ANKARA (AA) - MURAT TEMİZER - Uluslararası tahkim uzmanları, Türkiye ile İran arasındaki doğalgaz fiyatları nedeniyle yaşanan anlaşmazlığı çözen mahkeme kararının, uzun vadeli çözümleri ve indirimi de beraberinde getirebileceğini belirtti.
ABD'de bulunan ve uluslararası tahkim üzerine yoğunlaşan Chang Law Şirketinin Müdürü Eric Chang, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin Ankara ve Tahran arasındaki doğalgaz fiyatı anlaşmazlığında Türkiye lehine verdiği kararının, "İran'ın maddi tazminat ödemesi gereğini ortaya çıkardığını" vurguladı.
Law, "Tahkim kararları zorlayıcı kararlar değildir. İran işi yokuşa sürebilir. Türkiye, kararın tanınması ve uygulatılması için yeni bir yasal başvuruda bulunmak durumunda olacaktır. Bunu yapabileceği iki yer bulunuyor; İran ve Türkiye. Türkiye de İran da 1958 tarihinde New York’ta imzalanan ‘Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi'nde taraflar arasında yer alıyor. Bu sözleşmeye göre, ülkeler yabancı hakem kararlarını tıpkı yerel mahkemede bir karar alınmış gibi uygulayacaklarını kabul ederler. Türkiye tabii ki kararın uygulanması için kendi mahkemelerine başvuracaktır" ifadelerini kullandı.
İran'ın tahkim kararının zorla uygulatılmasını beklemeden olumlu adımlar atabileceğini belirten Chang, "İran indirimli doğalgaz fiyatlarını ileriye dönük de uygulayabilir" dedi.
- "90 gün içinde taraflar anlaşmalı"
İsviçre'nin Cenevre şehrinde bulunan ve tahkim üzerine yoğunlaşan Aceris Law'ın ortaklarından William Kirtley de tahkim kararının nihai ve bağlayıcı olması durumunda Türkiye ile İran arasında yapılacak uzun dönemli anlaşmalarda da fiyatların gözden geçirilebileceğine dikkati çekti.
Nihai kararın henüz verilmediğini hatırlatan Kirtley, "İran ile Türkiye arasındaki mevcut anlaşmada yer alan fiyatları gözden geçirme hükmünün bir prosedürü var. Önce mahkemeden fiyatların gözden geçirilmesini talep eden bir uzman tayini gerekecektir, sonrasında da iki ülke fiyat gözden geçirme konusunda yetersiz kalır ve anlaşamazsa bu konuda hakem kararı verilmesi gerekecektir. Bunların belirlenmesi için de İran ve Türkiye arasındaki anlaşmanın bir kopyası incelenmelidir" değerlendirmesinde bulundu.
Tarafların kendilerine mahkeme kararı bildirildikten sonra 90 gün içinde anlaşması gerektiğinin altını çizen Kirtley, anlaşma olmaması durumunda arabulucuların fiyat formülünü gözden geçirebileceğini belirtti.
- "İran saygı duymak zorunda"
Kirtley, karar veren kurulda üç hakem bulunuyorsa bu hakemlerden birinin İran, diğerinin de Türkiye tarafından seçildiğini anlatarak, şöyle devam etti:
"Türkiye ve İran tarafından seçilen hakemler de kurul başkanının kim olacağına karar verirler. Bu gibi durumlarda hakemler de genel olarak doğalgaz sektöründe deneyimli ve bağımsız üst düzey avukatlar veya emekli hakimlerden seçilir. Fiyat formülü tahkim tarafından gözden geçirilmişse ve bir uzman tayini yerine karar verilmişse bu bağlayıcıdır ve İran saygı duymak zorundadır. Eğer İran bu karara saygı duymaz ve uygulamazsa, Türkiye farklı yasal yollar izleyerek haklarını alabilir. Türkiye'nin doğalgazının beşte birinin İran'dan geldiğini de göz önünde bulundurursak, yüzde 13'lük bir indirim bile kayda değer olacaktır."
Geçen hafta Türkiye'nin İran'a açtığı tahkimi kazandığı belirtilmiş, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak da, "Geriye dönük olarak işleyecek bu indirimi inşallah en kısa sürede halkımıza yansıtmayı düşünüyoruz" ifadelerini kullanmıştı.
Son olarak geçen İran Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene ise Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin Ankara ve Tahran arasındaki doğalgaz fiyatı anlaşmazlığında Türkiye lehine karar verdiğini ve Türkiye'ye satılan doğalgaz fiyatının yüzde 13 ila 15'inin ceza olarak Ankara'ya ödeneceğini kaydetmişti.
AA