İSTANBUL (AA) - ZEYNEP KAHVECİ - AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi, dış ticaret dengesini enerji grubunun olumlu etkilediğini belirterek, "Enerji ve altın dışı yıllık denge 12,9 milyar dolar fazla verdi. Bu, 2001 krizinde görülen fazlanın bile çok üzerinde oldu." dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, haziranda geçen yılın aynı ayına kıyasla ihracat yüzde 14,3 azalarak 11 milyar 82 milyon dolar, ithalat yüzde 22,7 azalarak 14 milyar 259 milyon dolar oldu. Bu dönemde dış ticaret açığı yüzde 42,5 gerileyerek 3 milyar 177 milyon dolara indi.
Bu sonuçlarla yılın ilk yarısında ihracat 83 milyar 716 milyon dolar, ithalat 98 milyar 566 milyon dolar seviyelerinde gerçekleşti. Böylece dış ticaret 14 milyar 849 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 63,6 azaldı.
Ülke grupları bazında bakıldığında, ocak-haziran döneminde 28 üyeli Avrupa Birliği'ne 41 milyar 398 milyon dolarlık ihracata karşın 33 milyar 485 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Bu da Avrupa Birliği ülkelerine 7 milyar 909 milyon dolarlık dış ticaret fazlası verildiğini ortaya koydu. Aynı dönemde Türkiye Serbest Bölgelerinde yaklaşık 460 milyon dolarlık dış ticaret fazlası verildi.
Dış ticarette ocak-haziran döneminde diğer Avrupa ülkeleri kategorisinde 8 milyar 792 milyon dolarlık açık ortaya çıkarken Afrika ülkelerinde 4 milyar 877 milyon dolarlık fazla oluştu.
Bu dönemde, Asya ülkelerine 9 milyar 109 milyon dolarlık, Amerika ülkelerine 2 milyar 936 milyon, Avustralya ve Yeni Zelanda'ya 172 milyon ve diğer ülkelere 7 milyar 86 milyon dolarlık dış ticaret açığı verildi.
- "Dış ticaret açığı son 15 yılın en düşük seviyesinde"
AA muhabirine konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi, son 12 aylık dış ticaret açığının 29,2 milyar dolar ile Mayıs 2004'ten bu yana en düşük seviyesine gerilediğini belirterek, Yeni Ekonomi Programı'na (YEP) göre yüzde 2,3 büyüme tahmini ile dış ticaret açığının bu yıl 62 milyar dolar düzeyinde kapatılacağının öngörüldüğünü hatırlattı.
Dış ticaret dengesini enerji grubunun olumlu etkilediğini kaydeden Bürümcekçi, şöyle devam etti:
"Altın ihracatı haziranda 141 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindeki 72 milyon dolar seviyesinin üzerinde gerçekleşti. Altın ithalatının 589 milyon dolar olmasıyla Türkiye net ithalatçı oldu. Geçen yıl toplamında 8,7 milyar dolar açık veren altın dış ticaret dengesi bu yılın ilk altı ayında 3,6 milyar dolar açıkta kaldı. Enerji ithalatı ise bu ay belirgin gerilerken, önceki yılın aynı ayına göre enerji ithalatındaki azalış 572 milyon dolar oldu. Böylece son 12 ayda gerçekleştirilen enerji ithalatı 43,4 milyar dolara gerilemiş oldu. Enerji ve altın dışı yıllık denge 12,9 milyar dolar fazla verdi. Bu, 2001 krizinde görülen fazlanın bile çok üzerinde oldu."
- "Dış ticaret büyümede toparlanmaya işaret ediyor"
TÜİK tarafından açıklanan mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriler, trend göstergesi olan üç aylık ortalama dış ticaret açığının yıllıklandırılmış değerinin 2009 krizinde bile 24,6 milyar dolara kadar gerilediğini anımsatan Bürümcekçi, bu değerin mayıstaki azalıştan sonra haziranda tekrar gerilemesinin büyümede toplarlanma eğiliminin devamına işaret ettiğini söyledi.
Bürümcekçi sanayi üretimi açısından öncü gösterge olan enerji ve altın hariç ara malı ithalatının aylık ve yıllık bazda düştüğünü kaydederek, "Bu durum yüzde 6-7 civarı daralma öngördüğümüz haziran ayı sanayi üretimi arındırılmamış yıllık değişimi tahminleri üzerinde risklerin aşağı yönde olduğunu düşündürdü." yorumunu yaptı.
- "Altın ticareti kaynaklı baz etkisi lehte"
İhracatçı birliklerinin öncü verilerinden izlenildiği kadarıyla temmuz ayı TİM ihracatının altın hariç yıllık bazda yüzde 7 civarı artış gösterebileceğini tahmin ettiklerini belirten Bürümcekçi, altın ticareti kaynaklı baz etkisinin lehte bulunduğunu ifade etti.
Daha net bir görünüm elde etmek için 1 Ağustos'ta açıklanacak gümrük verilerini beklediklerini aktaran Bürümcekçi, haziran ayında cari dengenin 0,4 milyar dolar açık verebileceğini düşündüklerini anlattı.
Geçen yılın aynı ayında cari denge 3 milyar dolar açık verdiğini hatırlatan Bürümcekçi, "Bu şekilde gelirse, son 12 aylık cari denge 0,2 milyar dolar ile fazla verecek. Yeni Ekonomi Programı'nda 26 milyar dolar cari açık öngörülmüştü." dedi.
- "Aylık ve yıllık bazda cari fazla bekliyoruz"
GCM Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da dış ticaret açığındaki gerileme trendi devam ettiğini belirterek, ithalat talebinin düşük olmasının ithalat tarafındaki çift haneli daralmanın devam etmesinde etkili olduğunu belirtti.
Erkan, şunları kaydetti:
"Mayıs ayından sonra TL'de etkili olan değer kazancı ile beraber kurun gerilemesi, Avrupa başta olmak üzere küresel ekonomilerdeki yavaşlama ve belirsizlikler ihracat tarafında negatif yansıma bulabilir. Ekonomideki dengelenme süreci çerçevesinde iç talep koşullarının ise ithalat tarafındaki gerilemenin devam etmesinde etkili olmasını bekliyoruz. Hazirandan sonra hizmetler dengesindeki turizm gelirleri kaleminin de daha çok destek vermesi ve dış ticaret açığındaki azalmanın devam etmesi kapsamında hem aylık verilerde hem de yıllıklandırılmış bazda cari fazla bekliyoruz."