“Tomurcuk derdinde olmayan ağaç odundur”
Necip Fazıl rahmetlinin başlıktaki güzel ve özlü sözüne şapka çıkararak girmek istiyorum yazıma. İnsanlar davranış biçimleri bakımından pek çok farklılıklar gösterirler. Onlarca bilim adamı bu hususta yaptığı araştırma ve çalışmayla öne çıkmış durumda. Bu bilim adamlarından birisi olan Edward De Bono, ‘Olumlu Devrimin El Kitabı’ isimli eserinde kişileri davranış biçimleri bakımından dokuz kategoriye ayırmış, bakalım:
Birinci Kategori: Yapıcı, ama aynı zamanda çok etkili davranış biçimi. Liderlik ve organizasyon vasıflarına sahip. Olumlu ve yapıcı özelliklerinden dolayı çevresine katkısı olan.
İkinci Kategori: Birinci kategorideki nitelliklere sahip değilse bile başkalarına katkısı var. örneğin kendisine kalan yüklü mirası yoksullarla paylaşıyor, ya da yetenekli bir sanatçı veya sporcu olarak topluma katkısı var.
Üçüncü Kategori: Çok çalışkan, işbirlikçi, yardımsever ve etkili. Liderlik organizasyon becerisi ve yapıcı inisiyatifi birinci kategoridekiler gibi yok, ama iyi bir ikinci adam. Tarif edilen işi iyi yapıyor.
Dördüncü Kategori: Olumlu, uzlaşmaya açık, tatlı ve neşeli. Yaptığı işi sadece gerektiği gibi yapar. Varlığıyla çevresindeki insanları hoşnut edebile, ama fazla etkili olmayan kişi.
Beşinci Kategori: Belirsiz, pasif davranış biçimi. Ne olumlu herhangi bir şey söyleyebilirsiniz, ne olumsuz. Kayıtsız. Ne katılım, ne de kaderini kontrol altına alma kaygısı taşımadan oradan oraya sürüklenir.
Altıncı Kategori: Eleştirel, olumsuz ve yıkıcı. Zeki, ama zekasını yapıcı değil, yıkıcı yönde kullanıyor. Öneride bulunmaz. Başkalarının önerilerine saldırır. Olumsuz olmaktan öyle hoşnutturlar ki bundan sıkıntı duymazlar.
Yedinci Kategori: Tamamen bencil. Bencilliği had safhada fesatlığa kadar varabilir. İstimrarcı ve bayağı. Katılımcı değil, ama başkalarını da incitmeyi amaçlamaz. Kanunların sınırı içinde davranır.
Sekizinci Kategori: Zorba. Başkalarından istediklerini emrederek almaya çalışır. Yedinci kategori gibi istimrarcı, ama bunu bilinçli yapar. İstimrarcılığını güç kullanarak sürdürür.
Dokuzuncu Kategori: Kanun dışı kişilerin davranışı. Kimseye saygısı yok. Vicdana ve hiçbir ahlaki değere sahip olmayan caniler. Cinayet işleyebilecek insan tipi. Kendi istekleri dışında kimsenin hakkını kabul etmez.
De Bono’ya göre, kişiler bir kategoriye ebediyen kilitlenmiyorlar. Yani bu kategoriler karakter değil, davranış kategorileri. Üstelik her zaman değişme ve gelişme şansı var.
Öğretmenler ve doktorlar konumları gereği ikinci kategoriye giriyorlar, ancak dördüncü veya beşinci kategoriden olanlara da rastlanıyormuş. Gazetecilerin küçük bir kısmı ikinci kategoriden olup pek çoğu altıncı kategoriye aitmiş. Öteki mesleklerin kategorilerine de siz karar verin. bu arada kendinizi de unutmayın!
---------------------
Yetki verip sorumluluk vermediklerimiz ceberutlaşıyor,
Yetki vermeyip sorumluluk verdiklerimiz köleleşiyor…
----------------------
Toplum olarak münazara ve münakaşadan vazgeçip müzakereyi öğrendiğimiz zaman bir birimizin aslında ne dediğini anlayacağız ve kör dövüşü yaşantımızla ne kadar zaman kaybettiğimize yanacağız. Unutmayalım ki bizim için çok önemli olan iki şey her an tükeniyor. Bunlardan ilki zaman, ikincisi de enerjidir. Her ikisi de durmaksızın akıp gidiyor…
Olumsuzlukları kimse üstüne almak istemez, ama “Tomurcuk derdinde olmayan ağaç odundur.” Bunu unutmayalım…