Sevgili Halûk Levent, bir şarkısında “Keşke, seni tanımamış, keşke sevmemiş olsaydım.“ diyordu, sevdiği için. Biz de, bu sözleri galiba kara sevdamız (!) “nolu“ kelimesi için söyleyeceğiz. “Keşke, ‘nolu’yu hiç tanımamış, keşke hiç sevmemiş olsaydık.“
“nolu“, Türkçenin baş belası. Türkçenin yapısını alt üst eden korkunç, acayip ve oldukça tuhaf bir kelime. İşin daha da vahim tarafı; bu kelime, yıllardır kamu kurumları başta olmak üzere, toplumun bütün kesimlerinde kullanılıyor.
“nolu“, ilginç bir kelime. “no“, kelimenin kökü; “-lu“ da, isimden isim yapma eki. Ancak, “no“, nasıl bir kök?
İtalyanca kökenli olan “numero“ kelimesini, “numara“ şekline çevirerek dilimize aldık. Fakat nedense, “numero“ yu “numara”ya çevirmede gösterdiğimiz mahareti, yiğitliği ve güzelliği kelimenin kısaltmasını dilimize alırken gösteremedik.
Ve “numara” nın kısaltması, ne yazık ki İtalyancadaki şekliyle dilimize yerleşti, yani “no“ olarak.
Oysa “numara“nın kısaltması, TDK yayını İmla Kılavuzu’nda her zaman “Nu” şeklinde gösterilmiştir.
Samimiyetle söylüyorum, ilkokul ikinci sınıfa geçen küçük kızım bile bu garabetin çok iyi farkında. “numara”nın “no” olarak yazıldığı bir yeri gördüğünde, Asude’min tepkisi şöyle olmuştu: Babacığım, bu kelimenin içinde “o” sesi yok ve bu kelime “nomara” değil. “no” yu nereden bulmuşlar?
Keşke, yapılan hatalar sadece bununla sınırlı kalsaydı. Daha sonra, iş iyice çığırından çıktı ve “no“ kısaltması, beraberinde birçok kelimeyi de getirdi: “no’lu, no’ya, no’su, no’da, no’muz, no’nuz, no’suz, no’dan...”
Bu kelimeler, önce kesme işaretiyle beraber yazıldı, sonra da kesme işareti kaldırılarak, dilimize yeni kelimeler kazandırılmış (!) oldu. (Gerçi, kesme işareti olsa da olmasa da kullanılan ifadeler doğru değildi.)
Benzer kısaltmaların tamamında artık bu yol izlenmeye başladı: “televizyonda” yerine “tv’de” (Bunu bir de “tivide” şeklinde okumuyorlar mı, nevrim dönüyor. “televizyon”un kısaltması, mutlaka “te-ve” diye okunur.), “televizyonumuz” yerine “tv’miz”, “televizyona” yerine “tv’ye”…
Acaba, “nolu” yu ve diğerlerini galatımeşhur olarak kabul edecek miydik? Öyle ya, nereye baksanız karşınızda bir “nolu“ örneği: “5 Nolu Sağlık Ocağı“, “2 Nolu Seçim Çevresi“, “1275 Nolu Öğrenci“ ...
Sağlık ocaklarındaki “nolu“ ları bertaraf etmek çok kolaydı. Şöyle ki, şayet sağlık ocaklarının bulunduğu yerin ismini veya sağlık ocağını yaptıran kişi varsa onun ismini kullanmak suretiyle, bu sıkıntıdan kurtulabiliriz. Örnek: Aydınlık Evler Sağlık Ocağı (“8 Nolu Sağlık Ocağı“ yerine.)
Hadi, sağlık ocaklarında çözüm yolu bulduk, ya diğerlerinden hele hele hafızalarda yer eden “nolu“ lardan nasıl kurtulacağız? Biraz zor gibi görünüyor.
[ Önemli bir hatırlatma: Şimdilerde “Sağlık Ocağı” yerine, “Aile Sağlığı Merkezi” deniyor. Bu arada, kültürümüzün vazgeçilmezlerinden olan “ocak” kelimesi de devre dışında kaldı, birçoğumuz onun farkında değil. ]
Biz, yine de zoru başarmaya çalışalım ve “nolu” ya olan sevdamızdan vazgeçelim, varsın; o bizi sevmesin, biz de onu sevmeyelim. Ve “Nu” kısaltmasının, ancak önünde bir rakam bulunduğu zaman kullanılabileceğini de unutmayalım: “Nu: 15“ örneğinde olduğu gibi.
Kim başımıza sardı bilinmez; ama bilinen o ki, bir delinin yıllar önce kuyuya attığı bu taşı biz akıllıların çıkarma şansı günbegün azalmakta.
Dağın ardında bir tek ümit ışığı var: Konuya TDK el atacak ve bu kangrene dönüşen yara şifa bulacak, yani “nolu”nun Türkçeye uygun bir yapısının olmadığını, bu sebeple dilden tamamen kaldırıldığını açıklayacak.
Kurum Başkanı Değerli Hocam, Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin ne olur bu afetten bizi kurtarın…
Sevgili Hocama bir de teşekkür. “anabilim dalı”nın kısaltması, daha düne kadar “ABD” diye kullanılıyordu ve doğal olarak ülkemizde binlerce ABD Başkanı (!) vardı. Çok şükür bu curcunadan kurtulduk, şimdi kısaltma “A.D.” şeklinde. Değilse, hep vebal (!) altında kalacaktık.