KUDÜS (AA) - MUSTAFA DEVECİ - İsrail'de bu yıl ikinci kez yapılan erken genel seçimlerde hiçbir partinin tek başına iktidara gelmek için yeterli milletvekili sayısına ulaşamaması nedeniyle ülkede yeniden koalisyon senaryoları gündeme geldi.
İsrail Merkez Seçim Komisyonu'nun kesin olmayan sonuçlarına göre, dün yapılan seçimde, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun partisi Likud 32 milletvekili çıkararak az farkla da olsa yarışı önde tamamladı.
Eski Genelkurmay Başkanı Benny Gantz liderliğindeki Mavi-Beyaz İttifakı ise aldığı oy sayısı ile az bir farkla Netanyahu'nun partisinin gerisinde kalsa da o da meclise 32 milletvekili göndermeyi başardı.
İsrail vatandaşı Filistinlileri temsil eden 4 partinin oluşturduğu Ortak Arap Listesi Bloku, 12 milletvekili çıkararak üçüncü parti olmayı başardı.
- Liberman kilit role sahip
Seçimlerin en dikkat çekici partisi, eski Savunma Bakanı Avigdor Liberman liderliğindeki İsrail Evimiz Partisi oldu.
Partisi meclise 9 milletvekili gönderen Liberman, mevcut tabloya göre olası koalisyon görüşmelerinde kilit rol oynayacak.
Bu arada Ultra-Ortodoks Yahudileri temsil eden Şas Partisi 9, Birleşik Tevrat Partisi 8 milletvekili kazandı.
Eski Adalet Bakanı Ayelet Şaked liderliğindeki Yamina (Sağ) İttifakı 7, sol blokta yer alan İşçi Partisi 6, eski Başbakan Ehud Barak’ın desteklediği Demokratik Birlik İttifakı ise 5 milletvekili çıkardı.
Filistin karşıtlığı ile bilinen ve fanatik Yahudilerin destek verdiği Otzma Yehudit (Yahudi Gücü) Partisi ise yüzde 3,25 olan seçim barajını aşamayarak meclis dışı kaldı.
Hiçbir partinin 120 sandalyeli mecliste tek başına iktidar olabilmesi için gerekli 61 milletvekiline ulaşamaması nedeniyle erken seçim sonuçlarından hemen sonra İsrail'de yine koalisyon senaryoları tartışılmaya başlandı.
- Koalisyon hükümeti kurma süreci
Koalisyon hükümetinin kurulmasına yönelik süreç İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin'in, meclise girmesine kesin gözüyle bakılan 9 partinin heyetleriyle yapacağı ayrı ayrı görüşmelerle başlayacak.
Revlin, meclise giren partilere kimin liderliğinde koalisyon hükümetine katılmayı düşündüklerini sorduktan sonra, koalisyonu kurmaya en yakın gördüğü adaya yeni hükümeti kurma görevini verecek.
Görevi alan parti liderinin 28 gün içinde koalisyon hükümetini kurması gerekiyor. Ancak koalisyon hükümetini kurmakla görevlendirilen parti liderine talep etmesi halinde 2 hafta ek süre verilecek.
Söz konusu parti lideri verilen ek sürede de koalisyon hükümetini kurmayı başaramazsa, Cumhurbaşkanı koalisyon hükümetini kurmaya aday diğer parti liderini görevlendirecek.
- Netanyahu koalisyon hükümetini kurmaya daha yakın
Seçimlerin kesin olmayan sonuçlarına göre, partisi seçimden az farkla da olsa birinci çıkan ve meclise giren 3 sağ partinin de desteğini almasına kesin gözüyle bakılan Netanyahu'nun koalisyonu kurmaya en yakın aday olduğu belirtiliyor.
Zira Netanyahu'nun partisi Likud'un başını çektiği 4 sağ parti mecliste toplam 56 sandalyeye sahip olacak.
Ancak Netanyahu, sağcı partilerden oluşan bir koalisyon hükümeti kurabilmek için sağ partilerin yanı sıra başka partilerin de desteğine ihtiyaç duyuyor.
Netanyahu'nun koalisyon hükümetini kurabilmesi için akla ilk gelen seçenek, hükümetin abluka altındaki Gazze Şeridi'ne yönelik politikaları nedeniyle geçen yıl Savunma Bakanlığı görevinden istifa eden Liberman'ın kapısını çalmak olarak gösteriliyor.
Bu yıl nisan ayında yapılan erken seçimlerde de Liberman'ın partisi 5 milletvekili çıkarmış ve seçimlerin ardından Netanyahu, koalisyon hükümetini kurmak için eski Savunma Bakanı'ndan kendisine destek vermesini istemişti.
Liberman ise Netanyahu liderliğindeki koalisyona destek vermek için Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudi gençlerin de askere alınmasını öngören zorunlu askerlik yasa tasarısının meclisten geçirilmesini şart koşmuştu.
Söz konusu tasarıya Netanyahu'ya destek veren ve nisan ayındaki seçimlerde 8'er milletvekiliyle meclise giren Ultra-Ortodoks Yahudileri temsil eden Birleşik Tevrat ile Şas partileri karşı çıkmıştı.
Liberman'ın askerlik yasasında ısrarı ve Şas ile Birleşik Tevrat'ın geri adım atmaması nedeniyle Netanyahu koalisyon hükümetini kuramamış ve meclis mayıs ayı sonunda yeniden erken seçime gidilmesi kararı almıştı.
Koalisyon kilidinin anahtarını elinde bulunduran Liberman, dün akşam sandık çıkış anketlerinin yayınlamasının hemen ardından yaptığı açıklamada, dindar partilerin dışarda kaldığı liberal bir koalisyon hükümetinin "tek çözüm" olduğunu söyledi.
Liberman, Likud ve Mavi-Beyaz İttifakı'nın kuracağı ulusal birlik hükümetine gerekirse dışarıdan destek vermeye bile hazır olduklarını dile getirdi.
Netanyahu sağ partilerden oluşan bir koalisyon kurma konusunda ısrarcı olursa ya Liberman'ı zorunlu askerlik yasa tasarısının çıkarılması şartından vazgeçirmesi ya da Şas ile Birleşik Tevrat'ı söz konusu yasadan taviz vermeye ikna etmesi gerekiyor.
- Netanyahu-Gantz koalisyonu
Koalisyon hükümetinin kurulması için en çok dile getirilen senaryo ise Netahyahu'nun partisi Likud ile Gantz liderliğindeki Mavi-Beyaz'ın ittifak yapması.
Bu iki partinin kuracağı ulusal birlik hükümeti, koalisyon kurmak için gerekli sandalye sayısını rahat aşıyor ve hiçbir partinin desteğine de ihtiyaç duymuyor.
Ancak Gantz, seçim öncesi yaptığı açıklamalarda Likud ile koalisyon kurmaya hazır olduklarını ancak bunun için Netanyahu'nun parti liderliğinden ayrılması gerektiğini dile getirmişti.
Sandık seçim çıkış anketlerinin açıklanmasından sonra yaptığı konuşmada Gantz, ulusal birlik hükümeti kurulması için herkesle görüşeceğini belirtti.
Likud'un önde gelen isimleri de dün akşam yaptıkları açıklamalarda liderleri Netanyahu'nun arkasında duracaklarını belirterek Gantz’ın seçimlerden önce yaptığı açıklamalara bir nevi kapıları kapattı.
Netanyahu ise "solcu" olmakla itham ettiği ve seçim kampanyasında sık sık hedef aldığı Gantz ile koalisyon kurma ihtimali konusunda bu sabah erken saatlere kadar rengini pek belli etmemişti.
İsrail Başbakanı bu sabah erken saatlerde başkent Tel Aviv'deki Likud merkezinde yaptığı konuşmada, "İsrail'e ve onun halkına hizmet etmeye devam edeceğim." demekle yetindi.
Netanyahu "İsrail'in güçlü, istikrarlı, siyonist bir hükümete ihtiyacı var." diyerek Gantz ile ulusal birlik hükümeti kurmaya yeşil ışık yaktı.
Seçimlerden önce İsrail basınında yer alan haberlerde, Netanyahu'nun oğlu Yair Netanyahu'nun yakın çevresine babasının Mavi-Beyaz ile koalisyon kuracağını söylediği ileri sürülmüştü.
Her ne kadar bu iki partinin milletvekili sayısı koalisyon kurmak için yeterli olsa da Liberman'ın da söz konusu hükümette yer alabileceği dile getiriliyor.
Hem Netanyahu hem Gantz'ın ülkeyi üçüncü defa seçime götürmemek için ulusal birlik hükümetine razı olacağı aksi halde Liberman'ın Netanyahu liderliğindeki sağ partilerden oluşacak koalisyona destek verebileceği ifade ediliyor.
- Gantz'ın liderliğindeki koalisyon ihtimali zayıf
Öte yandan sol partilerin desteklediği Gantz liderliğindeki bir koalisyon hükümetinin kurulma ihtimalinin zayıf olduğu ifade ediliyor.
Sandık çıkış anketlerine göre Gantz'ın lideri olduğu Mavi-Beyaz'ın yanı sıra Demokratik Birlik İttifakı ve İşçi Partisi'nin toplam milletvekili sayısı 43'te kalıyor.
Liberman'ın da bu gruba dahil olması halinde milletvekili sayısı 52'ye ulaşırken, koalisyon hükümetini kurmak için Gantz, ya sağ partilerin ya da Ortak Arap Listesi Bloku'nun desteğine ihtiyaç duyuyor.
Ortak Arap Listesi Bloku lideri Eymen Avde geçen ay yaptığı açıklamada İsrail ile Filistin yönetiminin barış görüşmelerine tekrar başlaması, Batı Şeria'daki İsrail işgaline son verilmesi, geçen yıl İsrail Meclisinde kabul eden tartışmalı Yahudi ulus devlet yasasının iptal edilmesi ve işgal altındaki Batı Şeria'da Filistinlilere ait evlerin yıkımına son verilmesi gibi şartlarının kabul edilmesi halinde Gantz liderliğindeki koalisyon hükümetine destek verebileceklerini söylemişti.
Gantz ise Ortak Arap Listesi Bloku'yla koalisyon kurmayacaklarını açıklamıştı.
Meclise giren sağ partilerden Birleşik Tevrat ile Şas'ın yanı sıra eski Adalet Bakanı Şaked'in liderliğindeki Yamina (Sağ) İttifakı'nın Gantz liderliğindeki koalisyona destek vermesinin zor olduğu yorumları yapılıyor.
- Seçimlerin yenilenmesi
Koalisyon görüşmeleri başarısızlığa uğrarsa meclisin önünde tek seçenek olarak yeniden seçimlere gitmek kalıyor.
Biri 9 Nisan, diğeri de dün olmak üzere bu yıl içinde iki defa erken seçime giden ülkede hiçbir partinin seçmeni üçüncü defa sandık başına götürmeye sıcak bakmadığı ifade ediliyor.
Cumhurbaşkanı Rivlin, dün sabah yaptığı açıklamada, üçüncü kez erken seçime gidilmemesi için elinden gelen her şeyi yapacağını söylemişti.
Liberman da üçüncü kez bir erken seçim istemediklerini dile getirmişti.