İnsanın doğası…

Mustafa Yiğit

 

Aristo’dan bu yana pek çok düşünür “insanın doğası” üzerinden siyasi, psikolojik, ekonomik analizler yapmışlar. Aslında bunda önemli bir gerçeklik payı var. İnsanın doğasını bilen insanı da bilir. İnsanın ne yapıp ne yapmayacağını, nasıl davranacağını, hangi durumda ne tutum sergileyeceğini de bilir… Bugün sosyal mühendislik, siyasal mühendislik dediğimiz olayda bundan ibarettir. Aristo bu anlamda siyasal mühendisliğin atalarından biridir desek abartmış olmayız. İnsan neyi ister, neyi istemez? Bu soruya doğru bir şekilde verilen cevap sosyal/siyasal mühendisliğin başarıya ulaşıp ulaşmayacağını da bize göstermektedir.

İnsanın doğasında, her insanda aşağı yukarı  “özgürlük”, “eşitlik”, “güç”, “inanmak”,  “zengin olmak”, “iktidar” gibi tutkular, istekler mevcuttur. İnsan çoğu defa bunların peşinden koşar ve bunları vadedenlerin yanında yer alır. Günümüzde yapılan analizlerin çoğu işte bu insanın doğasına dönük analizlerdir. Kapitalist dünya, reklam sektörü de milyarlarca dolar para harcayarak insanın bu doğası üzerine çalışmalar yapar ve “ürün”ün bu doğaya uygun olması için nelerin yapılacağına dair tin tanklar oluşturmuşlardır. Gerek siyaset, gerek ekonomi bu nedenle “insan üzerine”  yeni bir şey söylemez aslında. Yalnızca insanda var olan “doğa”nın ortaya çıkmasını sağlar. Her insan “güzel” olmak ister,  her insan “beğenilmek” ister, her insan “kahraman” olmak ister. Kimse ezik, itilen kakılan, güçsüz bir insan tasavvuruna sahip değildir. Ancak insanın doğasında kötülükte öyle arzu edilen bir şey değildir. Kimse kötü bir insan olmak istemez ve kimse yaptığı kötülüklerle övünmez. Mesela kimse bir film karakterinde “kötü” adamı taklit etmez. Herkese iyilik yapan jön, aynı zamanda herkesin yerinde olmak istediği adamdır da. Her insan dini bütün olmasa da “cennet”e gitmek ister.

İnsana, yıldız olmayı, zengin olmayı, cenneti, güzeli, iyi olmayı ister aslında. Sorun insanın doğasında var olan iyiliği ortaya çıkarabilmek, eşitlik, özgürlük, güçlülük gibi arzuların, içindeki iyi adamla buluşmasını sağlamak.