ANKARA (AA) - YILDIZ NEVİN GÜNDOĞMUŞ - Gazi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, Türkiye'de ortalama her 4-5 yılda büyüklüğü 7'nin üzerinde (çok şiddetli) bir deprem yaşandığına dikkati çekerek 1900 yılı ve sonrasında 285 hasara neden olan depremde 100 bin kişinin öldüğünü ve 700 bin konutun hasara uğradığını belirtti.
Özmen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsmasıyla depremlerin meydana geldiğini hatırlattı.
Türkiye'nin deprem kuşağında olduğuna işaret eden Özmen, şöyle konuştu:
"Türkiye deprem üretme potansiyeli olan birçok aktif fayla örümcek ağı gibi sarılmıştır. Bu aktif faylara bağlı olarak Türkiye'de 1900 ve sonrasında 285 hasara neden olan deprem meydana gelmiş ve bu depremler nedeniyle yaklaşık 100 bin vatandaşımız hayatını kaybetmiş, 700 bin konutumuz ağır hasara uğramıştır. Bu depremleri büyüklüklerine göre sınıflandırarak incelediğimizde ise ortalama her 4-5 yılda 7'nin üzerinde bir depremin meydana geldiğini görmekteyiz."
- Deprem takviminin karanlık yılları
Özmen, Türkiye'deki depremler tarihsel takvim üzerinden incelendiğinde en büyük ve en fazla yıkıma neden olan depremin 27 Aralık 1939 meydana gelen Erzincan depremi olduğunu anımsatarak "27 Aralık 1939'daki Erzincan Depremi 7,9 büyüklüğünde gerçekleşmiş, 32 bin 962 can kaybı, 116 bin 720 ağır hasarlı konuta neden olmuştu. Erzincan depremiyle başlayan ve 5 yıl içinde 5 büyük depremin meydana geldiği 1939-1944 yılları deprem tarihi açısından en karanlık yıllar olarak deprem takviminde yerini almıştır." dedi.
Bu konuda Gazi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Pampal ile "Depremlerle Baş Edebilmek" adlı bir kitap yayımladıklarını anlatan Özmen, deprem açısından Türkiye'nin bu en karanlık döneminden sonra durmayan ve Türkiye'yi sarsmaya devam eden, ciddi hasarlar ve can kayıpları oluşturan büyüklüğü 7'nin üzerindeki depremlere bu kitapta yer verdiklerini söyledi.
Doç. Dr. Özmen, 1900'lerden sonra Türkiye'de büyüklüğü 7'nin üzerindeki depremleri ve verdiği hasarları şöyle sıraladı:
"9 Ağustos 1912 Tekirdağ Mürefte Depremi (7,3 büyüklüğünde, 216 can kaybı, 5 bin 540 ağır hasarlı bina)
6 Mayıs 1930 Hakkari Sınırı Depremi (7,2 büyüklüğünde, 2 bin 514 can kaybı, 3 bin hasarlı bina)
27 Aralık 1939 Erzincan Depremi (7,9 büyüklüğünde, 32 bin 962 can kaybı, 116 bin 720 ağır hasarlı bina)
22 Eylül 1939 İzmir Dikili Depremi (7,1 büyüklüğünde, 60 can kaybı, bin 235 ağır hasarlı bina)
20 Aralık 1942 Niksar-Erbaa Depremi (7,0 büyüklüğünde, 3 bin can kaybı, 32 bin ağır hasarlı bina)
26 Kasım 1943 Tosya-Ladik Depremi (7,2 büyüklüğünde, 4 bin can kaybı, 40 bin ağır hasarlı bina)
1 Şubat 1944 Bolu-Gerede Depremi (7,2 büyüklüğünde, 3 bin 959 can kaybı, 20 bin 865 ağır hasarlı bina)
23 Temmuz 1949 İzmir-Karaburun Depremi (7,0 büyüklüğünde, 1 can kaybı, 824 ağır hasarlı bina)
17 Ağustos 1949 İzmir-Elmalıdere Depremi (7,0 büyüklüğünde, 450 can kaybı, 3 bin ağır hasarlı bina)
18 Mart 1953 Yenice-Gönen Depremi (7,4 büyüklüğünde, 265 can kaybı, 9 bin 670 ağır hasarlı bina)
16 Temmuz 1955 Aydın Söke Depremi (7,0 büyüklüğünde, 23 can kaybı, 470 ağır hasarlı bina)
25 Nisan 1957 Fethiye Depremi (7,1 büyüklüğünde, 67 can kaybı, 3 bin 100 ağır hasarlı bina)
26 Mayıs 1957 Bolu-Abant Depremi (7,1 büyüklüğünde, 52 can kaybı, 5 bin 200 ağır hasarlı bina)
6 Ekim 1964 Manyas Depremi (7,0 büyüklüğünde, 23 can kaybı, 5 bin 398 ağır hasarlı bina)
22 Temmuz 1967 Mudurnu-Adapazarı Depremi (7,2 büyüklüğünde, 89 can kaybı, 5 bin 569 ağır hasarlı bina)
28 Mart 1970 Gediz Depremi (7,2 büyüklüğünde, bin 86 can kaybı, 9 bin 452 ağır hasarlı bina)
24 Kasım 1976 Çaldıran-Muradiye Depremi (7,2 büyüklüğünde, 3 bin 840 can kaybı, 9 bin 552 ağır hasarlı bina)
17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi Depremi (7,4 büyüklüğünde, 17 bin 479 can kaybı, 77 bin 342 ağır hasarlı bina)
12 Kasım 1999 Düzce-Kaynaşlı Depremi (7,2 büyüklüğünde, 763 can kaybı, 31 bin 197 ağır hasarlı bina)
23 Ekim 2011 Erciş - Van Depremi (7,2 büyüklüğünde, 604 can kaybı, 38 bin 515 ağır hasarlı bina)"
Özmen, bu depremler incelendiğinde Türkiye'nin gelecekte de çok sayıda depreme maruz kalacağının altını çizdi.
Depreme karşı çok yönlü hazırlık içinde olunması gerektiğini vurgulayan Özmen, kentsel dönüşüm çalışmalarının yanı sıra Afet Sigortası Kanunu, çok sayıda zayıf ve kuvvetli deprem yer hareketi kayıt şebekelerinin kurulması ve "Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği ile İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt veya Mikrobölgeleme raporlarındaki deprem/afet tehlikesi göz önüne alınarak yapılan yerleşime uygunluk değerlendirmelerine uyulmasının zorunlu hale getirilmesi", yeni Türkiye deprem tehlikesi haritası ve Bina Deprem Yönetmeliği gibi çalışmaların önemli olduğunu bildirdi.
Özmen, olası bir depreme karşı yapılacak çalışmaların, müdahaleden ziyade, depremde oluşabilecek zararları minimuma indirmeye yönelik olması gerektiğini de kaydetti.
AA