BRÜKSEL (AA) - ŞERİFE ÇETİN - Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesinin ardından, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde Suudi Arabistan'a yapılan silah ticaretinin durdurulmasına yönelik talepler arttı.
Birlik ülkeleri adına AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, "Kaşıkçı'nın öldürülmesine ilişkin kapsamlı, güvenilir ve şeffaf soruşturma devam etmeli, sorumluların hesap vermesi sağlanmalı." çağrısını yaparken, üye ülkelerdeki yetkililer Suudi Arabistan'a yönelik silah ticaretini mercek altına aldı.
Almanya Başbakanı Angela Merkel, AB ülkeleri arasında bir ilke imza atarak Suudi Arabistan'a silah satışının "mevcut koşullarda" yapılamayacağını duyurdu.
Merkel'i destekler nitelikte açıklama yapan Dışişleri Bakanı Heiko Maas da Almanya'nın Kaşıkçı'nın ölümüne ilişkin detaylar hakkında daha fazla bilgi edinmeden Suudi Arabistan'a silah ihraç etme konusunda olumlu adım atamayacağını ifade etti.
Almanya Maliye Bakanı Olaf Scholz ve Almanya Ekonomi ve Enerji Bakanı Peter Altmaier de hükümetin silah ticaretini durdurma kararını desteklediğini gösteren açıklamalar yaptı.
Hollanda da ise Başbakan Mark Rutte AB üyelerine ülkesinin Suudi Arabistan'a karşı uyguladığı "kısıtlı silah ihracatı sistemini" benimsemeleri için çağrı yaparken, silah satışının durdurulması için parlamentoya sunulan önerge büyük çoğunlukla kabul edildi.
Fransa'da da Riyad'a yönelik silah ticaretinin durdurulması gündeme geldi. Ancak Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Suudi Arabistan'ın silah satışı konusunda ülkesi için önemli bir müşteri olmadığını savundu.
- İngiliz muhalefetinden güçlü çağrı
Suudi Arabistan'a AB genelinde en fazla silah ihracatı yapan ülke İngiltere'de baskı muhalefetten geldi.
Ana muhalefetteki İşçi Partisinin lideri Jeremy Corbyn, hükümetin Kaşıkçı'nın öldürülmesini kınamasını memnuniyetle karşıladığını belirterek, "Kınamak yeterli değil. Hükümet Suudi Arabistan'a silah satışını durduracak mı?" sorusunu yöneltti.
Ana muhalefetteki İşçi Partisi'nin Gölge Dışişleri Bakanı Emily Thornberry de Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ı Kaşıkçı'nın öldürülmesinden sorumlu tuttu.
"Veliaht Prens müttefiklerini ahmak yerine koyuyor. Yalanlarına inanılacağını varsayıyor. Bu kez böyle olmamalı." diyen Thornberry, İngiliz hükümetini Suudi yetkililer hakkında Magnitsky yaptırımlarını uygulamaya ve bu ülkeye silah satışını durdurmaya çağırdı.
İskoç Ulusal Partisinin parlamentodaki sözcüsü milletvekili Ian Blackford da "Suudi Arabistan'a karşı eyleme geçmenin zamanı geldi. Başbakan! Suudi Arabistan'a silah satışını durdur. Bunu da bugün yap." diye konuştu.
- "Almanya örnek alınmalı"
İspanya'da silah ticaretinin durdurulmasına yönelik baskı Podemos partisinden geldi. Partinin lideri Pablo Iglesiasi, gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti nedeniyle hükümetten bir kez daha Suudi Arabistan'a silah satışının durdurulmasını isteyeceğini bildirdi.
"Almanya’nın kararını destekleme ve kana susamış diktatörlerle iş birliği yapmama konusunda çok hassas” olunmasını isteyen Iglesias, "Uzun bir zamandır söylediğimiz şeyi şimdi Almanya söylüyor. AB ülkeleri, Suudi Arabistan'a silah satışına son vermeli." açıklamasında bulundu.
Belçika'dan Suudi Arabistan'la silah ticaretine karşı sesini yükselten ise Başbakan Yardımcısı Alexander De Croo oldu.
Silah ticaretine yönelik kararı bölgesel parlamentoların verdiğini ve bu konuda bir yetkisi bulunmadığını ifade eden De Croo, Belçika'nın "etik ve insani" davranması gerektiğini, Almanya'yı örnek alarak Suudi Arabistan'a silah ticaretini durdurması gerektiğini dile getirdi.
- Avrupa ülkelerinin Riyad'la silah ticareti
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) verileri, Suudi Arabistan'ın dünya genelinde geçen yıl en fazla silah ithalatı yapan ülke olduğunu gösteriyor.
Suudi Arabistan'a en fazla silah ticareti yapan ülke ABD. Veriler ABD'nin 2013-2017 dönemindeki silah ticaretinin yüzde 18'ini Suudi Arabistan'la yaptığını gösteriyor.
Diğer yandan, Avrupa ülkelerinin Riyad yönetimiyle yaptıkları silah ticaretini de göz ardı etmemek gerekiyor.
SIPRI'nin 2013-2017 verilerine göre, Avrupa'dan Suudi Arabistan'a en fazla silah ticareti yapan ülke İngiltere.
İngiltere, silah ticaretinin yüzde 48,8'ini Suudi Arabistan ile yaparak AB ülkeleri arasında Riyad'a en fazla silah ihracatı yapan ülke olarak başı çekiyor.
İngiltere'yi, Belçika (yüzde 32), İsveç (yüzde 12,8), Slovakya (yüzde 11,8), İspanya (yüzde 8,3), Avusturya (yüzde 7,7), İtalya (6,3), Finlandiya (5,8), Fransa (5,5), Bulgaristan (5,4), Almanya (3,1) ve Hollanda (2,4) takip ediyor.
AA