KOCAELİ (AA) - ŞENGÜL OYMAK - Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) bünyesinde kurulan Bitki Doku Kültürü Laboratuvarında sanayi kenti Kocaeli'nin biyoçeşitliliğinin korunması amacıyla nesli tükenmekte olan bitkiler çoğaltılarak tekrar doğayla buluşturuluyor.
Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fazıl Özen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, biyoçeşitlilik çalışmaları esnasında bazı bitkilerin doğada tükenme tehlikesi altında olduklarını tespit ettiklerini söyledi.
Bu tehlikenin önüne geçmek amacıyla 2009 yılında Bitki Doku Kültürü Laboratuvarını kurduklarını vurgulayan Özen, "Bu sayede biyoçeşitliğimizin tükenmesini engellemeye çalışıyoruz ve korunmasına katkıda bulunuyoruz. Doğada bulduğumuz az sayıda örneği, tohum ya da gövdesinden aldığımız herhangi bir bölümünden laboratuvar ortamında özel besi yerlerinde çoğaltmak vasıtasıyla yüzlerce, binlerce aynı bitkiden elde edebiliyorsunuz. O elde ettiğiniz bilgileri, doğaya aktarmadan önce bir iklimlendirme alıştırması yapıyorsunuz, daha sonra belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra doğada belli alanlara onları tekrar dikiyorsunuz ve doğaya kazandırıyorsunuz." diye konuştu.
Özen, daha önce mavi yıldız (amsonia orienralis) adıyla anılan bir bitkiyi projelendirdiklerini, bu bitkinin endemik olmadığını ancak Yunanistan ve Türkiye'de çok sınırlı birkaç lokalitede yayılış gösteren bir tür olduğunu dile getirdi.
Bitkiyi çok fazla çoğaltarak, bugün üniversite kampüsünde başta olmak üzere Türkiye'nin değişik yerlerine diktiklerini vurgulayan Özen, bu şekilde mavi yıldızın tekrar doğaya kazandırılmasına katkıda bulunduklarına işaret etti.
Sadece mavi yıldız bitkisiyle sınırlı kalmadıklarını, şu anda laboratuvarlarında doktorasını sürdüren öğretim elemanları ile orkideler üzerinde çalıştıklarına değinen Özen, şöyle devam etti:
"Böylelikle dondurmanın hammaddesi ve bunların tükenme tehlikesi altında olanlarını alıyoruz, laboratuvarda çoğaltıyoruz ve bir orkide bahçesi oluşturmaya çalışıyoruz. Çoğaltığımız ve çoğaltacağımız bitkileri, oraya dikerek yeniden doğaya kazandırmak ve üniversitemizin bölümümüzün adını bilim dünyasında duyurma azmindeyiz. Bu laboratuvarların kurulması oldukça zor ve oldukça pahalı kimyasallar gerektiriyor. O yüzden her üniversitenin her bölümünde yok. Biz şanslı üniversitelerden biriyiz. Sanayi kenti diye anılan bir şehir aynı zamanda bir bilim kenti. Bilimle ilgili önemli işler yapıyor. Biyoçeşitliliğimizin özellikle sanayi kenti Kocaeli'nin biyoçeşitliliğinin korunması açısından önemli işler yapıyoruz. Bu anlamda biz üniversitemizle gurur duyuyoruz."
- "Tehlike altındaki başka bitkileri bulduk"
KOÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Araştırma Görevlisi Arda Acemi ise laboratuvarda şu ana kadar Kocaeli ve yakın çevresinde bulunan ve tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bitkileri çoğalttıklarını belirtti.
Kentteki biyoçeşitliliğin korunması açısından yaptıkları çalışmaların önemine değinen Acemi, "İlk olarak mavi yıldız bitkisinden binlerce çoğalttık. Çeşitli yerlere naklettik ve tükenme tehlikesini şu anda Türkiye popülasyonları için tamamen ortadan kaldırdık." dedi.
Acemi, daha sonra bazı projeler kapsamında Kocaeli'yi gezdikçe, florayı ortaya çıkardıkça, başka tehlike altındaki bitkileri bulduklarını vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Bundan bir tanesi İstanbul nazendesi bitkisiydi. Bu bitkiyi yüksek lisans tezi kapsamında başka bir araştırmacı arkadaşımız çoğaltıyor. Bunda da binlerce çoğaltım yaptık. Köklendirme aşamasındalar şimdi. Daha sonra orkidelere geçtik. Bu benim doktora tezimdi. Biliyorsunuz orkideler çeşitli ekonomik özelliklerinden dolayı doğadan toplanıyorlar bilinçsizce çünkü yumrularını toplayıp, bunları kurutup satıyorlar. Bunlar oldukça iyi rakamlara satılmakta. Dolayısıyla bu bir geçim kaynağı. Çeşitli gıda ve kozmetik sektörlerinde kullanılan orkideler, değerlidir. Bundan dolayı toplanıp, satılıyorlar. Bu nedenle doğadaki orkide miktarı da azalıyor. Ülkemiz İtalya ile beraber bu bölgedeki, Akdeniz civarındaki en fazla ve çeşitli orkide miktarına sahip ülkelerden bir tanesi. Dolayısıyla bu biyoçeşitliliği korumamız gerekmektedir. Doğada sıkça toplanan orkideleri belirledik ve bunların da çoğaltımını gerçekleştirmeye başladık."
Üretim süresinin bitkiden bitkiye farklılık göstediğini işaret eden Acemi, bu bitkilerin tükenme tehlikesinin sadece bilinçsizce toplanmasından kaynaklanmadığını, kuraklık gibi faktörlerin de bunda etkili olduğunu bildirdi.
Acemi, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan bitkileri, baskılayan stres faktörlerine karşı da koruma tedbirleri geliştirdiklerini sözlerine ekledi.
AA