BRÜKSEL (AA) - ŞERİFE ÇETİN - Avrupa Birliği (AB), Suudi Gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetine ilişkin ortak tepkisini soruşturma sonlanınca belirlemeyi taahhüt ederken, ülkelerin kendi duruşlarına göre tek tek harekete geçmesi dikkati çekti.
AB ülkeleri arasında Kaşıkçı cinayetine en güçlü ve net tepki veren ülke Almanya oldu. Suudi Arabistan'a tüm silah ticaretini durduran Almanya, diğer AB ülkelerine de benzer davranmaları yönünde çağrı yapmıştı.
Üye ülkeler arasında ortak bir tepki bulunmamasına rağmen, AB'nin önde gelen üç ülkesi Almanya, Fransa ve İngiltere konuya ilişkin irtibatı sürdürerek birbirine yakın hamlelerde bulundu.
- Almanya tepkide başı çekiyor
Kaşıkçı cinayetine ilişkin ortaya çıkan yeni detaylar ışığında tepki veren Almanya, birlik genelinde öncü rol oynuyor.
Suudi Arabistan'a daha önce onay verilen silah satışları ile yeni silah satışlarını durdurma kararı alan Almanya, aynı gün içinde Kaşıkçı cinayetiyle ilişkisi bulunan 18 kişiye de ülkeye giriş yasağı getirdi.
AB ülkelerinin Suudi Arabistan'a silah satışlarına ilişkin kapsamlı veri bulunmasa da Almanya'nın birlik genelinde Riyad yönetimine silah satışında üçüncü sırada yer aldığı düşünülüyor.
- Almanya'yı İngiltere takip etti
Almanya'nın ardından bir vize yasağı tepkisi de İngiltere'den geldi. İngiliz hükümeti Kaşıkçı cinayetiyle ilişkili olduğu düşünülen 21 kişinin ülkeye alınmayacağını duyurdu.
Bu etapta Suudi Arabistan'a yönelik silah satışlarını durdurmaya yönelik bir adım atmayan İngiltere, söz konusu kişilerin varsa İngiltere vizelerini de iptal edeceğini bildirdi.
İngiltere, AB genelinde Riyad yönetimine en fazla silah satışı yapan ülke olarak ön plana çıkıyor.
- Fransa'dan da vize yasağı
Kaşıkçı cinayetiyle bağlantısı olduğu düşünülen Suudi yetkililerine Almanya ve İngiltere'nin ardından Fransa'dan da vize yasağı geldi.
Diğer ülkeler gibi yaptırım getirilen kişilerin isimlerini açıklamayan Fransa, 18 Suudi Arabistan vatandaşının ülkeye girişini yasakladı.
Silah ticaretinin durdurulması konusunda adım atmayan Fransa, Suudi Arabistan'a silah satışı yapan AB ülkeleri arasında İngiltere'nin ardından ikinci sırada yer alıyor.
- Danimarka ve Finlandiya da silah satışını durdurdu
Fransa'nın vize yasağını açıkladığı gün, Danimarka ve Finlandiya'dan Suudi Arabistan'a gelecekte yapılması planlanan silah satışlarının askıya alındığı açıklaması geldi.
Avrupa'nın iki İskandinav ülkesinin Riyad'a silah satışı kısıtlı olsa da satışları durdurma kararı kıta genelinde Suudi Arabistan'a yönelik genel tepkinin ne yönde şekillendiğine işaret ediyor.
- İspanya "ülke" çıkarlarını savunmaya devam ediyor
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez'in liderliğindeki sosyalist hükümet ise beklenilenin aksine Suudi Arabistan'a karşı bir hamlede bulunmayacağını, bunun ülkenin çıkarlarına ters düştüğünü savundu.
Kaşıkçı cinayeti nedeniyle Suudi Arabistan'a karşı adım atılması yönünde baskı gören Sanchez, "ideallerin her zaman reel politik ile uyuşmayacağını" kaydederek, "İspanya'nın ve stratejik sektörlerin çıkarlarını" korumak için silah ticaretinin sürdürüleceğini kaydetti.
- AB ortak tutum belirlemekte zorlanıyor
Kaşıkçı cinayetiyle ilgili "şeffaf ve güvenilir" soruşturma çağrısını yinelen AB yetkilileri, birliğin ortak tutumunun cinayet soruşturması tamamlanınca belirleneceğini sürekli tekrarlıyor.
Avrupa Parlamentosunun (AP) tüm üye ülkelerin Suudi Arabistan'a silah ambargosu uygulaması çağrısına karşın, AB'den henüz tüm ülkeleri bağlayacak adım gelmedi.
Suudi Arabistan'a en fazla silah ticareti yapan ülke ABD olarak ön plana çıksa da, birlik üyelerinin Riyad'a silah ticareti bir bütün olarak ele alındığında, ortaya çıkan ticaretin göz ardı edilmeyecek düzeyde olduğu görülüyor.
Ancak Kaşıkçı cinayetine ilişkin benzer açıklamalarını devamlı yineleyen AB'nin, birliğin tümünü ilgilendiren diğer konularda olduğu gibi bu cinayet üzerine de ortak hareket etmesinin zor olduğu değerlendiriliyor.