İSTANBUL (AA) - TANSEL PARLAK - Psikiyatri uzmanı Doç. Dr. Sibel Mercan, sosyal medya kullanım alışkanlıklarının günlük yaşama ve insan psikolojisine etkilerine ilişkin, "Dram sadece kişinin görünür olmasını sağlayan fon gibi kullanılmaktadır. Her olayı cep telefonuyla kaydeden bireyin ne cenazeye, ne ameliyat olmuş anneye, ne de deprem ortasındaki mağdur vatandaşa empati yapma yeteneği kalmıştır. Empati yeteneği çağ dışı kalmaya başladı." dedi.
AA muhabirine beğenilme ihtiyacının insanın en temel ihtiyacı olduğunu anlatan Doç. Dr. Mercan, "Heinz Kohut, bunu annenin gözündeki ışıltı ile anlatıyor. Çocuğun kendine güveninin gelişebilmesi için annesinin gözündeki ışıltıyı görmesi gerekir." diye konuştu.
Her bireyin "ben yeterince iyiyim, güzelim, sevilirim" gibi temel duyguları yaşamak için önce annenin sonra diğer kişilerin gözünde görünür ve beğenilir olmasının önemine işaret eden Mercan, bu beğenilmenin çocuklukta sadece varoluşla bağlantılıyken yetişkinliğe doğru yerini eylemleri, yaptıklarıyla beğenilir olmaya bırakması gerektiğini söyledi.
Yapılan işle, yaratılan eserle görünür ve beğenilir olmanın sosyal medya kullanımına etkilerine değinen Mercan, sosyal medyanın günlük yaşamda yerinin ağırlığını artırmasıyla çocukluktan gelen beğeni alma ihtiyacını hızla giderme imkanı doğduğunu, bu ihtiyacın giderilmesi için özel bir çaba veya bedel de ödenmediğini kaydetti.
Bu davranışın sadece ergenlik çağındaki gençlere özgü olmadığını ifade eden Mercan, şöyle devam etti:
"Her yaştan birey öz çekim fotoğraflarını sosyal medya hesaplarında paylaşmakta ve beğeni, yorumlarla duygusal ihtiyaçlarını gidermektedir. Bu beğeni alma ihtiyacı bazen o kadar kontrolden çıkmaktadır ki cenaze arabasının önünde ya da yangın, deprem gibi felaket ortamlarında kendini resmetme noktasına kadar gitmektedir. 'Annem ameliyat oldu, üzgünüm' yazısının üzerinde annenin baygın fotoğrafı, altında yüzlerce beğeni, destek mesajı paylaşılırken, aynı kişinin bir kaç saat geçmeden düğünde göbek atan ve 'çok mutluyuz' paylaşımı yine altında yüzlerce beğeni, kalp emojisi... Gerçek duygu hangisidir? Kişi üzgün ve acı içinde midir, yoksa olanları umursamamakta ve keyif içinde midir anlamak mümkün değil."
- Narsizmin çiğ hali
Duyguları derin yaşamayan, hızlı duygu değişimleri ile yüzeyde sağa sola savrulan, derin bağ kuramayan, beğeni almak için bedel ödemek zorunda kalmayan bir neslin yetişmekte olduğunu vurgulayan Mercan, olgunlaşmamış ve ilkel haliyle kalmış narsisizme sahip bireylerin de derin ve sağlıklı ilişkiler kurmasının mümkün olmadığını vurguladı.
Sibel Mercan, empati yeteneğinin çağ dışı kalmaya başladığına da değinerek, "Her koşulda, her olayı cep telefonuyla kaydeden bireyin ne cenazeye, ne ameliyat olmuş anneye, ne de deprem ortasındaki mağdur vatandaşa empati yapma yeteneği kalmıştır. O sırada yaşanan dram sadece kişinin görünür olmasını sağlayan fon gibi kullanılmaktadır. Medyada paylaşımı ile işlevini tamamlamakta ve önemini yitirmektedir." diye konuştu.
Normalde çok özel bilgi ve mahrem konuların herkesin içinde gereksizce paylaşılır hale gelmesinin sadece empati değil, toplumsal kurallar, gelenekler, tabular ve ahlaki değerlerde de hızlı bir aşınmaya yol açtığına dikkati çeken Mercan, bu değer kaybının sonraki kuşaklarda tam olarak nelere yol açacağını kestirmenin güç olduğunu belirtti.
İnternetin içine doğmuş kuşağın nasıl bir kişilik organizasyonunda olacağı, bunun topluma nasıl yansıyacağını şimdiden bilmenin mümkün olamayacağını dile getiren Mercan, sözlerini, "Ancak önceki kuşaklardan çok farklı olacağı kesin. Narsizmin çiğ halinin bu kadar beslenmesi ve yetişkinliğe dönüşümün engellenmesi, empatinin önemini yitirmesi, duygulardan kopma, yüzeysel kurulan ilişkilerin ileride psikiyatrik sorunlarda artma yaratacağını kestirmek zor değil." diye tamamladı.
AA