ANKARA (AA) - YEŞİM SERT KARAASLAN - Sağlık Bakanlığının koordinatörlüğündeki tütün kontrolü çalışmaları kapsamında, son altı yılda sigara yasağına uymayan işletmelere toplam 171 milyon 595 bin 667 lira ceza verildi.
AA muhabirinin Sağlık Bakanlığı verilerinden derlediği bilgiye göre, Türkiye'de tütün kontrolü çalışmalarında dünya genelinde kabul gören üç temel strateji izleniyor. Bu kapsamda, çocuklar ve gençler başta olmak üzere kişilerin sigaraya başlamalarının önlenmesi, sigara içenlerin bu davranışlarını bırakmalarının desteklenmesi ve sigara dumanından pasif etkilerinin engellenmesi için çalışma yürütülüyor.
Bakanlık tarafından, pasif etkilenimi önlemeye yönelik denetim ekipleri oluşturularak, mevzuatla yasaklanmış alanlarda tütün mamulü tüketilmesini önlemeye yönelik kontroller yapılıyor. Bu kapsamda, 31 Mayıs 2016'dan itibaren denetimlerin daha etkili yapılabilmesi, ihbar mekanizmasının daha kolay ve işlevsel hale getirilmesi amacıyla "Çapraz denetim modeli" ve "Yeşil dedektör uygulaması"na geçildi.
Çapraz denetimin pilot uygulama sonuçlarına göre, ihlal tespit yüzdesi yüzde 10'lardan yüzde 23,46'ya çıktı. Denetim ekibindeki personelin yaşadığı il yerine görevlendirildiği şehirde kontrol faaliyetlerini yürütmesiyle ekiplerinin daha rahat çalışmasına olanak sağlandı.
4207 sayılı Kanun ile yasaklanan alanlarda tütün mamulleri kullanımına şahit olunması durumunda ihlal bildiriminin akıllı telefonlar aracılığıyla yapılan ve Dumansız Hava Sahası Denetim Sistemi ile entegre çalışan ve 31 Mayıs 2016'tan itibaren İstanbul'da pilot uygulanan Yeşil Dedektör Mobil Uygulaması kapsamında, toplam bin 197 ihbar alındı ve ihlal yüzdesi yüzde 24 olarak belirlendi.
Denetim ekiplerinin anlık takip ve kontrol sonuçları, ALO 184 tütün ihbar hattı aracılığıyla 31 Mayıs 2016 itibarıyla izlenmeye ve aksayan noktalar sorun çözülünceye kadar takip edilmeye başlandı.
- Altı yıl içinde denetimler 4,3 kat arttı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Ek Ödeme Performans Kriterlerine tütün denetimleri ile ilgili negatif performansa yönelik hususlar eklenerek kontrol ekiplerinin yaptıkları uygulamanın etkinliğini artırmaları amaçlandı. Buna göre, tütün ihlalleri için gerçekleştirilen ihbarlara en geç iki saatte müdahale edilmemesi, 20 gün içerisinde ihbar gelen işletmeye en az 3 kez daha kontrol denetimi yapılmaması durumunda denetim ekiplerinin döner sermaye gelirlerinde kesintiye gidildi.
Bu uygulamalar sonucunda, ihbarlara daha hızlı müdahale edilmesi, ihlal yakalama oranlarının artması dolayısıyla denetimlerin daha etkin hale gelmesi sağlandı.
Yıllara göre denetim sayılarına bakıldığında, 2010'da 682 bin 710, 2011'de 1 milyon 514 bin 843, 2012'de 1 milyon 624 bin 340, 2013'te 2 milyon 534 bin 917, 2014'te 2 milyon 493 bin 470, 2015'te 2 milyon 654 bin 923 ve 2016'da 2 milyon 968 bin 733 olarak gerçekleşti. Altı yıl içinde denetim sayısı 4,3 kat artarak, toplam 14 milyon 473 bin 936'ya ulaştı.
Yıllara göre verilen para cezalarına bakıldığında ise 2010'da bir milyon 501 bin 884 lira olan ceza, 2011'de 5 milyon 516 bin 840, 2012'de 19 milyon 537 bin 186, 2013'te 38 milyon 595 bin 487, 2014'te 34 milyon 203 bin 886, 2015'te 32 milyon 928 bin 803 ve 2016'da ise 39 milyon 311 bin 581 liraya çıktı. Altı yılda kontroller sonucunda kesilen ceza tutarı toplamda 171 milyon 595 bin 667 lira oldu ve yüzde 114 oranında artış elde edildi.
ALO 184 iletişim hattına 2016'da yapılan 40 bin 312 ihbardan 5 bin 564'ünde ihlal tespiti yapıldı.
Denetim sayısında ve ihlal yakalama oranlarında artış sağlanırken, son dönemde ihbarlara yönelik yapılan denetimlerde yakalanan bozma sayısında ise yüzde 58,82'lik artış yaşandı.
AA