SELMA KASAP - Avrupa ve Türkiye kıyılarında deniz tabanındaki olası depremi ve tsunamiyi tespit edecek erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi ve önlem alınması için 6 milyon avro bütçeli Avrupa projesi başladı.
"ASTARTE" isimli projeyle Avrupa, Japonya ve Amerika'dan yüzlerce bilim insanı, İspanya'da Balear Adaları, Portekiz'de Sines limanı, Cezayir'de Tangier kıyıları, Fransa'da Nice kenti kıyıları, İtalya'da Siracuza, Norveç'te Lingen Fiyordu, Türkiye'de ise Haydarpaşa Limanı ve Güllük Körfezi'nde bilimsel araştırmalar yürütecek.
UNESCO Kuzey Doğu Atlantik ve Akdeniz Tsunami Uyarı Sistemi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, tsunami çalışmalarına ilişkin AA muhabirine bilgi verdi.
2004 mega-tsunamisinin dünya çapında operasyonel erken uyarı sistemlerine duyulan ihtiyacı ortaya çıkardığını anlatan Yalçıner, bu durumun UNESCO'yu dünya okyanusları ve denizlerinde tsunami uyarı merkezlerinin geliştirilmesi yönünde çalışmaya yönlendirdiğini söyledi.
Geçen ay imzaları atılan ve bu ay çalışmalarına başlayan Avrupa Birliği Çerçeve Programları tarafından desteklenen ASTARTE projesinin amacının, Avrupa'da özellikle Kuzey Doğu Atlantik ve Akdeniz'in tüm kıyılarında tsunami riskini tespit etmek olduğunu anlatan Yalçıner, şöyle konuştu:
"Afetler sonrasında yardım ve kurtarma çalışmalarında en önemli nokta limanlar, havaalanları ve yaşamsal altyapının dayanıklılığıdır. Bu nedenledir ki limanların böylesi zamanlarda hizmetini aksatmaması gereklidir. Bunu düşünerek Marmara'da önemli bir ulaşım merkezi olan Haydarpaşa Limanı da projeye test alanı olarak dahil edildi. Bunun yanında Ege'deki Santorini Adası'nda oluşan tsunamilerin tarihte Didim ve Güllük körfezlerine etkileri dikkate alınarak Güllük Körfezi de proje çalışmalarına dahil edildi. Böylece tsunamilerin balık çiftlikleri gibi denizdeki üretim tesislerine etkileri de araştırılacak ve bunun da önceden incelenmemiş bir konu olması nedeniyle projeye özgün başka bir nitelik daha kazandırıldı."
-Simülasyonlar oluşturulacak
Proje kapsamında Avrupa'yı etkileyebilecek tsunamilerin oluşum mekanizmalarının da araştırılacağına, projede seçilen test alanlarına gelebilecek tsunami etkilerinin saptanacağına işaret eden Yalçıner, böylece tsunami oluşturabilecek bölgelerin doğru tahmin edilmesi için gerçek zamanlı, birbiriyle etkileşimli algoritmalar geliştirileceğini belirtti.
Prof. Dr. Yalçıner, projeye ilişkin şu bilgileri verdi:
"Tsunaminin oluşması, hareketi, kıyılara ilerlemesi, körfez, koy ve limanlardaki hareketleri, kıyılarda yaratacağı yükselmeler, tsunami simulasyonları için kullanılan sayısal modeller, kıyılarda, sığ sularda yaratacağı akıntıların sürükleme gücü, su düzeyi yükselmeleri, yapı özelliklerine bağlı olarak oluşacak hasar düzeylerini hesaplamak için yeni sayısal modeller geliştirilecek, standartlaştırılacak ve uygulamaya koyulacak. Bu çalışmalara paralel olarak test alanlarındaki bölgesel, yerel otoriteler ve paydaşların katılımı da sağlanacak. Projenin önemli diğer özelliği de sosyal altyapının irdelenmesi ve sosyal dayanıklılığın artırılması olarak belirlendi. Kısaca tsunamiye karşı sakınma önlemlerini geliştirmeyi ve olası bir felakette can ve mal kaybını en aza indirmeyi istiyoruz."
Projenin ortaklarının Portekiz, Türkiye, Fransa, İtalya, İspanya, Yunanistan, Almanya, Norveç, İrlanda, İngiltere, Danimarka, Rusya ve Fas olduğunu, bunların dışında Amerika ve Japonya'dan üniversite ve enstitülerin de projede yer aldığını belirten Yalçıner, proje bütçesinin de 6 milyon avro olduğunu bildirdi.
Yalçıner, projeye Türkiye'den ODTÜ İnşaat Mühendisliği, Mühendislik Bilimleri, Psikoloji, Sosyoloji ve Maden Mühendisliği Bölümünden öğretim üyeleri ve Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'ün iki ortak olarak katıldığını sözlerine ekledi.
Muhabir: Selma Kasap
Yayınlayan: Eda Ay