Kitap okumayi çocuklarimiza nasil sevdirebiliriz?
Okumayı sevmeyen, pek az okuyan bir ülkeyiz, yıllık basılan kitap sayısı ve oranı bakımından dünya ortalamasının çok çok altında yer aldığı bilinen ülkemizde insanlarımıza, öğrencilerimize, çocuklarımıza okumayı nasıl sevdirebileceğimizi hep düşünmüşümdür. Özellikle bir zamanlar kendime.
Okuma eyleminin insan hayatı için "en önemli eylemlerden birisi" olduğuna inanan ve sürekli okuma yazma çabası içinde olan bir kişi olarak bu sorunun cevabını,ucundan dahi olsa yakalamanın, beni son derece mutlu edeceğini biliyorum sanki.
Aklıma takılan şu soru: Okumayı nasıl sevdirebileceğimiz konusunda hepimiz nasıl aydınlatılabilinirdi?’
Ülkeleri yöneten, toplumlann özellikle din, sanat ve edebiyat ortamını şekillendiren, nesilleri etkileyen okumuş insanlar; okumayı nasıl sevmişlerdi ve onları çok okumaya sevk eden amiller neler veya kişiler kimler olmuştu? İşte bu soru ve birtakım hatıralarım çağrışımlarım beni bu konuda yazmaya sevk etti.
O dönemlerde, bir kitap okuyacak ve babamdan alacağım parayla (kitap okuma karşılığı) alacağım şeyler de topu topu üç çeşidi geçmeyecekti: Ankara gazozu, gofret, taç kraker ya da badem kraker ve Tipitip sakızı. Aslında hiç de az şeyler değildi o günkü dünyamızda bunlar. 1977-80 arasının kaos ortamından yeni çıktığımız yılların izlerini -ne yaptığımızı biz de pek bilmeden, o yaşta-kuş lâstik savaşlarıyla geçirdiğimiz yaz tatillerinde az kitap okumadım hani. Her ne kadar Nasreddin Hoca, Evliya Çelebi, Keloğlan çizgi romanlarını, çeşitli çocuk dergilerindeki metinleri ve diğer bazı kitapları okuduğum Zagor,Tomix,Texas gibi. Babamın bir kaç defa yakalmasına rağmen…
Konya İl Halk Kütüphanesi’nin üyeleri arasına katılır katılmaz ilkokul 4. sınıftan itibaren, okula giderken, kütüphaneye giderken başım dik gider, kitap isimlerine bakarak birkaç kitap seçer, bir hafta bilemediniz iki hafta içinde bunları okumak isterdim. Fakat çoğu kez beceremezdim. Çiftemerdiven mahallesindeki, Nalçacıdaki, arkadaşlarla oynamak varken.neyse tekrar,tekrar yenilerini alırdım. Arada bir, birkaç,hatta üç beş sayfa atlayarak ekstra kâr yapmıyor da değildim hani. Okuduğum kitabın beni sıkan sayfalarını atlama huyunu-son yıllarda terk etmekle birlikte- o günlerde edindiğimi iyi hatırlıyorum.
Bazı insanlar okumayı hep severler bazıları için ise kitap okumak sadece okulda onlara zorla yaptırılan bir iştir. Ancak bu zevk kişisel gelişim açısından çok önemli olduğundan çocukluktan bunu şansa bırakmamak gerekmeke okula başlamadan çocuklarımızı kitaplarla tanıştırmalı kitapların içinde farklı heyecan verici ve gizemli birer dünya olduğunu anlatmamız gerekmekte okul öncesi çocuklarımıza okuyacağımız kitapları seçerken nelere dikkat etmeliyiz? Hangi kitapları tercih etmeliyiz? Kitap okurken nasıl davranmalıyız? Kitap okumayı eğlenceli bir hale getirip ilerinin kitap kurtlarını yaratmanın yolları nelerdir? Sizler ve kendim için araştırdım.
Çocuğunuz bir yaşından küçükse
Basit ve çocuğunuzun dünyasında bulunan nesnelerin parlak renkli resimlerinin olduğu kitapları tercih edin. Sayfalarda herhangi bir yazı bulunmak zorunda da değil.
Çocuğun kendi başına da keşfedebilmesi için kumaş, karton veya sert plastikten yapılan kitapları tercih edin.
Basınca ses çıkaran ‘mee, möö, miyav gibi’düğmeler ve içi boşaltılabilecek cepler gibi aksesuarları olan kitapları tercih edin.
Biraz daha büyüdükten sonra basit tekerlemeler ya da kafiyeli cümlelerin yer aldığı kitaplar okuyabilirsiniz. Bu tür kitaplar çocuğunuzun dilin ritmini öğrenmesine yardımcı olur. Çocuğunuzun aile üyelerini tanımasına yardımcı olmak amacıyla da birlikte fotograf albümlerine bakabilirsiniz.
Şunları sakın unutmayın
Bebekler iri resimli kitaplardan hoşlanır.
Bebekler bebek resimlerinden hoşlanır.
Bebekler tekerlemelerden ve şarkılardan hoşlanır.
Bebekler aynı kitabın tekrar tekrar okunmasından hoşlanır.
Resimlerin adını söylerken parmağınızla o resmi gösterin. Bebekler böyle öğrenir.
Kitap okurken bebeği kucağınızda tutun.
Okurken ses tonunuz ve yüzünüzde ifadeler oluşturun, ancak abartılı ifadelerden kaçının.
Çocuğunuz 1-3 yaşındaysa
Kolay yırtılmayacak, esnek malzemeden yapılmış
Büyük, parlak resimleri olan
Çocuğunuzun bildiği şeyleri (örneğin banyo yapmak, yemek yemek gibi) yapan çocuk kahramanların bulunduğu
Her bir sayfa da birkaç kelimelik yazıların olduğu (örneğin "köpek nerede" ya da "Mavi ayı" gibi) kitapları tercih edin.
Bunlarıda sakın unutmayın
Küçük çocuklar aynı kitabın tekrar tekrar okunmasından hoşlanır.
Küçük çocuklar uyumadan önce kitap okunmasından hoşlanır.
Küçük çocuklar okunacak kitabı seçmekten ve kendisi tutmaktan hoşlanır.
Küçük çocuklar yiyecekler, vasıtalar, hayvanlar ve çocuklarla ilgili kitaplardan hoşlanır.
Küçük çocuklar yazısı çok fazla olmayan kitaplardan hoşlanır.
Siz okurken çocuğunuzun hareket etmesine izin verin.
Resimlerin isimlerini belirtin. Küçük çocuklar bu şekilde yeni kelimeler öğrenirler.
Çeşitli nedenlerle beklemeniz gerektiği zamanlarda birlikte kitaplara bakın.
Gittiğiniz her yerde tabelaları ve levhaları okuyun.
Çocuğunuz 3 - 5 yaşı aralığndaysa
Kendi yaşamlarını anlamalarına yardımcı olacak fikirler ya da konular içeren
Belirgin bir konusu ya da kahramanı olan Hz yusuf,Hz yunus vb.
Bir ya da birkaç kahramanın karşılıklı ilişkisini anlatan öyküler içeren.Sevimli ayıcıklar ayı kardeş gibi.
Onun yaşındayken sizing kendinizin sevdiğiniz kitapları tercih edin.Tomiks,Texas,Zagor değil tabiki.
Unutmayın Sakın
Okul öncesi dönemdeki çocuklar çeşitli öykülerin yer aldığı kitaplardan hoşlanır.
alfabe ve rakamların olduğu kitaplardan hoşlanırlar.
aile, arkadaşlar ve okula gitmekle ilgili kitaplardan hoşlanır.
uyumadan önce kitap okunmasından hoşlanır.lar
kitap okunurken yanınıza veya kucağınıza otururlar kovalamyın yat yatağına bakıyım demeyin..
öykü hakkında sorular sorarlar.mutlaka cevaplandırın
Çocuğunuzun öyküler anlatmasına izin verin.
Çocuğunuzla birlikte çocuk kütüphanesine ve kitapçıya mutlaka beraber giderek,kendisi için daha fazla kitap seçme fırsatı sağlayın.
Ve en önemlisi: Televizyonu kapatın,gerekirse bütün elektronik eşyaları kapatın…
Kitap okumayı alışkanlık haline getirmek,çocuklarınıza kitabı ve okumayı sevdirmek istiyorsanız.Televizyonunuzu mutlaka kapatın.
Hoşca, sağlıcakla kalın… Ama en önemlisi TV’yi kapatan kitap okuyan ve okutan adam gibi adam kalın.