilde alması sağlanmalıdır. Bu sayede aileler üzerinde olan yük de azalmış olacaktır.
CP’li çocuğa sahip aileler rehabilitasyon programını organize etmek ve süreci takip etmek gibi çok ciddi sorumluluklar altındadırlar. Bu sorumluluklar da var olan stres düzeyini artırmaktadır. Ülkemizde CP’li çocukların rehabilitasyon uygulamaları üniversitelere bağlı çocuk rehabilitasyon birimleri, devlet hastaneleri ve özel hastaneler bünyesindeki rehabilitasyon birimleri ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde yürütülmektedir.
Cerebral Palsy bireyde kalıcı hasara neden olan bir hastalık olduğu için fizyoterapi programı kapsamlı şekilde olması gerekmektedir. Rehabilitasyon programımızda amaçlarımız çocuğun gelişim sürecinde eksik kaldığı noktaları minimum eksiklik ile gidermek ve kendi potansiyelini kullanarak günlük yaşamsal aktivitelerini maksimum bağımsız şekilde yapmasını sağlamaktır. Rehabilitasyon programı bir çok bozukluğu tedavi etmeye odaklandığı için fizik tedavi hekimleri, fizyoterapistler, ergoterapistler, dil ve konuşma terapistleri, özel eğitim öğretmenlerinin çalıştığı bir ekip işidir ve fizik tedavi hekimlerinin çizdiği program dahilinde rehabilitasyon hizmeti yürütülmektedir. Her hastaya tutulum derecesine ve yapısına uygun şekilde program çizilmektedir. Ancak genel olarak bakıldığında sıcak-soğuk ajanlar, elektrik stimulasyonu, biofeedback gibi uygun fizik tedavi uygulamalarının yanı sıra, postür-germe egzersizleri, güçlendirme, eklem hareket açıklığı ve yürüme egzersizleri, solunum egzersizleri, iş uğraşı terapisi, denge koordinasyon egzersizleri, özel nörofizyolojik egzersiz teknikleri kullanılır. Cerebral Palsy tanılı hastalarımızda Bobath Terapisi yöntemi de sıklıkla kullanılmaktadır. Bobath Terapisi (Nörogelişimsel Terapi), tüm dünyada yeni doğan döneminden sonraki fizyoterapi yaklaşımlarında temel olan bir terapi yöntemidir. Bilimselliği yüksek olan bu yöntem, Serebral Palsy (CP)’li çocuklar gibi doğuştan hareket bozukluğu olan bebek ve çocuklar ile duyu motor bozukluklarına neden olan farklı tablolarda yaygın olarak kullanılmakta olan bir tedavi yöntemidir. Bobath, merkezi sinir sistemine (beyin ve omurilik) zarar veren hastalarda hareketi ve hareketliliği iyileştirmeyi amaçlayan bir tür fizyoterapi tedavisidir. Bobath terapisi ve tedavisinde bireysel motor fonksiyon bozukluklarının analizi yapılarak fonksiyonel sınırlılıklara karar verilir. Bobath Terapi konseptinde; doğru hareketi açığa çıkarmak için uygun tutuş teknikleri, ağırlık aktarma, derin duyu, işitsel ve görsel stimülasyon ve fasilitasyon teknikleri kullanılır. Bobath Eğitimi ve Tedavisinde fasilitasyon tekniği ile vücudun kendi kendini ve ortamda vücudunu algılamasını, hareketi değiştirmeyi, vücut kısımlarının hissedilmesi sağlanır. Ayrıca terapötik tutuşlar ve pozisyonlamalar ile tonus regülasyonu düzenlenir. Görüldüğü gibi Bobath Terapisi kapsamlı bir değerlendirme ve tedavi protokolü olup CP’li hastalarda fazla miktarda kullanılmaktadır.Bazı hastalarımızda denge problemlerinde ortezlemeyle destek sağlanması da gerekmektedir. Tedavi protokollerinde belli aralıklarla hastanın değerlendirmesi yapılmasının ardından geliştirmeler yapılarak hastaya uygulanmaya devam edilir. Cerepral Palsy’de tedavi protokolü genel olarak bu şekildedir. Ramazan Bayramınızı kutlar, sevdikleriniz ile geçireceğiniz nice güzel bayramlar dilerim.
Saygılarımla.