Konya'da kurulu Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı, Psikiyatri Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Yavuz Selvi, kaliteli uykunun sağlıklı yaşam için önemine dikkat çekti. Prof. Selvi, gece saatlerinde telefondan yayılan mavi ışığın biyolojik saatin gece modunu bozduğunu belirterek, "Biyolojik saatiniz ise önce melatonin hormonunuzu iptal ediyor, sonra tüm vücudunuza, midenize, pankreasınıza, kalbinize, kaslarınıza “gece modu iptal” mesajı vererek yanlış zamanda yanlış işler yapmasına neden oluyor" diye konuştu.
"GÖRÜNÜR IŞIK İNSAN GÖZÜ TARAFINDAN GÖRÜLEN ELEKTROMANYETİK DALGALARDIR"
Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı, Psikiyatri Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Yavuz Selvi, yazılı açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
Işık sayesinde görebiliyoruz. Yokluğunda her yer karanlık. Işık, güneş gibi bir kaynaktan çıktığında bir nesneye çarpar ve o nesne görünür hale gelir. Görünür ışık insan gözü tarafından görülen elektromanyetik dalgalardır. Bu elektromanyetik dalgalar sahip oldukları dalga boyu büyüklüğüne göre sıralanıp isimlendirilerek, elektromanyetik spektrum (tayf) oluşturulur. Görünür ışığın dalga boyu 380 nanometre ile 800 nanometre arasındadır.
PEKİ BU GÖRÜNÜR IŞIK TAYFINDA EN YÜKSEK ENERJİYE SAHİP OLAN VE GÖZÜMÜZÜN EN HASSAS OLDUĞU IŞIK TÜRÜ VE DALGA BOYU HANGİSİDİR?
Evet, bu telefonlarımız, akıllı cihazlarımız, tabletlerimiz, bilgisayarlarımız, televizyonlarımızdan yayılan mavi ışıktır ve dalga boyu 380-500 nanometre arasındadır. Bu cihazlarda özellikle daha iyi görebilmemiz için dalga boyu düşük, enerjisi yüksek mavi ışık kullanılıyor. Mavi ışık elektromanyetik spektrumda görünür ışığın en yüksek enerjili ucundadır. Spektrum, mavi ışıktan sonra morötesi ve sonra görünmeyen X ışınları, gama ışınlarıyla devam ediyor.
"MAVİ IŞIĞA YOĞUN ŞEKİLDE MARUZ KALMAK, BEYNİMİZDEKİ SAATİ SÜREKLİ UYARARAK RİTMİ BOZUYOR"
Gözümüzde ışığı algılayan hücreler (melanopsin, fotopigment) mavi ışığa çok duyarlıdır. Şimdi sıkı durun! Elektronik cihazlarımızdan yayılan bu yüksek enerjili mavi ışığa aşırı duyarlı olan melanopsin hücreleri, beynimizdeki biyolojik saatimize bilgiyi ileten hücrelerdir. Bu nedenle mavi ışığa yoğun şekilde maruz kalmak, beynimizdeki saati sürekli uyararak ritmi bozuyor.
Nasıl mı? Siz gece akıllı telefonunuzla, sosyal medya ya da başka herhangi bir şeyle ilgileniyorsunuz. O sırada beyninizdeki saatiniz gece modunda çalışmak istiyor. Ancak gözünüzdeki melanopsin hücreleri çok yüksek enerjili mavi ışığı görüyor ve beyninizdeki saate “burada daha gündüz” mesajı veriyor. Mavi ışık biyolojik saatinizin gece modunu bozuyor. Biyolojik saatiniz ise önce melatonin hormonunuzu iptal ediyor, sonra tüm vücudunuza, midenize, pankreasınıza, kalbinize, kaslarınıza “gece modu iptal” mesajı vererek yanlış zamanda yanlış işler yapmasına neden oluyor.
MAVİ IŞIK KÖTÜ MÜ?
Mavi ışık Güneş’ten de, yapay ışıklardan da, LED lambalardan da yayılır. Daha iyi görmemizi sağlar. Mavi ışık yapay olursa, gece kullanılırsa soruna neden olur.
SIKLIKLA AKILLI CİHAZLARIMIZDAN YAYILAN MAVİ IŞIK YOĞUN BİR ŞEKİLDE YA DA YANLIŞ BİR ZAMANDA KULLANILIRSA NE GİBİ ZARARLARI VARDIR?
1. Gece melatonin hormonu düzeyini yarıya kadar düşürür.
2. Beynin uyku moduna geçmesini engeller.
3. Vücudun istirahat ve yenilenme faaliyetini (parasempatik sistem) sonlandırarak, aktif çalışan ve stres üreten (sempatik sistem) bir duruma geçmesine neden olur.
4. Önce uyku düzensizliği, sonrasında duygu, dikkat, konsantrasyon, hafıza ve öğrenme sorunlarına, gündüz aşırı uykululuğa neden olur.
5. Ömür boyunca emilen zararlı ve yüksek enerjili ışınlar göz sağlığını bozar. Göz yorgunluğu, göz kuruluğu, odaklama ve görme sorunları, uzun dönemde katarakt ve sarı nokta dejenerasyonuna neden olur.
PEKİ NELER YAPILABİLİR?
1. Yatmadan en az 2 saat önce akıllı cihazlarımızla meşgul olmayı bırakabiliriz.
2. Akıllı telefon ekranlarının parlaklıklarını azaltabilir ya da mavi ışık korumalı cihazları kullanabiliriz.
3. Uzun süre ekranla çalışmak zorundaysak mavi ışığı engelleyen gözlükler kullanabiliriz.
4. Evimizde yüksek enerjili mavi ışık kaynakları yerine sarı ışık kullanabiliriz.
5. Yatak odalarımıza ışığı kesen perdeler kullanabilir ve gece tam karanlıkta uyumayı tercih edebiliriz.
6. Gece kalktığımızda parlak bir ışığa maruz kalmamak için düşük parlaklıkta gece lambası kullanabiliriz. Tavandan aydınlatma yerine duvara monte edilmiş korumalı gece lambaları ya da parlaklığı ayarlanabilir aydınlatmalar kullanabiliriz.
7. Görünür ışıklar kadar görünmeyen elektromanyetik dalgalar için de önlem alıp kablosuz bağlantıları gece kapatabilir, yatak odamıza akıllı cihazlarımızı almayabiliriz.
Bu mavi ışıklar da, göremediğimiz elektromanyetik dalgalar da, gördüğümüz ışıkların şiddeti de bizleri doğrudan etkiler. Gereğinden fazla parlak ve yapay ışıkların biyolojik ritmimize zarar verdiğini, şehir aydınlatmalarının sorunlara neden olabileceğini söylüyoruz.