BAĞDAT (AA) – HAYDAR HADİ – Terör örgütü DEAŞ'ın askeri olarak bittiğinin duyurulduğu savaş yorgunu Irak, 12 Mayıs'ta yapılacak genel seçimlere ekonomik kriz ve evine dönemeyen binlerce sığınmacı sorununun gölgesinde hazırlanıyor.
2014'e kadar iktidarda kalan sekiz yıllık Nuri el- Maliki hükümeti dönemindeki yolsuzluklar nedeniyle devlet hazinesinin neredeyse sıfırlanması ve dünya ham petrol fiyatlarındaki düşüş ülkede ciddi bir ekonomik krize neden olurken DEAŞ'la savaş da geride alt yapı tahribatı ve sığınmacı sorunu ile boğuşan istikrarsız bir Irak bıraktı.
Elektrik ve su gibi en temel hizmetlerin dahi kesintisiz şekilde sunulamadığı, siyasi ve güvenlik alanda istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Irak'ta, mayıs ayı sonunda nasıl bir siyasi tablonun ortaya çıkacağı merak ediliyor. 2003 sonrası bir türlü gerçekleştirilemeyen siyasi birlikteliğin bu seçimlerde de sağlanamamış olması seçim sonrası tabloya ilişkin merakları daha da artırıyor.
Irak'taki seçim yarışına 143 siyasi partinin oluşturduğu 27 koalisyon katılacak.
- Şiiler, mayıs sonrası da mecliste çoğunluğu elde etmeyi planlıyor
Şiiler, seçimlere birlikte değil, kendi aralarında birden fazla gruba bölünerek oluşturdukları koalisyonlarla girmeye hazırlanıyor. Halihazırdaki 328 sandalyeli meclisin 183 milletvekiliyle en büyük grubunu oluşturan Şiiler (Ulusal Koalisyon), oluşturdukları koalisyonların ittifakıyla mayıs sonrası da mecliste çoğunluğu elde etmeyi planlıyor.
Maliki, son dönemde yaptığı açıklamalarda mayıs sonrası çoğunluk (Şii) hükümetine vurgu yapıyor. Maliki'nin bu hamlesine Şii milis gücü Haşdi Şabi gruplarının yakın durduğu ifade ediliyor. Ancak Maliki'nin arasının bozuk olduğu Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr'ın Şii çoğunluk koalisyonunun oluşturulmasına sıcak bakmadığı belirtiliyor. Sadr, "mezhepler üstü ve teknokrat hükümet" söylemleriyle Maliki'nin yaklaşımına karşı çıktığı mesajını veriyor.
- İbadi ve Maliki ayrı gibi görünse de seçim sonrası buluşacak
Başbakan Haydar el-İbadi'ye yakın çevrelerden edinilen bilgiye göre, seçimlere ayrı koalisyonların başında girecek olan İbadi ve Maliki, seçim sonrası gerçekleştirilecek bir hamleyle mecliste birleşecek. İki liderin bu konuda yazılı metne imza attığı belirtiliyor.
DEAŞ'ın en çok zarar verdiği kesim olan ve yaklaşık 5 milyonunun sığınmacı durumuna düştüğü Sünniler ise seçim yarışına birden fazla koalisyonla katılıyor. Sünnilerin halihazırda Irak Meclisi'nde 60'ın üzerinde milletvekili bulunuyor.
Gayrimeşru referandumdan sonra Irak'ta adeta siyasi olarak yalnızlaşan Kürtler de seçimlere siyasi birlikten uzak ayrı gruplar halinde girmeye hazırlanıyor.
Irak'ın ikinci etnik unsuru olarak kabul edilen Kürtler, 30 Nisan 2014'te yapılan son genel seçimde kendilerine 44 kontenjanın ayrıldığı Erbil, Süleymaniye ve Duhok'un dışında Kerkük ve Musul'da 8'er, Diyala'da ise 2 milletvekili çıkararak, 328 sandalyeli Irak Meclisi'ne 62 milletvekili göndermişti.
Mayıs ayında yapılacak seçimlere başta Kerkük olmak üzere tartışmalı bölgelerdeki askeri ve siyasi nüfuzunu kaybetmiş şekilde girecek olan Kürtlerin, bu sefer aynı oy oranını yakalamasının zor olduğu değerlendiriliyor.
-Türkmenler Kerkük'te birleşti
Türkmenler ise, en çok nüfusu barındırdıkları Kerkük'te siyasi birliği sağlamayı başardı.
Kerkük'te Türkmenler, Irak Türkmen Cephesi (ITC) şemsiyesi altında birçok siyasi partiden oluşan bir ittifak oluşturdu.
Türkmenler Kerkük dışında Musul, Salahaddin ve Diyala'da da seçimlere oluşturdukları koalisyonlarla katılacak. ITC, Erbil'de de gösterdiği 1 adayla seçim yarışında yer alacak.
- Siyasette aynı yüzler umutsuzluk kaynağı
AA muhabirine konuşan Iraklı siyasi analist Casim Derraci, ülkede yapılacak seçimlerin çetrefilli bir ortamda gerçekleşeceğini ifade ederek, "Halk, yıllardır sözü verilip yerine getirilemeyen yalan vaatlerden bıkmış durumda. Buna hem hükümetin politikası hem de meclis çalışmaları dahil. Bu yüzden kanaatler tamamen değişti." dedi.
"Iraklılar siyasilerin yalan duvarına çarpmaktan korkuyor." diyen Derraci, yılladır siyasette bulunan isimlerin yeni dönemde de olacağına işaret ederek aynı yüzlerin halk için umutsuzluk kaynağı olduğunu vurguladı.
Bağdat'ta yaşayan Ala Ahmed isimli Iraklı, mevcut sıkıntıların seçim sonrası giderileceği konusunda pek de umutlu olmadığını söyledi.
Ahmed, "Daha önce de sandık başına gidip oyumuzu kullandık ancak hiçbir şey değişmedi. Siyasiler, seçim öncesi verdikleri vaatlerin hiçbirini yetine getirmedi. Bu yüzden mayıs ayındaki seçimlerde oy kullanmayacağım." dedi.
Irak'taki seçim koalisyonları ise şu şekilde sıralanıyor:
- İbadi'nin "Zafer Koalisyonu"
Irak'ta ülke topraklarının üçte birinin terör örgütü DEAŞ'ın kontrolünde olduğu bir dönemde Başbakanlık koltuğuna oturan İbadi'nin başında bulunduğu ve adını örgüte karşı kazanılan zaferden alan "Nasır (Zafer) Koalisyonu", Bağdat’ın yanı sıra ülkenin kuzeyi ve güneyinde seçim yarışına girecek güçlü grupların başında geliyor.
İbadi'nin oluşturduğu bu koalisyon, sadece Kerkük değil Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nden (IKBY) de oy almayı amaçlıyor. Bu nedenle koalisyon, söz konusu bölgelerden de aday göstererek listesini renklendirmiş durumda. Zafer Koalisyonu'nda Arap Şii, Arap Sünni, Kürt, Türkmen ve Hristiyan adaylar bulunuyor. Meclis tarafından görevinden alınan eski Savunma Bakanı Halid el-Ubeydi de Musul'dan bu koalisyonun listesinden seçime girmeye hazırlanıyor. Ubeydi'ye "koalisyonun en güçlü Sünni temsilcisi" olarak bakılıyor.
İbadi'nin seçim koalisyonunda, Fazilet Partisi (Şii), Türkmen İslami Birlik Partisi, Dışişleri Bakanı İbrahim el-Caferi'nin başını çektiği Irak Ulusal Reform Akımı, Ulusal Irak Kongresi Partisi, Milli Güvenlik Müsteşarı ve Haşdi Şabi Genel Başkanı Falih Feyyadı'ın kurduğu Ataa Partisi ve diğer pek çok oluşum yer alıyor.
- Haşdi Şabi'nin "Fetih Koalisyonu"
Bağdat ve güneydeki kentlerin yanı sıra kuzeyden de Salahaddin ve Kerkük gibi kentlerde seçim yarışına girecek olan bu koalisyonda, ağırlıklı olarak Haşdi Şabi grupları yer alıyor.
Fetih Koalisyonu'na İran'a yakınlığıyla bilinen Bedir Örgütü (Şii milis gücü) Başkanı Hadi el-Amiri başkanlık ediyor. Bu koalisyonda da 18 farklı siyasi grup bulunuyor. Amiri'nin koalisyonu daha önce kısa süreli olarak Başbakan İbadi'nin koalisyonuyla ittifak yapsa da başbakanlık koltuğu ve koalisyon liderliği gibi konularda yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle seçimlere ayrı girme kararı almıştı.
-Maliki'nin "Kanun Devleti Koalisyonu"
Eski Başbakan Maliki liderliğindeki "Kanun Devleti Koalisyonu"nda ise özellikle ülkenin Orta Fırat ile güney illerinden oluşan parti ve gruplar yer alıyor.
-Sadr'ın "Sairun Koalisyonu"
Şii lider Sadr'a bağlı "Sairun Koalisyonu" da seçimdeki Şii koalisyonlar arasında yer alıyor. Sadr'ın yeni oluşturduğu İstikame Partisi'nin başını çektiği bu koalisyonda Irak Komünist Partisi de yer alıyor.
Sadr'ın ön ayak olduğu Şii İslami gruplar ile Komünist ve diğer sol çevre ittifakına gidilen bu tablonun 2003 sonrası Irak siyasetinde ilk defa ortaya çıktığı ifade ediliyor.
Şii lider Ammar el-Hekim'in liderliğinde kurulan "Hikmet Koalisyonu" da mayıs ayındaki seçimlere katılacak beşinci Şii koalisyonu olarak dikkati çekiyor.
- Allavi'nin "Vataniyye Koalisyonu"
Eski Başbakanlardan İyad Allavi'nin liderliğini yaptığı, ülkenin birçok yerinden aday çıkaran "Vataniyye Koalisyonu" da güçlü Sünni koalisyonların başında geliyor.
Allavi'nin koalisyonunu, Meclis Başkanı Selim el-Cuburi ve eski Başbakan Yardımcısı Salih Mutlak gibi önemli Sünni siyasetçileri barındırıyor. Vataniyye Koalisyonu'nda diğer Sünni gruplarla bazı liberal parti ve oluşumlar da yer alıyor.
-Nuceyfi'nin içinde bulunduğu "Irak Kararı Koalisyonu"
Sünni siyasetçi ve iş adamı olarak bilinen Hamis el-Hancer'in liderliğini yaptığı bu koalisyonun ağırlıklı olarak ülkenin ikinci büyük ve önemli Arap Sünni nüfusunu barındıran Musul'da seçim yarışına güçlü şekilde girmesi bekleniyor.
Sünni lider Usame en-Nuceyfi ve kardeşi eski Musul Valisi Esil en-Nuceyfi'nin de bulunduğu bu koalisyonda, 10'a yakın Sünni grup ve parti yer alıyor.
- "Enbar Kimliğimiz Koalisyonu"
Meclisin en büyük Sünni grubu "Irak Ulusal Güçler Birliği" ile "Sünni Çözüm Partisi"nin önemli ayaklarını oluşturduğu "Enbar Kimliğimiz Koalisyonu" da mayıs ayında seçimlere girecek olan Sünni koalisyonlar arasında sıralanıyor.
- "Kerkük Türkmen Cephesi Koalisyonu"
Ülkenin üçüncü temel unsuru arasında yer alan ve Kerkük'ün yanı sıra Salahaddin, Diyala ve Musul'da önemli bir nüfusa sahip olan Türkmenler de seçimlere hazırlanıyor.
Kerkük'te Türkmenler adına seçim yarışına girmeye hazırlanan "Kerkük Türkmen Cephesi Koalisyonu"na Türkmenlerin önemli siyasi kuruluşu olarak bilinen Irak Türkmen Cephesi (ITC) lideri Erşet Salihi başkanlık ediyor.
ITC'nin ikinci adamı ve Kerkük Milletvekili Hasan Turan'ın da aday olduğu bu koalisyonda, Kerkük'ten Türkmen Karar Partisi, Türkmeneli Partisi, Milliyetçi Türkmen Hareketi Partisi ve Türkmen Adalet Partisi de yer alıyor.
Hristiyan ve liberal çevreler de oluşturdukları çeşitli koalisyonlarla mayıs ayındaki seçim maratonuna katılmaya hazırlanıyor.
37 milyona yakın nüfusa sahip Irak'ta, mayıs ayında yapılacak genel seçimde yaklaşık 24 milyon seçmen oy kullanacak.
AA