İSTANBUL (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, yıllık enflasyonun hizmet ve temel mal gruplarında artarken, bu gelişmede giyim fiyatlarındaki ağırlık sistemi değişikliğinin de belirgin bir etkisi olduğu bildirildi.
TCMB tarafından yayımlanan Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, tüketici fiyatlarının yüzde 0,65 arttığı, yıllık enflasyonun ise 0,52 puan yükselerek yüzde 11,20 olduğu anımsatıldı.
Gıda yıllık enflasyonunun, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki olumsuz baz etkisinin yanında işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış sonucunda yükseldiğine işaret edilen raporda, enerji fiyatlarının ise petrol ve diğer girdi fiyatlarına bağlı olarak hızlı artışını sürdürdüğü kaydedildi.
Raporda, yıllık enflasyon hizmet ve temel mal gruplarında artarken, bu gelişmede giyim fiyatlarındaki ağırlık sistemi değişikliğinin de belirgin bir etkisi olduğu aktarılarak, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonu ve ana eğiliminin de yükseldiği ifade edildi.
Bir önceki aya göre temel mal, gıda ve hizmet gruplarının katkısının sırasıyla 0,40, 0,10 ve 0,07 puan arttığı, enerji grubunun katkısının ise 0,09 puan azaldığı belirtilen raporda, şu ifadelere yer verildi:
"Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğilimindeki yükselişin eylül ayında da sürdüğü gözlenmiştir. Bu dönemde hizmet ve temel mal grubu ana eğiliminde yükseliş izlenmiştir. Temel mal grubu ana eğilimindeki yükselişte giyim fiyatlarındaki ağırlık yöntemi değişikliği ana belirleyici olurken, bu etki arındırıldığında da yükselişin sürdüğü görülmüştür. Eylül ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 1,04 artmış, grup yıllık enflasyonu yüzde 9,55'e yükselmiştir. Bu dönemde alt gruplar genelinde yüksek aylık fiyat artışları gözlenmiştir. Lokanta-otel grubunda konaklama fiyatları aylık bazda yurt ücretlerine bağlı olarak önemli ölçüde yükselmiştir. Kira grubunda 2008 yılından bu yana en yüksek eylül ayı fiyat artışı gözlenmiştir. Bu dönemde eğitim hizmetleri fiyatları aylık bazda yüzde 2,09 ile yüksek oranlı artışını sürdürmüş, bu gelişmede okul öncesi eğitim ve ilköğretim ücretleri belirleyici olmuştur. Bunun yanında, haberleşme hizmetlerinde cep telefonu görüşme ücretlerinde artış gözlenmiştir."
- "Tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlü seyrini korudu"
Raporda temel mal grubu yıllık enflasyonunun eylül ayında 1,62 puan artarak yüzde 12,70 olarak gerçekleştiği, yıllık enflasyonun tüm alt gruplarda yükselirken giyim grubundaki artışta ağırlık yapısındaki değişimin etkisinin öne çıktığı ifade edildi.
Eylül ayında, dayanıklı tüketim malı fiyatlarının kur hareketlerinin gecikmeli etkilerine bağlı olarak beyaz eşya ve otomobil öncülüğünde yükseldiği ve buna ek olarak giyim ve dayanıklı dışı temel mallarda aylık fiyat artışlarının hızlandığı kaydedilen raporda, şu değerlendirmelere yer verildi:
"Enerji fiyatları ağustos ayındaki yüksek artışın ardından eylül ayında yüzde 1,29 yükseldi. Uluslararası petrol ve diğer girdi fiyatlarındaki artışa bağlı olarak akaryakıt ve tüpgaz fiyatları bu dönemde sırasıyla yüzde 2,55 ve yüzde 3,22 artış kaydetmiştir. Enerji grubu yıllık enflasyonu ise baz etkisine bağlı olarak 0,86 puanlık düşüşle yüzde 9,68 olarak gerçekleşmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 0,53 puan artarak yüzde 12,50 olmuştur. İşlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 14,97'ye ulaşmış, bu yükselişte taze meyve ve sebze fiyatlarındaki olumsuz baz etkisi belirleyici olmuştur. Yıllık enflasyondaki yükselişe karşılık grup fiyatları önceki iki ayda olduğu gibi mevsimsellikten arındırılmış olarak gerilemiştir. İşlenmiş gıda fiyatlarındaki artış ise hız kesmekle beraber, süt ürünleri, tereyağ ve çay kalemleri öncülüğünde sürmüş; grup yıllık enflasyonu yüzde 10,49'a yükselmiştir. Bu gelişmelerle taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yukarı yönlü seyrini sürdürmüştür."
Raporda yurt içi üretici fiyatlarının eylül ayında yüzde 0,24 arttığı, yıllık enflasyonun yataya yakın seyrederek yüzde 16,28 olarak gerçekleştiği belirtildi.
Yıllık enflasyonun imalat sanayisinde yüzde 17,98 ile belirgin bir değişim göstermediği, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde gıda fiyatları öncülüğünde yüzde 13,72'ye gerilediği ifade edilen raporda, petrol ve ana metal fiyatlarının artış eğilimini sürdürdüğü, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğiliminin yavaşlamaya devam ettiği bildirildi.
Raporda, şunlar kaydedildi:
"Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, eylül ayında fiyatlar dayanıksız tüketim mallarında gerilerken enerji grubunda yataya yakın seyretmiş, diğer alt gruplarda ise artış kaydetmiştir. Ara malı fiyatlarındaki artışta demir-çelik ve ferro alaşımlar belirleyici olurken, sermaye malı fiyatlarında makineler ile demiryolu araçları öne çıkmıştır. Bu dönemde, dayanıklı tüketim mallarında gözlenen fiyat artışında ev aletleri ve mobilya etkili olmuş, dayanıksız tüketim malı fiyatları ise et ürünleri ile işlenmiş meyve-sebze kaynaklı olarak düşüş göstermiştir. Sonuç olarak, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar petrol ve ana metal grupları öncülüğünde güçlü seyrini korumuştur."
AA