Sultan 4. Murat Han kimdir?

27 Temmuz 1612 tarihinde İstanbul’da doğan Sultan 4. Murat (Murad (Murat) Han IV) Osmanlı padişahlarının on yedincisi ve İslam halifelerinin seksen ikincisi oldu. Babası Birinci Ahmed Han, annesi ise Mahpeyker Kösem Sultan'dır. 4. Murat çocuk yaşta tahtla tanıştı. 11 yaşında amcası I. Mustafa'’nın yerine tahta geçti. Enderun mektebinde son derece iyi bir şekilde yetiştirilen Sultan 4. Murat, bu iyi eğitiminin faydasını 16 yıl süren hükümdarlığı boyunca görecekti.

YENİÇERİLER AYAKLANDI

4. Murat, Osmanlı'’nın buhranlı bir döneminde tahta çıktı. İdari işler karışık olduğundan, Yeniçeri ve Sipahi askerleri zorbalığa başvuruyorlardı. 4. Murat çocuk yaşta olduğu için, bu durumda annesi Kösem Valide Sultan saltanat naibesi oldu ve devletin bilfiil idaresinde söz sahibi oldu.

Döneminde yeniçeri ayaklanmaları artmaya başlamıştı. Yeniçeri zorbalarının ayaklanmaları, büyük facialarla bitiyordu. Zorbalar, 1632’de IV. Murat’ın gözleri önünde, değerli vezir-ı âzami Müezzinzade Damat Hafız Ahmet Paşa’yı parçaladılar.

Yalnız, genç padişah da artık devlet işlerine hakim olmaya başlamıştı. Zorba ele başılarından olan eski vezir-i âzam ve serdâr-ı ekrem Hüsrev Paşa’yı Tokat’ta idam ettirdi.

Yeniçeriler bunun üzerine yeniden ayaklandılarsa da IV. Murat, zorbaları tutan vezir-i azam Topal Recep Paşa'’yı da idam ettirip durumu kesin şekilde eline aldı. Daha sonra, zorbalarla çok hafif bir şekilde ilgilenmiş olan Şeyhülislâm Ahizade Hüseyin Efendi’yi de, sırf gözdağı vermek için idam ettirdi; halbuki ulema sınıfından en küçük bir ferdin bile idamı kanunen yasaktı. IV. Murat, bu mevkie yeniden sevgili şeyhülislamı şair Yahya Efendi’yi getirdi; Yahya Efendi, 18 yıl şeyhülislamlıkta kalmıştır.

Bağdat Fatihi olarak anılan 4. Murat, ordusuyla Abbasilerin başkentine giriş yapmayı başardı. Kanlı Bağdat kuşatmasında 40.000 kişilik Türk-Safevi ordusuna karşı mücadele verdi.

Döneminde imparatorluğu müthiş bir kargaşadan kurtaran ve idareyi ele alan Sultan 4. Murat, damla (Nikris) hastalığıyla mücadele etmeye başladı. Ancak ömrü uzun sürmedi ve  8/9 Şubat 1640 günü vefat etti. 

ALKOL YASAĞI

IV. Murat ilk olarak, yaygınlaşmış olan rüşvet ve iltiması azalttı. İstanbul’da alkol, tütün ve kahveyi yasakladı.Yasağın sebebinin 1631’deki büyük İstanbul yangını olduğu ve padişahın yaptırtığı bir soruşturma sonucuna göre bu yangının tütün içen sarhoş yeniçeriler tarafından çıkarıldığı iddia edilir.Ayrıca meyhane ve kahvelerin Yeniçeri ve isyancıların toplanma mekanı haline gelmesi padişahı düşündürmüştü. Yasak, kaybolan devlet otoritesinin de bir nevi tekrar tesisinin bir göstergesi olacaktı.

Padişah kendi yasağına ne derece uyulduğuna bağlı olarak otoritesini ölçtü. Bu nedenle yasak çok katı bir şekilde uygulandı. Sultan Murat, yasağa uymayanların öldürülmesini emretti.Bazı geceler tebdîl-i kıyafet (kıyafet değiştirerek) ile sokaklarda teftişlerde bulunurdu.Bu tebdil-i kıyafet teftiş uygulamasını sıklıkla yapmış ve bir çok meyhaneyi gece kendisi bizzat baskınlar ve infazlarla kapattı. Padişahın üstün ve kutsal bir figür olarak Topkapı Sarayı’nda bulunmasına alışık İstanbul halkı halk arasına karışan ve doğrudan gücünü sergileyen 4. Murat’a bu yüzden farklı bir gözle bakmıştır.

Sultanın ölünceye kadar sürdüğü bu uygulaması sonucu hiç bir padişaha karşı üretilmeyen efsane ve menkıbelere neden olmuştur. 4. Murat’ın sözlü kültürdeki zengin konumu onun özlenen otoriter bir padişah figürünün bir tecellisi olarak yorumlanmıştır.