KÖLN (AA) - MESUT ZEYREK - Geleneksel Türk gölge oyunu Karagöz ile Hacivat'ı 22 yıldır Almanya'da perdeye taşıyan Ali Köken, oğlu Erhan Köken ile birlikte bu sanatı Almanlara da sevdirdi.
Almanya'nın Köln kentinde yaşayan gölge oyunu ustası baba ile 26 yaşındaki oğlu, açtıkları perdede Karagöz ile Hacivat'ı turist olarak Almanya'ya getirip, Almanya'da yaşayan Türklerin komik hikayelerini ve iki dil arasındaki yanlış anlaşılmaları konu alan yeni oyunlar yazdı.
Karagöz Hacivat ustası Ali Köken, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kendi elleriyle hazırladıkları perde ve karakterlerin standartlarından daha büyük olduğunu, hakiki deriden hazırlanan karakterleri özel bitkilerden elde edilen kök boyalarla renklendirdiğini söyledi.
Bu sanata 1984 yılında Türkiye'deyken tanıştığı rahmetli Mustafa Mert isimli Karagöz ustasının yanında çıraklık yaparak başladığını anlatan Ali Köken, bugüne kadar Avrupa'da yüzlerce gösteriye imza attığını belirtti.
Biri halkı, diğeri ise aydın kesimi temsil eden ve komik diyalogları ile yıllardır insanları güldürüp eğlendiren Karagöz ile Hacivat'ı 1994 yılından beri Almanya'da perdeye taşıdıklarını ifade eden Köken, "Kendi çabalarımla perdeyi açtım ve yeniden oyunlar yazdım. Buradaki insanlar anlasın diye biraz da buradaki insanlara göre olsun istedik. Alman seyircimiz de gelmeye başlayınca Almanca oyunlar yazmaya başladık. Kendi yetiştirdiğim oğlum var, o da iyi bir usta. O sırf Almanca oynatıyor, böylece Karagöz ve Hacivat'ı götürmeye çalışıyoruz." dedi.
- "Buradaki problemleri ele aldık"
Köken, Almanya'nın yanı sıra Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde de perde açtıklarını, bu ülkelerde yaşayan Türkler ve yabancıların kendilerini oyunun içinde hissetmesi için buraya özel senaryolar yazdıklarını ifade ederek şöyle konuştu:
"Türklerin buradaki öncelikli problemi dil problemi. Biz o dil problemini ele aldık. Dedik ki, buradaki insanların Almancayı iyi bilmeleri gerekiyor, bunu perdeye yansıtmaya çalıştık. Türklerin buradaki ana dillerinin arasına Almanca kelimeler katması aslında çok komik bir durum ama bunların farkında değiller. Biz onları oyunun içine aldık. Dedik ki, bunları biz de yapalım, böyle bir oyun yazdık mesela, o da çok tuttu. Yanlış anlaşılmalardan bir komedi çıkarmaya çalışıyoruz. Artık Karagöz Hacivat'ı Almanya'ya getirdik. Dedik ki Almanya'yı da görsünler. Buradaki yaşantının çarpıklığını göstermeye çalıştık. Seyircimiz burada yaşayan seyirci olduğu için buradaki insanlara yönelik bir Karagöz Hacivat oyunu çıkarmaya çalışıyoruz ve seyircimiz de memnun."
- Köln Üniversitesi'nde bir müze
Anadolu ile Avrupa arasında oğluyla birlikte adeta bir kültür köprüsü kuran Köken, Alman okullarından gelen talebe göre bu tarihi Türk gölge oyununu ders olarak öğrettiklerini aktardı.
Köken, "Köln Üniversitesi Tiyatro Bölümünde bir müzemiz var. Orada Karagöz-Hacivat tasvirleri var. Aynı zamanda biz onları yılda bir kez açıp gösteriyoruz. Oraya gelen öğrencilere Karagöz-Hacivat'ı tanıtmaya çalışıyoruz. Tabii gençlerden çok istekli olanlar var fakat bir Karagöz Hacivat ustası olabilmek için maalesef beş yılınızı vermek zorundasınız. Yani bir mesleği gidip üç yılda öğrenirsiniz ama bunu öğrenebilmek için beş yıl gibi büyük bir zamana ihtiyacınız olacak ve sonuçta maddi getirisi çok büyük olan bir sanat da değil. Maalesef beklediğiniz sayıda seyirci gelmeyebiliyor. O kadar emek veriyorsunuz, destek alamıyorsunuz. Bizim hiçbir yerden desteğimiz yok, kendi çabalarımızla Karagöz Hacivat'ı ayakta tutmaya çalışıyoruz. İsterdik ki bize Türkiye ya da Almanya destek versin, nihayetinde bu sanatı hiç durmadan bir yerlerde gösterelim, bir sürü insan yetiştirelim, okul açalım isterdik." diye konuştu.
Tüm teknolojik gelişmelere rağmen bu sanatın geleceğinden umutlu olduğunu belirten Köken, "Herkesin elinde birer tablet ve telefon varken, Karagöz eğer bu çağda seyircisini bulabiliyorsa, nihayetinde gelecekte de bunu bulabilecektir. Ama seyirciyi yakalayabilmeniz için seyirciye hitap etmeniz gerek. Onun için seyirciye hitap edecek yeni ustaların yetiştirilmesi lazım. İnşallah gelecekte daha güzel şeyler olacak, ben umutluyum." şeklinde konuştu.
- "Almanların çok yoğun ilgisi var"
45'er dakikalık iki bölümden oluşan gösterinin ilk bölümünde Erhan Köken, Karagöz ve Hacivat'ı Almanca olarak sahneye taşıyor, ikinci bölümde ise baba Ali Köken, Türkçe olarak oyunu sergiliyor.
Erhan Köken, baba mesleğini sürdürmek için bu yola çıktığını, Almanların oyuna tahminlerinin üzerinde ilgi gösterdiğini söyledi.
Köken, "Biz ilk başta Türkçe oynattık, Almanlara da oynadık Türkçesini. Almanlar çok güzel gözüktüğünü ancak bir şey anlamadıklarını söylediler. Biz de Almanca oynatalım dedik. Karagöz-Hacivat'a Almanca öğrettik, Almanca oynattık. Almanlar da çok sevdiler. Almanların çok yoğun ilgisi var, bilmek ve öğrenmek istiyorlar. Tiyatrolarda beraber çalışıyoruz, onlara gösteriyoruz." dedi.
Her mesleğin olduğu gibi bu mesleğin de kendine göre zorlukları olduğunu belirten Erhan Köken, "Böyle programlarla onlara da açılmaya çalışıyoruz, inşallah onlar da çocukları ile beraber Karagöz Hacivat'ı öğrenir ve sevmeye başlar." ifadelerini kullandı.
Karagöz Hacivat ustası baba oğul, Almanya'nın Köln kentindeki "Kulturbunker" ile Almanya ve Avrupa turnesi kapsamında çeşitli ülkelerde perde açıp gösteriler sunuyor.
AA