Bugün 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı; günün birinde Cumhuriyet Halk Partisi, 29 Ekim’i bahane edip ârıza çıkarmayı unuttuğunda 28 Ekim’den sonraki günün Cumhuriyet Bayramı olduğunu galiba hatırlayan çıkmayacak. Cumhuriyet’in kendi başına bir fazilet, bir iyilik ve güzellik kaynağı olduğu iddiası pek doğru sayılmaz. Cumhuriyet bir çerçeve, çok muğlak bir çerçeve ve içine konulacak fotoğrafa göre mânâ kazanacak bir çerçeve. Belki de bu yüzden Amerikalıların, İngilizlerin, Felemenklerin bir Cumhuriyet bayramı hiç olmadı; onlar çerçeve yerine tabloya önem verdiler. Yazık! İlkokul çocukları henüz bilmiyor ama birkaç sene sonra onlar da öğrenecek; dünyada cumhuriyetin pek çok uygulanma şekli var ve bunlar bazen birbirinden siyahla beyaz kadar farklı olabiliyor. Ayrıntı vermiyorum çünkü faydası yok.
89 sene önce Cumhuriyet idaresine geçmemize karar veren siyâsi irâdenin -ki tek kişiydi!- hâtırasına ve tercihine saygı duymalıyız. Hâtıraya saygı deyince aklıma geldi; meselenin “Atatürk’ün hâtırasına saygısızlık” dışında soğukkanlılıkla düşünülmesi lâzım. CHP ve onun ulusalcı periferisi de bilir ki, Tevhid-i Tedrisat, Tekke ve Zâviyelerin seddi, Şapka iktisâsı hakkında kanun gibi çoktandır fiilen ıskartaya çıkmış kanunlar Atatürk’ün hâtırası kapsamında sayılabilir şeyler ise (ki yürürlükteki anayasa öyle diyor), Atatürk’ün anayasasını ortadan kaldırıp da yerine fânilerin yazdığı sola açık bir metin koymanın ne anlama geldiğini söylemeliler! 1924 Anayasası’nı karşı devrimciler yazmadı ki arkadaşlar, devrimciler kaleme aldı; niçin bekçilik yaparken onu da beklemiyorsunuz?