İSTANBUL (AA) - Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi uzmanlarından Psikiyatrist Dr. Selin Baran, güzel havalara ve güneşli günlere rağmen sürekli yorgun, uykusuz ve mutsuz hisseden kişilerin mevsimsel depresyona yakalanmış olabileceği uyarısında bulundu.
Mevsimsel depresyon hakkında bilinmesi gerekenler ve alınması gereken önlemlere ilişkin yazılı açıklama yapan Baran, insanlar arasında daha çok bahar depresyonu olarak bilinen mevsimsel depresyonun her yılın aynı zamanlarında tekrar eden bir depresyon türü olduğu bilgisini paylaştı.
Baran, ısınan havalara ve iyiden iyiye yüzünü gösteren güneşe rağmen kişinin sürekli yorgun, uykusuz ve mutsuz hissediyorsa mevsimsel depresyona yakalanmış olabileceğine dikkati çekerek, mevsimsel depresyonun günlük hayatı olduğu kadar iş hayatını da olumsuz etkilediğini belirtti. Baran, şu ifadeleri kullandı:
"İnsan hiçbir şey yapmak istemez, evden çıkmak, işe gitmek, toplantıya girmek son derece isteksiz yapılan işler haline gelir. Mevsimsel depresyon iş hayatındaki verimi de düşürür.
Mevsimsel depresyonun belirtilerini; günün büyük kısmında ve hemen hemen her gün üzgün, çökkün duygu durumu, her günkü faaliyetlerde ilgi ve hoşnutluk kaybı, uyumada güçlükler; başlangıçta uykuya dalamama, gece uyanıp bir daha uyuyamama ve sabah çok erken uyanma ya da bazı kişilerde zamanın çoğunu uyuyarak geçirme isteği, genel bir isteksizlik hali, iştah azalması ve kilo kaybı ya da iştah ve kilo artışı, enerji kaybı ve aşırı yorgunluk, olumsuz benlik kavramı, değersizlik ve suçluluk duyguları şeklinde sayabiliriz."
- "En önemli nedeni biyolojik"
Baran, biyolojik, kalıtsal faktörlerin mevsimsel depresyonun en önemli nedenlerinden olduğunu vurguladı. Kalıtsal, genetik yatkınlık olması durumunda görülme olasılığının yüksek olduğuna dikkati çeken Baran, şunları kaydetti:
"Vücudumuzun biyopsikososyal dengesinin her mevsim değişimindeki ritme ayak uydurması gerekiyor. Bazılarımızda bu biyolojik denge yeni mevsim ritmine ayak uyduramaz. Dolayısıyla beyin kimyamız olumsuz etkilenir.
Beynimizdeki bazı hormonlar baharın gelişiyle değişime uğrar. Beynimizdeki serotonin, melatonin hormonlarının değişime uğraması depresyona yol açar. İçinde bulunduğumuz yaşam koşullarıyla beraber kışın yapamadıklarımızı baharın gelmesiyle yapma kaygısı, bahardan beklentilerimizin artması bizi depresyona sürükleyebilir. Bazı insanlarda ise yeni bir mevsime yeni bir havaya uyum sağlama konusunda kaygı oluşabilir. Ayrıca diğer faktörler kansızlık, vitamin eksikleri, tiroid bozuklukları gibi organik nedenler de bahar yorgunluğu ve depresyona yol açabilir."
- Korunma yolları
Uyku saatlerinin ve uyku düzenini sağlamanın, vücudun mevsim geçişine karşı biyo ritmini dengede tutmasında önemli bir husus olduğunu dile getiren Baran, erken yatıp erken kalkmanın ve her gün aynı saatte uyumanın yorgunluk ve stresi azalttığını ifade etti.
Kafeinin azaltılması önerisinde bulunan Baran, kafein oranı bol içecekler yerine daha çok bitki çaylarının tercih edilebileceğini, özellikle su tüketiminin artırılması gerektiğini belirtti.
Baran, şu açıklamalarda bulundu:
"Her gün yarım saatlik normal tempoda bir yürüyüş ya da koşma, yüzme gibi düzenli yapılan egzersizler beyine mutluluk hormonu salgılatır, enerji verir, kas iskelet ve sinir sistemini güçlendirir. Özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar vasıtalara bağımlı yaşamakta, hemen hemen hiç yürümemektedir. Bunun yerine kısa mesafelere yürüyerek gitmek, arabayı özellikle uzağa park etmek, toplu taşıma kullanıyorsak 2-3 durak önce inmek yararlı olacaktır. Yine asansör yerine merdivenleri yürüyerek çıkmak, oturarak çalışıyorsak 1 saatte bir kalkıp dolaşmak gibi pratik çözümler üretilebilir.
Depresif durumlardan uzak durmak için olabildiğince gün ışığından faydalanmakta yarar var. Fırsat buldukça güneşli günlerde açık havada yürüyüş yapmak mevsimsel depresyondan çıkmak için önemlidir. Güneş ışığı vücudun ihtiyacı olan birtakım hormonların salgılanmasına yardımcı olacaktır."
- "Mevsime uygun beslenmek önemli"
Dengeli ve düzenli beslenmenin önemle üzerinde durulması gereken bir ayrıntı olduğuna vurgu yapan Baran, vücudun alması gereken günlük kalori ihtiyacının mevsimine uygun sebze ve meyvelerden karşılanmasının hem biyolojik hem de ruh sağlığına iyi geleceğini bildirdi.
Baran, kilo problemi olan kişilerin bir diyetisyen takibinde daha sağlıklı ve dengeli beslenebileceğine değindi.
Pozitif düşünmenin, hayattan zevk almanın, baharın getirdiği güzelliklerden yararlanmanın, doğayla bütünleşmenin, geleceğe olumlu bakmanın, baharın kişinin kendisini yenilemek ve canlandırmak için fırsat olduğunu düşünmenin mutlu hissettirdiğini kaydeden Baran, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
"En azından balkonumuzda, bahçemizde, evimizde ya da iş yerimizde birkaç bitki, çiçek besleyerek doğadaki uyanışa eşlik edebiliriz. Yanında olmaktan keyif alabileceğiniz, pozitif enerji aldığınız kıymetli aile yakınlarınızla, dost ve arkadaşlarınızla daha verimli ve fazla vakit geçirmeye önem verin. Özellikle bu tür dönemlerde bu kıymetli insanlar sizin daha çok gülümsemenizi ve daha çok enerjik olmanızı sağlayacaktır.
Eğer kişinin bahar aylarında tekrarlanan mevsimsel özellikli depresyon öyküsü varsa, tüm bu önlemlere rağmen depresyon belirtileri ortaya çıkar ve şiddetlenirse profesyonel yardım alması gerekir. Diğer depresyonlarda olduğu gibi mevsimsel depresyonda da ilaç tedavisi, kısa süreli psikoterapiler, bilişsel-davranışçı terapi, akupunktur, ışık tedavisi, uyku ve iştah bozukluklarında melatonin kullanımı gibi tedavi seçenekleri mevcuttur."
AA