ANKARA (AA) - Sağlık Bakanlığınca, sıtma tedavisi ve vaka yönetiminde başta klinisyenler olmak üzere tüm sağlık çalışanlarına katkı sağlanması amacıyla "Sıtma vaka yönetimi rehberi" hazırlandı.
Bakanlıktan "25 Nisan Dünya Sıtma Günü" dolayısıyla yapılan yazılı açıklamaya göre, yürütülen çalışmalar sonucu Türkiye'de yerli sıtma bulaşımı sona erdi, ancak halen yurt dışı kaynaklı vakalar tespit edilebiliyor.
Dünyada her yıl yüz binlerce can alan hastalığın ülkemizde tekrar yayılma riski devam ediyor. Sıtmanın endemik olduğu ülkelere gidenler, paraziti oradan alarak hastalığa yakalanabiliyor.
Türkiye'de her yıl ortalama 200-250 yurt dışı kaynaklı sıtma vakası bildirimi yapılıyor.
Sıtma Eliminasyon Programı faaliyetlerini sürdüren Sağlık Bakanlığınca "Sıtma Vaka Yönetim Rehberi" yayımlandı.
Sıtma tedavisi ve vaka yönetiminde başta klinisyenler olmak üzere tüm sağlık çalışanlarına katkı sağlanması amaçlanan rehbere "https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/zoonotik-vektorel-hastaliklar-db/zoonotik-hastaliklar/4-Sitma/6 Rehbler/Sitma_Vaka_Yonetim_Rehberi.pdf" adresinden ulaşılabiliyor.
- "Sıtma Eliminasyon Programı kesintisiz devam etmektedir"
Rehberin ön sözünde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın da sıtma hastalığıyla mücadeleye dair açıklamalarına yer verildi.
Sıtmanın dünyada büyük çoğunluğu Afrika kıtasında yer alan 91 ülkede yaygın olarak görülen bir enfeksiyon hastalığı olduğuna işaret eden Koca, "Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2016 yılında yüzde 90'ı Afrika Bölgesi ülkelerinde olmak üzere dünya genelinde 216 milyon sıtma vakası olduğunu ve bunlardan 445 bininin hastalık nedeniyle hayatını kaybettiğini bildirmektedir. Sıtma dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etse de ülkemizin de dahil olduğu DSÖ Avrupa Bölge Ofisine bağlı ülkelerde 2000'li yılların başından itibaren vaka sayılarında ciddi düşüşler izlenmeye başlanmış ve 2015 yılında DSÖ Avrupa Bölgesi'nde yer alan ülkelerin hiçbirinden yerli sıtma vaka bildirimi olmamıştır." ifadelerini kullandı.
Koca, şunları kaydetti:
"DSÖ Avrupa Bölge Direktörü, 20 Nisan 2016'da DSÖ Avrupa Bölgesi'nin yerli sıtma bulaşını sona erdiren dünyadaki ilk bölge olduğunu deklare etmiştir. Ancak DSÖ, sıtma endemik bölgelerden Avrupa Bölgesi'ne sürekli vaka girişi olduğuna dikkati çekerek, bu durumun Avrupa Bölgesi'nde sona eren sıtma bulaşının yeniden başlamasına sebep olabileceğini vurgulamaktadır.
Ülkemizde tarih boyunca en önemli hastalıklarından biri olan sıtma ile mücadelemiz Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamış, Cumhuriyet döneminde daha da yoğunluk kazanmıştır. Yürütülen başarılı çalışmalar neticesinde 2000 yılında 11 bin 378 olan yerli sıtma vakası, 2005 yılında 2 bin 36'ya düşmüştür. Ülkemizde sıtmanın elimine edilebilme şartlarının oluştuğu kararına varılarak Sıtma Eliminasyon Programı başlatılmış ve büyük bir başarıya imza atılarak yerli sıtma bulaşı sona erdirilmiştir. Halen sadece yurt dışı sıtma vakaları bildirilmektedir.
Ancak ülkemizde sıtma etkenini nakleden anofel türü sivrisineklerin bulunması, düzensiz göçmenler, ülkemizin sıtmanın yayılabileceği subtropikal bölgede yer alması ve iklim değişikliği nedeniyle ortalama hava sıcaklıklarında gözlenen artışlar, sıtmanın endemik olduğu ülkelere seyahat edenlerin ve bu bölgelerden gelenlerin sayısının artması nedeniyle sıtma bulaşının yeniden başlama riski halen devam ettiğinden, Sıtma Eliminasyon Programı çerçevesinde çalışmalarımız kesintisiz olarak devam etmektedir."
Değişen sıtma vaka profili nedeniyle vaka yönetiminde güncellemeye ihtiyaç duyulduğunu vurgulayan Bakan Koca, "Bu rehberin ülkemizde tespit edilen sıtma vakalarının uygun ve etkili tedavisine büyük katkı sağlayacağını inanıyor, hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür ediyorum." ifadelerini kullandı.
- Hastalık nasıl bulaşıyor ve korunma yolları neler?
Hastalık, insanlara esas olarak parazit taşıyan anofel cinsi dişi sivrisineklerin sokmasıyla bulaşıyor. Bunun dışında kan yoluyla, enjektör veya iğnelerin ortak kullanımıyla, doğumda anneden bebeğe geçebiliyor ve genellikle 1 ay içinde belirti veriyor.
Türkiye'de sıtma tedavi ilaçları İl Sağlık Müdürlüklerinden temin edilebiliyor. Hastalığa karşı onay verilmiş bir aşı bulunmuyor. Bu nedenle sivrisinek sokmalarına karşı kişisel korunma, hastalığın önlenmesinde ilk savunma hattı niteliğinde. Diğer bir yöntem ise hastalığa karşı koruyucu ilaç kullanımı. Sıtmadan koruyucu ilaçlar da Sağlık Bakanlığının Seyahat Sağlığı Merkezleri'nde ücretsiz veriliyor.
Seyahat öncesi en az 15 gün önce Seyahat Sağlığı Merkezlerine başvurularak, gidilecek ülkedeki sıtma riski hakkında bilgi alınabiliyor ve koruyucu ilaç temin edilebiliyor.
Seyahat dönüşü baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, abdominal rahatsızlık, kas ve eklem ağrısı şikayetleri olması durumunda, koruyucu ilaç kullanılmış olsa dahi en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması son derece önem taşıyor.