Onlar zor zamanların adamıdırlar. Kaht-ı rical dönemlerinin adamları. Adam kıtlığının olduğu dönemlerde zoru başaran adam gibi adamlardır onlar.
Bir yüzyıl içerisinde üç yüz bin insanını Balkan savaşlarında, doksan bin insanını Sarıkamış’ta, iki yüz elli bin insanını Çanakkale savaşlarında, belki bir o kadarını İstiklal Harbinde ve İstiklal Mahkemelerinde şehid vermiş bir Osmanlı’dan sonra kurulan Cumhuriyet’in zor dönemlerinde, Allah yolunun yolcusu olmasını layık-ı veçhile yerine getiren bir kişidir Hacıveyiszâde Hocamız.
Hayat Düsturumuz Kur’ân, adanmış gönül dostlarını şöyle tanımlar:
İyi bilin ki, Allah'ın dostlarına korku yoktur, onlar üzülmeyeceklerdir. Onlar Allah'a inanmış ve O'na karşı gelmekten sakınmışlardır. Dünya hayatında da, ahirette de müjde onlaradır. Allah'ın sözlerinde hiçbir değişme yoktur. Bu büyük başarıdır. (10/62-64)
O güzel insanların dünyada gönüllere taht kuracağını yine Kur’ân şöyle müjdeler:
İnanıp yararlı iş işleyenler için Rahman sevgil kılacak (onları sevecek ve sevdirecektir.) (19/96) Yüce Allah, bir kulunu sevdi mi onu sevdirir. Önce meleklerine, sonra diğer kullarına sevdirir. Sevilenler unutulmaz, saygıyla anılır, hasretle özlenir, aşkla izlenirler.
İnsanlığa yön veren öncüleri anmak önemlidir, lakin onları anmak yetmez. Onları doğru bir şekilde tanımak gerekir. Onları tanımakla da iş bitmez, onları yaşamak ve yaşatmak gerekir.
Onlar, bir kul olarak Rabbimize karşı sorumluydular ve yaşadıklarını önce kendileri için yaşadılar. Ama onlar, aynı zamanda bizler için yaşadılar ve bizlere en güzel örnekliği sundular.
O halde onları özlem, sevgi ve saygı ile anarken onların güzelliklerini hayatımıza yansıtmaya gayret etmeliyiz. Onlar gibi olmalıyız, aramızda onları çoğaltmalıyız.
Sözgelimi Hacıveyiszâde Hocamız, her kesime İslam’ı ulaştırmak için çırpınırdı. Bizler de öyle olmalıyız.
O, uyumlu ve geçimli bir insandı; bizler de öyle olmalıyız.
O, büyük küçük herkese selam verirdi, biz de vermeliyiz.
O, yüzünden tebessümü eksik etmezdi, biz de öyle olmalıyız.
O, kanaatkârdı, biz de öyle olmalıyız.
O, tavizsizdi, biz de öyle olmalıyız.
O, Müslümanların gıybet ve dedikodusunu yapmazdı, biz de öyle olmalıyız.
O, hayır öncüsüydü, her hayırlı işe koşardı. Biz de öyle olmalıyız.
O, örnek hayatıyla herkesin gönlünde taht kurmuştu; biz de o yolda olmalıyız.
Hacıveyiszâde Hocamızı anmak, onun çok da önem vermediği kerametlerini menkıbe halinde anlatmaktan ibaret olmamalıdır. Onun gibi istikamet üzere olmayı ve bu yolda koşturmayı en büyük keramet bilmeli ve o güzel insana layık hemşehriler olmaya gayret emelidir.