Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti etkinlikleri kapsamında gerçekleştirilen Uluslararası Türk Dünyası Çevre Sorunları Sempozyumu'nda, Türk cumhuriyetlerinin çevre sorunları konusunda Türkiye öncülüğünde ortak hareket etmesi kararlaştırıldı.
Anadolu Üniversitesi Yer ve Uzay Bilimleri Enstitüsü, Botanik Araştırma ve Uygulama Birimi, Çevre Sorunları Araştırma Merkezi ve Mühendislik Fakültesi ortak girişimleri ve Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı, Eskişehir Valiliği ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı desteğiyle gerçekleştirilen sempozyumun sonuç bildirgesi açıklandı.
Türk dünyasında çevre konusunda nitelik ve nicelik açısından uzman personel yetersizliğinin bulunduğu ifade edile bildirgede, bu sorunun çözümünde özellikle Türkiye'nin Türk dünyası içerisinde fiziksel planlama, tasarım ve çevre konularında çalışan kamu personeline eğitim desteği vermesinde yarar olduğunu vurgulandı.
Türk dünyası ülkeleri genelinde ortak bir tarım ve hayvancılık politikalarının oluşturulması, küresel iklim değişikliklerine bağlı olarak ortaya çıkan susuzluk ve kuraklık, doğal afetler, erozyon ve çölleşme ile mücadelede ortak hareket edilmesi gerektiğine değinilen bildirgede, şunlara yer verildi:
"Türk dünyasında mevzuat ve kurumsal yapılanma gereksinimi önemli sorunlara yol açmaktadır. Avrupa Birliği müktesebatına göre yapılanmış bir çevre mevzuatı olan ve kurumsal yapılanmasını aynı müktesebata bağlı olarak şekillendirmiş ülkemiz bir örnek teşkil edebilir ve bu konuda Türk dünyasının acil destek verebilir. Türk dünyasındaki çevre konusunda teknik ve akademik altyapının geliştirilmesi ve güncellenmesi amacıyla, ilgili ülkelerdeki ilgili kurumların temsilcilerinden oluşan bir komisyon oluşturulabilir. Bu komisyon aracılığıyla öncelikle desteklenecek alanlar tespit edilerek, ilgili ülkelerin bilimsel araştırma kurumları arasında bir ortak proje desteği programları oluşturulabilir. Türk dünyası ülkelerinin küresel-ulusal-bölgesel ve yerel düzeyde çevre sorunlarına yönelik araştırmaların yapabilmesinin sağlanması uygun olacaktır. Ülkelerde çevresel sorunlara yönelik farkındalığın, bilincin geliştirilmesi ve ortak bilinçlendirme çalışmaları yapılması gereklidir."
- "Çevre konularındaki uygulamalarda yeterince başarılı olunmuyor"
Sınıraşan sulardaki kirlilik, sınır ötesi kirlilik, sağlıklı ve GDO, radyoaktif kirliliğe maruz kalmamış ürünler gibi temiz ürün sorunu atıkların geri dönüşümü konusunda politika ve uygulama eksikliği konularında gerekli çalışmaların ivedi olarak başlatılması gerektiğini kaydedildi.
Türk dünyası ülkelerinin çevre alanında uluslararası politikalar ve strateji belgelerine taraf olmaması, iklim değişikliği konusunda politikalar olmaması hususlarında ortak politikaların geliştirilmesi gerektiğine değinilen açıklamada, şu görüşlere yer verildi:
"Çevre konularındaki uygulamalarda yeterince başarılı olunmuyor. Bu bakımdan ilgili ülkelerce ortak bir izleme ve denetleme mekanizmasının oluşturulması gereklidir. Hazar Denizi'nde petrol kaynaklı kirlilik olması, Aral ve Urmia göllerinin kuruması, ölmesi, sınırları olan ülkelerin sorumsuz davranışı gibi konularda uluslararası kamuoyunda Türk dünyası ülkelerinin birlikte hareket ederek, kamuoyu oluşmasını sağlamak yönünde güç kazanması, bu amaçlarla uluslararası fon desteğinin alınması konusunda da güç birliği yapılmalıdır. İlgili ülkelerde afet bilincinin artırılması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Türk dünyası tematik parklar ve fuarlar düzenlenmesinde yarar vardır. Çevre sorunları ve afet yönetimi konusunda ortak politika, ortak strateji, ortak hedef ve ortak eylem planı ortaya konulması gerekmektedir. Çevre konusunda Türk dünyası ülkelerine ait uluslararası bir fon oluşturulması, yatırımlar için küresel sermaye ve küresel şirketlerden destek alınması gereklidir."
- Türkiye ve Azerbaycan bölgesel güç oluşturmalı
Geçiş ülkelerinde yönetimde sürekliliğin sağlanması için ortak ekolojik kurumsal yapının kapasitesinin artırılması gerektiğini bildirildi.
"Türkiye ve Azerbaycan arasında iş birliği çerçevesinde bölgesel güç oluşturması, bölgesel ekolojik merkezlerin kurulması uygun olacaktır" denilen bildirgede, şunlar belirtildi:
"Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Özbekistan arasında çevre sorunlarıyla ilgili eğitim programlarının düzenlenmesi, öğrenci-öğretim üyesi değişim programlarının yapılması son derece önemli. TİKA desteğinin alınarak yapılacak çalışmalar için finansman sağlanması gereklidir. Uluslararası kuruluşlarla iş birliğinin geliştirilmesi önem kazanmaktadır. Yapılan çalışmalar için izleme ve denetim mekanizmalarının oluşturulması gereklidir. Türk dünyasında biyolojik çeşitliliğin korunması maksadıyla ortak gen-tohum bankası kurulması ve bu konuda işbirliği platformunun oluşturulması gereklidir. Türk dünyası ülkelerinde karbon ayakizinin, ekolojik ayakizinin azaltılması konusunda gerekli olan iktisadi araçlar da dahil çeşitli araçların ve politikaların ortak olarak yapılması gereklidir."
Muhabir: Deniz Açık
Yayınlayan: Mürsel Çetin