İSTANBUL (AA) - MURAT BİRİNCİ - Konut kredi faizlerinin 2018'de aylık yüzde 2,50'ye kadar yükselmesi, hem ipotekli konut satışlarında hem de konut kredi kullanımlarında düşüşü beraberinde getirdi.
Geçen yıl küresel siyasi ve ekonomik konjonktürün getirdiği zorlukların yanı sıra yurt içinde de ağustos ayındaki spekülatif döviz ataklarının etkisiyle hem reel hem de finans alanında önemli gelişmeler yaşandı.
Küresel piyasalar, 2018'de ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankaları kararlarına, İngiltere'nin AB'den ayrılma sürecine, ABD'nin Çin ve diğer ülkelerle olan ticaret müzakerelerine, Suriye ve Orta Doğu'daki jeopolitik gelişmelere odaklanmıştı. Geçen yıl piyasaların ana gündem maddelerini oluşturan gelişmelerin yeni yılda devam ediyor olması piyasalarda risk iştahının artışının önünde en büyük engel olarak duruyor.
Yurt içinde özellikle ağustos ayında spekülatif döviz ataklarının etkisiyle Türk lirası gelişmiş ülke para birimleri karşısında tarihi düşük seviyelerine gerilerken, hem mevduat hem de kredi faizleri de son 15 yılın zirvesini görmüştü.
Geçen yıl yüzde 1'den yüzde 2,50'ye kadar yükselen konut kredisi aylık ortalama faiz oranı, yıl sonuna doğru tekrar yüzde 2 sınırına gerilemesinin ardından yeni yılda yüzde 2'nin altına indi.
Konut kredisi faizlerindeki artış, konut kredi talebini azaltırken, ipotekli konut satışında da daralmayı beraberinde getirdi.
- Konut kredilerinin yarısı üç büyük şehirde
Bankaların kullandırdığı konut kredisi 2018'de 188 milyar 108 milyon liraya geriledi. Konut kredileri 2017 yıl sonuna kıyasla yüzde 1,8 azaldı. Bir önceki yıl sonunda konut kredi stoku 191 milyar 534 milyon lira düzeyindeydi.
İstanbul, 2018'de en fazla taşıt kredisinin kullanıldığı il olmayı sürdürdü. Toplam konut kredilerinin yüzde 31,3'ü İstanbul'da kullanıldı. İstanbul'daki konut kredi miktarı, yıllık bazda yüzde 5,7 azalarak 58 milyar 809 milyon liraya geriledi. İstanbul'u 21 milyar 832 milyon liralık (yüzde 11,6) konut kredisi ile Ankara, 13 milyar 999 milyon liralık (yüzde 7,4) taşıt kredisi ile İzmir izledi. Böylece üç büyük şehirde kullanılan konut kredisi, tüm konut kredilerinin yüzde 50,3'ünü oluşturdu.
Bayburt, bu dönemde 66 milyon liralık tutarla konut kredisinin en az kullanıldığı il olarak kayıtlara geçti. Bayburt'u 108,3 milyon lira ile Ardahan, 132,3 milyon lira ile Gümüşhane, 135,1 milyon lira ile Muş ve 146,4 milyon lira ile Kilis takip etti.
- Konut kredilerinde en fazla düşüş İstanbul'da yaşandı
Konut kredilerinde son bir yılda en çok artışın yaşandığı il yüzde 13,8 ile Şırnak oldu. Bu ili yüzde 9,2 ile Hakkari, yüzde 8,3 ile Ordu, yüzde 8,2 ile Giresun ve yüzde 7,5 ile Sinop takip etti. Son bir yılda taşıt kredilerinde en fazla düşüşün yaşandığı il yüzde 8,1 ile Iğdır oldu. Iğdır'ı yüzde 5,7 ile İstanbul, yüzde 5,5 ile Şanlıurfa, yüzde 5 ile Nevşehir ve yüzde 3,3 ile Malatya izledi.
Tutar bazında incelendiğinde ise son bir yılda konut kredilerinin en fazla arttığı il 120,3 milyon lira ile Tekirdağ oldu. Tekirdağ'ın ardından 110,2 milyon lira ile Manisa, 107,5 milyon lira ile Denizli, 81,7 milyon lira ile Ordu ve 52,5 milyon lira ile Aydın sıralandı.
Son bir yılda tutar bazında konut kredilerinin en fazla azaldığı il 3,5 milyar lira ile İstanbul, 594,7 milyon lira ile Ankara ve 81,8 milyon lira ile Antalya oldu. Böylece 29 ilde kullanılan konut kredisinde azalış olurken, 59 ilde artış yaşandı.
- İpotekli konut satışına faiz freni
Ülke genelinde geçen yıl 1 milyon 375 bin 398 konut el değiştirirken, satışlar bir önceki yıla göre yüzde 2,4 geriledi. İpotekli konut satışı da 2018'de bir önceki yıla kıyasla yüzde 41,5 azalarak 276 bin 820 oldu. 2017 yılında ipotekli konut satışı 473 bin 99 seviyesinde gerçekleşmişti.
Geçen yıl ipotekli satışın en fazla gerçekleştiği il 49 bin 206 konutla İstanbul oldu. Bu ili 31 bin 847 konutla Ankara, 17 bin 897 konutla İzmir, 11 bin 322 konutla Bursa ve 11 bin 177 konutla Antalya takip etti. Aynı dönemde ipotekli konut satışının en az gerçekleştiği il 21 konutla Hakkari olurken, bu ili 34 konutla Ardahan, 65 konutla Şırnak, 66 konutla Bayburt ve 141 konutla Bingöl izledi.
Son bir yıllık süreçte ipotekli konut satışında en sert düşüş yüzde 66,9 ile Bingöl'de yaşandı. Bu ili yüzde 54,5 ile Bayburt, yüzde 54,2 ile Tunceli, yüzde 52,8 ile Ardahan ve yüzde 47 ile Kayseri takip etti. Sadece Şırnak ve Hakkari'de ipotekli konut satışında artış görüldü. Bu illerdeki artış sırasıyla yüzde 18,2 ve yüzde 10,5 oldu.
- Tablolar
2017 ve 2018'de ipotekli satışın en fazla ve en az olduğu ilk beş il şöyle (Adet):
| İL | 2017 | 2018 | Yüzde Değişim (%) |
| İstanbul | 87.001 | 49.206 | -43,4 |
| Ankara | 56.795 | 31.847 | -43,9 |
| İzmir | 31.254 | 17.897 | -42,7 |
| Bursa | 20.277 | 11.322 | -44,2 |
| Antalya | 18.279 | 11.177 | -38,9 |
| Bingöl | 426 | 141 | -66,9 |
| Bayburt | 145 | 66 | -54,5 |
| Şırnak | 55 | 65 | 18,2 |
| Ardahan | 72 | 34 | -52,8 |
| Hakkari | 19 | 21 | 10,5 |
2017 ve 2018'de konut kredi stokunun en fazla ve en az olduğu ilk beş il şöyle (Bin TL):
| Şehir | 2017 | 2018 | Konut Kredisi |
| İSTANBUL | 62.349.314 | 58.808.879 | -5,68 |
| ANKARA | 22.426.475 | 21.831.763 | -2,65 |
| İZMİR | 14.006.810 | 13.999.465 | -0,05 |
| BURSA | 7.031.308 | 7.071.474 | 0,57 |
| ANTALYA | 6.147.138 | 6.065.366 | -1,33 |
| KİLİS | 137.673 | 146.408 | 6,34 |
| MUŞ | 137.104 | 135.090 | -1,47 |
| GÜMÜŞHANE | 124.751 | 132.310 | 6,06 |
| ARDAHAN | 101.155 | 108.298 | 7,06 |
| BAYBURT | 65.746 | 65.993 | 0,38 |
Son 2 yılda bankaların kullandırdığı konut kredisi aylık ortalama faiz oranı şöyle:
| Aylar | Aylık Faiz Oranı (%) |
| 2017-01 | 0,95 |
| 2017-02 | 0,95 |
| 2017-03 | 0,92 |
| 2017-04 | 0,94 |
| 2017-05 | 0,96 |
| 2017-06 | 0,98 |
| 2017-07 | 1,00 |
| 2017-08 | 1,04 |
| 2017-09 | 1,07 |
| 2017-10 | 1,09 |
| 2017-11 | 1,09 |
| 2017-12 | 1,13 |
| 2018-01 | 1,18 |
| 2018-02 | 1,22 |
| 2018-03 | 1,23 |
| 2018-04 | 1,24 |
| 2018-05 | 1,16 |
| 2018-06 | 1,09 |
| 2018-07 | 1,41 |
| 2018-08 | 1,58 |
| 2018-09 | 2,10 |
| 2018-10 | 2,42 |
| 2018-11 | 2,39 |
| 2018-12 | 2,32 |
| 2019-01 | 2,19 |
| 2019-02 | 1,96 |