“ŞAİR SAVTΔYİ, YANİ, MUSTAFA ATAMAN’I ANARKEN
Bir ay kadar önce, hiç yoktan, aklıma Mustafa Ataman düştü. 2000 yılında, eski sokaklarda dolana dolana Yalçın Dikilitaş’la .irlikte evine gitmiştik. Bir resim çektirmiştik: bir sedirin üstüne dizilerek. Yalnız yaşıyordu; çocukları hürmette de, ev işlerinde de kusur etmiyorlardı. Direndi; “Çayı ben pişirecem size” diye. Yalçın’la on kez “Olmaz” dedikse de dinlemedi. Üstelemedik; huyunu elli yıldır bilirdik; Nuh der, Peygamber demezdi. Bize ikram edeceği çayın son çayı olduğunu, kalbine mi “dammıştı”?
Bir daha göremedik; O, 17 Kasım 2001 de “amel defteri”ni dürüp Hacıfettah’a gitmişti.
O resmi arıyordum. Bakmadığım dolap, raf, albüm, kitaplık kalmamıştı. Yorgun ve bezgin, umudumu kesmişken bir kitabın içinde buldum. Mehmet Ali Uz’un1997 yılında yayınladığı “75. Basın Yılında Mustafa Ataman” kitabının içine koymuşumu.
“SAVTΔYİ HATIRLAMAK MI İSTİYORDU; ACABA?
Mustafa Ataman’ın gazeteciliğini bilirim, yazarlığını bilirim. Onun yayzı labirentlerine girdiği yıllarla benim girdiğim yıllar aşağı yukarı birbirine yakın. Ataman ellili yaşlarında, ben onaltılarda. O, ateşin yaktığını, suyun boğduğunu, taşın sert olduğunu biliyor; “Ben”, bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır sanıyorum.
Daha başlarken dedim ya; bir ay kadar önce, hiç yoktan, aklıma Mustafa Ataman’ın “şairliği” düştü.
1960’dan 2000’e kadar onca gazetede yollarımız kesişmişti. O’nun bazen “Kozanoğlu” bazen “Ataman” olarak yüzlerce yazısını okumuştum. Ama, şairliğinden haberim yoku. Bunca uçarılığıma, bunca hercâiliğime rağmen bana toz kondurmazdı; “Seyidim” demeden söze girmezdi. Ama, “şairliği”ni hiç belli etmemişti.
Ataman’a bunca yakın olmama rağmen, O’nun şiirindeki “mahlas”ını bilmiyordum; şiirlerini topluca okumamıştım. “Mahlas”ı “SAVTΔymiş. Mehmet Ali Uz’un Ataman onuruna yayınladığı kitaptan öğrendim yedi şiirini orada gördüm.
Hayret bir şey. “Savtî”, yani Ataman, karakterini şiirlerine de yansıtmış. Minnetsizliğini, tevekkülünü, başkaldırısını, hicvini mısralara dökmüş; şaşıya “şehlâ” dememiş.
Şiirlerini özümseyince, niçin “Savtî”yi “mahlas” olarak aldığını anlar gibi oldum. “Savtî”; ses demekti, bağırmak demekti, hatta çığlık demekti. Şiirlerinin bir kısmını size de sunacağım. O zaman daha iyi anlayacaksınız Ataman’ın “Savtî”liğini, yani “sesi”ni.
HAYRET BİR ŞEY. LÂİLAHE İLLALLAH; BU NASIL BİR TASADÜF?
Bir ay kadar önce Ataman’ı, Ataman’ın şairliğini yazmak durdurulmaz bir istek haline doğmuştu; bende.
Bu pazartesi yazayım, şu pazartesi yazayım derken; hep bir başka yazı öne geçti. Tedirgindim, Ataman şiirini geciktirmekten. “Yeter gâri Siyid, otur yaz yazıyı, cumartesi” dedim kendikendime. Resmimizi, şiirlerinin içindeki kitabı bulmuştum; yazmalıydım.
Cumartesi saat 10. Yani, bu yazı için Optima’nın başındayım. Birden aklıma geldi; “Acaba Mustafa Ataman’ın ölüm tarihi neydi? İnternetten bulurum nasıl olsa, deyip başladım. Sonra aklıma geldi “Konya Ansiklopedisi”ne bakmak. Nasıl olsa 1. Cilt, A harfinde vardı.
“Mustafa Ataman” maddesini Mehmet Ali Uz yazmış. Gözlerime inanamadım; Ataman’ın vefat tarihi 17 Kasım 2001.
Sarsıldım, gidip yüzüm yıkadım. Ataman 17 Kasımdaa “sır” olmuştu; bugün, Onu yazdığım tarih yine 17 Kasım.
Hayret bir şey.
“Tesadüf”mü dediniz? Lâilâhe İllallah. “Tesadüf”se bu nasıl bir tesadüf?
MUSTAFA ATAMAN İÇİN ŞAHİTLİK EDEBİLECEĞİM ŞEYLER
1997 de “75.Basın Yılında Mustafa Ataman” kitabında Mehmet Ali Uz: “Haksızlığa katiyen tahamül edemez; adeta isyan eden “Seriü’l-infial” dediğimiz mizaca sahiptir. Son derece alıngan ve ince ruhludur. Çok çabuk sinirlenir, ama kızgınlığı fazla sürmez. Doğru düşünür, doğru bildiğinden de asla şaşmaz” diyor. Hasan Özönder de; “O hiç kirlenmemiş bir kalem. O, yazdığını hiçbir zaman yalamamış, daha doğrusu, yalamak zorunda kalmamış bir kalem sahibi. Mert olduğu için fert kalmaktan korkmamış, çekinmemiş bir ehl-i kalem, O” diye tanımlıyor, Ataman’ı.
Benim de söyleyeceğim çok şey var; Mustafa Ataman hakkında.
1960-2000; bu ne demektir bilir misiniz? Bu, tam KIRK YIL demektir. Mustafa Ataman, benim, yazarlığımın kırk yılında da bulunmuş bir kişilik.
Bu odunun eğrisine bile bile razı olmayan “Adam gibi adam”la binbir badirenin içinden geçerken bırakın birbirimizi kırmayı; birbirimize sesimizi bile yükseltmedik. Ben saygıda, O sevgide kusur etmedi.
Kişiliğini satır başları ile, bir tutam da olsa, vermek istiyorum:
Sinirliydi; “bozuk düzen” davranışlara, yalakalığa, bukalemunluğa; sureti Hakkan görünerek hayır bulup yıkanlara, yetim hakkını cebellezi edenlere karşı sinirliydi.
Onurluydu; dişinin etini sorup, kasaba minnet etmezdi.
“Kul hakkı”na karşı çok titizdi. Ama, Onun hakkını, katakullilerle çok yiyen oldu.
Odunun eğrisini bile sevmezdi; delikanlı duruşluydu. “Bozkırlı karakteri”nin ete kemiğe bürünmüşüydü.
Konya folkloruna da önemli hizmetler etti. “Hayırlı bir Konya çocuğu”, rahmetli İhsan Hınçer’in “Türk Folklor Araştırmaları” dergisinde onlarca derlemesi araştırmacıları bekliyor.
“Milliyetçilik”ten ne anlıyorsanız, Ataman bir “milliyetçi”ydi.
1908 yılında doğdu; 93 yıllık uzun bir ömrü 17 Kasım 2001’de noktalandı.
ALİ ATAMAN’A BİR AÇIK “MESAJ”
Ali Ataman, Mustafa Ataman’ın oğlu. Konya Ticaret Lisesi’nden arkadaşım. Ticaret Lisesi’nde duvar gazetemiz “Sesimiz”de; ayda bir yayınladığımız Yeni Konya eki “Ticaret Lisesi’nde Umutlar” sayfasında çok yazdı çizdi. Konya üstüne folklor derlemeleri de yayınlandı. Çoktandır da görmedim Ali Ataman’ı
Mehmet Ali Uz’un “75. Basın Yılında Mustafa Ataman” kitabından, Ataman’ın şiirlerini “Daldan Dala” adı ile kitaplaştırdığını öğrendim. Ama, onbeş yıldır da yayınlanmadı.
Şimdi mesajımı yazayım:
“Sevgili Kardeşim Ali Ataman;
Mustafa Ataman’ın evrakı arasında böyle bir kitap olması lazım. Eğer kaybolmamışsa bunu yayınlamak sana düşer. Selamlar: eski arkadaşım”.
MUSTAFA ATAMAN’DAN ŞİİRLER:
VARMA YANINA
Cahilin yanını varıp sokulma
Mecbur olur isen fazla oturma
Konuşup beyhude kendini yorma
Kulağına girmez, kelâm beğenmmez.
Eli boş, gönlü hoş gezer dolaşır
Olur olmaz yerde söze karışır
Haddini bilmemden bir de yarışır
Burdu Kafdağı’nda adam beğenmez.
Bağazına düşkün yemeyi sever
Daveti kaçırmaz icabet eder
Etrafına bakmaz doyasıya yer
Ve lakin arada taam beğenmez
Abdestini alır camiye gider
Namazını kılar ve dua eder
Oturup bir müddet vaaz da dinler
Bazı vaiz, bazı imam beğenmez
Ne okur, ne sorar, bilir geçinir
Hata kabul etmez birden gücenir
Şurada burada vakit geçirir
(Savtiya), tuhaftır selam beğenmez.
KISMET
İlme sarıl, sanat öğren, boş durma
Tacir ol, çiftçi ol. Azmini kırma
Kadere razı ol. Ümitsiz olma
“Kısmet ise gelir Hint’ten Yemen’den
Kısmet değil ise, ne gelir elden?”
Görürsün birisi daha karlıdır
Hem senden rahattır, hem az çalışır
Huda’nın taktiri, kim ne karışır
“Kısmet ise gelir Hint’ten Yemen’den
Kısmet değil ise, ne gelir elden?”
Yeter ki işimiz meşru olmalı
İçine pislikler karışmamalı
Ma’rifet, darlıkta huzur bulmalı
“Kısmet ise gelir Hint’ten Yemen’den
Kısmet değil ise, ne gelir elden?”
İnsana yakışmaz yan gelip yatmak
Azmedip, durmadan lazım çalışmak
Mümkün mü kadere küsmek darılmak
“Kısmet ise gelir Hint’ten Yemen’den
Kısmet değil ise, ne gelir elden?”
Bilmeyiz herşeyde vardır bi hikmet
İnsana yakışan devamlı hizmet
“Savtî” der ki: Kula eyleme minnet
“Kısmet ise gelir Hint’ten Yemen’den
Kısmet değil ise, ne gelir elden?”
GEÇTİ ZAMAN
Hep değişti komşular, gelmez oldu akraba
Görürlerse bir yerde derler ancak merhaba
Peşpeşe düşüp gitti bütün eski ahibba
“Ben gurbette değilim, gurbet benim içimde”.
Bir zamanlar gençlikte ben de esip yağmıştım
O günler öyle kalır pek değişmez sanmıştım
Geldi başa akibet ağır ağır yaşlandım.
“Kapıldım gidiyorum bahtımın rüzgarına”.
Fer azaldı gözlerde, kulaklar ağırlaştı
Dizde takat kalmadı yıkınlar uzaklaştı
Mevla bilir, sanırım artık ecel yaklaştı,
“Ey ufuklar diyorum yolculuk var yarına”.
Yıllar beni yıprattı bir köşeye çekildim
Misafirlik bitiyor gel deyince giderim
Gece gündüz hazırım şimdi emir beklerim
“Kimseye etmem şikayet ağlarım ben halime”.
Çoğu gaflet içinde geçti uzun bir hayat
Safa sürüp ve gülmek kısmet değilmiş hayhat
(Savtî) kimseden değil HAK’tan ister istihdam
“Geçti Bor’un Pazarı sür eşeği Niğde’ye”.