DOLGU MALZEMELERİ…
DEEERMİŞİM...
Bir grup nadide (!) insanın kullandığı ilginç bir ifade bu. Bir cümle söyleniyor, ardından birkaç saniye bekleniyor ve “deeermişim” dedikten sonra, şuh kahkahalar, garip hareketler... Be mübarek, zaten diyeceğini demişsin, “deeermişim” demeye ne hacet?
Malumunuz, -miş’li geçmiş zaman, ancak bazı durumlarda kullanılır. “deeermişim” diyen şahıs; sanki cümlesini söylerken aklı başında değil, sanki akşamdan kalma da henüz ayılamamış, sanki baskı altında...
Saygıdeğer okuyucularım dikkat buyururlarsa, bu tür bir ifade tarzı, bazı radyo ve televizyon programlarında; Türkçe sevdalısı (!) sanatçı (!) ve sunucu (!) taifesi tarafından kullanılmaktadır.
“deeermişim” diyenlerin sayısındaki artışta, “Beşik Kertmesi” isimli dizinin de epeyce katkısı (!) olduğu bir gerçektir. Bu arada, şunu da unutmayalım: “deeermişim” sözünün tamamlayıcısı da “diyosun…” oldu.
ATIYORUM...
Bazı Türkçe sevdalıları (!); “faraza, farz edelim, tahminen, tahminimce, farzımuhal, mesela, örneğin, tasavvur edelim...” gibi ifadelerin yerine “atıyorum” diyorlar.
Böyle cümlelerde, “atıyorum” sözü, ister istemez argo ve amiyane bir kelimeye dönüşüyor. Daha da korkunç olanı, bu kelimeyi yeterli görmeyenler tarafından, “sıkıyorum” veya “sallıyorum” denmesi.
[ Fakülteden bir sınıf arkadaşımın tavsiyesi: “Atıyorum, ...” diye söze başlayanları, “Aman atma, ola ki bir şey kırarsın ya da kafamı gözümü yararsın.” diye uyaralım. (Teşekkürler, sevgili İsa Tepebaşı ağabeyim.) ]
OLAY...
Yeni nesil, artık her yerde “olay” sözünü kullanıyor: “sinema olayı”, “okul olayı”, “ders olayı”, “çarşı olayı”, “pazar olayı”... Böyle durumlarda, “olay” ın yerine, uygun olan kelimelerden birini (konu, iş, mesele...) kullanmak doğru olacaktır.
BEN SİZE DÖNERİM. / DÖNCEM BEN SİZE.
Özellikle telefonla görüşmelerde bu cümleyi kullanmayan sanki kalmadı gibi. Bir meseleyi halletmek için görüşen kişiler, “Ben, sizi daha sonra ararım ve size bilgi veririm.” demek yerine, “Ben size dönerim.” ya da “Döncem ben size.” diyerek, en net ve en kısa şekilde konuşuyorlar.
Ne olur, “dönmeyin.” Biliyorsunuz, “dönmek” (!) pek muteber bir davranış değildir. Dönenlerin akıbeti, - sema edenler hariç - hiçbir zaman güzel olmamıştır. Birbirinizi sadece “arayın” ve birbirinize sadece “bilgi verin” lütfen!
Meğer, bu konuşma kusurumuzun da arka planında İngilizce varmış. İngilizce sevdalısı bizler, “Back to call me.” kalıbının tercümesi olan “Sizi geri arayacağım. / Size geri döneceğim.”den ilhamla “dönmeye” başlamışız. (Bilgi için: Ekrem Erdem / Bizimki Türkçe Sevdası , sayfa:125)
ADINA…
Joker gibi kullanılan kelimelerden bir başkası daha. Önce bu kelimenin nelerin yerini aldığına bir bakalım: Bir şeyin veya bir kimsenin namına, hesabına, yerine / için / amacıyla / maksadıyla / özgü / ayrılmış / düşüncesince / kendince / göre / hakkında / uğruna / yoluna...
Bir kelime, en az on dört tane söz varlığının yerine kullanılıyor ve bu uygulama, daha çok sanatçılar tarafından tercih ediliyor. El insaf...
NOKTASINDA…
Sanki; bir gün gelecek, “hususta / hususunda” veya “konuda / konusunda” demeyi unutacak ve uygun olsun olmasın her yerde “noktasında” ifadesini tercih edeceğiz diye aklımız çıkıyor. Özellikle siyasîler bu konuda başı çekmekte.
“Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne girmesi noktasında...”, “Referandumdan sonraki gelişmeler noktasında...”, “TOKİ’nin konut piyasasını canlandırması noktasında...”
Maşallah joker gibi bir kavram, uygun mu değil mi diye düşünmenize ihtiyaç yok. Cümledeki boşluğu dolduracağına (!) siz de inandıysanız, gerisi hiç önemli değil.
Bu tür kelimeler; yanlış kullanılmaları yetmezmiş gibi, en az sekiz on kelimenin de dilimizden ayrılmasına ve neredeyse her cümlede bir kez kullanılmak suretiyle tekrar sıklığına yol açmaktadır.
FALAN YAPTIM. / FALAN OLDUM.
Son dönem takıntılarından biri. Bir cümleyi bitirirken kullanılan bir dolgu malzemesi. “Gider gibi yaptım.” cümlesinin yerine, çok rahat “Gidiyorum falan yaptım.” deniliveriyor.