Çin, Rusya, Kanada, İsviçre, Türkiye... Devletler kripto paralara yöneliyor.
Dijital para birimlerinde her gün yeni rekorlar kırılıyor. Elektrikli araç üreticisi Tesla, toplam 1,5 milyar dolarlık Bitcoin aldığını açıklamıştı. Haberden sonra Bitcoin yüzde 8'den fazla yükselişle 41 bin dolar civarına ulaştı. Hatta şirket bir sonraki aşamada, araç satışlarında da Bitcoin kabul etmeye başlayacak.
Bitcoindeki değer artışının hızlanmasıyla beraber Türkiye'de ve dünyada bu yatırım türüne ilgi artıyor. Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal, geçen yıl dijital para çalışmasını başlatacaklarını duyurdu. Hatta proje için uzmanlar işe alındı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan program, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da onaylandı. TÜBİTAK ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası projeyi yönetecek iki kurum olacak.
Peki, Türkiye'nin kripto para gündeminde ne var, çalışmalar ne aşamada? Selçuk Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Haldun Soydal tüm bu soruları TRT Haber'e yanıtladı.
MERKEZ BANKASI'NIN ÇALIŞMALARI NE AŞAMADA?
"Bugün alışverişte ve ticarette de kullanılan kripto paralara Türkiye duyarsız kalmadı. Merkez Bankası bu konuda çalışma başlattı. Aralık 2020'de Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal, 2021'in ikinci yarısından itibaren test çalışmalarına kripto para nezdinde çalışmalara geçileceğini duyurdu.
Uluslararası ticarette bu para kullanılmaya başlarsa, Türkiye'yi köklü bir değişim bekliyor. Neden? Çünkü kripto parada şu an da en önemli belirsizlik resmi bir muhatabının olmaması, belli noktada da güvenirliliğin tartışılması. Sanal çekler, kartlar, kredi kartlar bile büyük bir hacme ulaştı, nakit para kullanımı azaldı. Finansal teknolojiler, yatırımlar çok arttı. Kağıt para tutmuyor insanlar, kısa sürede hızlı işlem yapıyoruz, nasılsa kredi kartıyla banka kartıyla bunları halledebiliyoruz. Dijital para kullanımı arttıkça Merkez Bankaları bunu resmi olarak kendilerine özgün çıkardıkça, işin boyutu değişecek ve ilerde kağıt para basımı bile ortadan kalkacak."
TÜRKİYE KRİPTO PARASINI NE ZAMAN KULLANACAK?
"Son dönemlerde savunma sanayii Türkiye'nin önemli ölçüde yol kat ettiğini görüyoruz. Zamanın ruhu bu. Türkiye buradaki trendi, fırsatı kaçıramaz. Bunun için önemli ölçüde yapılan yatırımlar var. TÜBİTAK'ın bunun için önemli çalışmaları var, buna yönelik yazılımcılar yetiştiriliyor. Bunlar son derece önemli.
Merkez Bankası, dijital cüzdan ve transfer işlemlerini blockchain teknolojisi ile gerçekleştirecek. Böylelikle dijital paralar ile yapılan işlemlerin kayıt altına alınması hedefleniyor. Ticaret Bakanlığı da el attı. Bunun için yazılımcılar işe alındı. Şu an üzerinde çalışılıyor. Çalışmalar test aşamasında, ikinci çeyrekte de pilot uygulamalara geçileceği biliniyor. Yerli kripto paranın isminin ne olacağı da henüz ismi de belli değil. Turkcoin mi olur, bilemiyoruz. 2021'in sonuna doğru testler başarılı olursa, 2022, 2023 gibi Türkiye'nin de kendi ürettiği dijital paranın kullanıma çıkacağını söyleyebiliriz."
DİJİTAL PARALAR EKONOMİDE İSTİKRAR SAĞLAR MI?
"Eskiden askeri anlamda karasal terminoloji yerini siber ve ekonomik savaşlarına bıraktı yerini. Ekonomik güvenlik ve savaşlar açısından bu paralar önemli. Merkez Bankası'nın bu konuda yapmış olduğu kripto para hamlesiyle dünyada yerini alacağını geride kalmadığını, öncü devletlerden olduğunu görüyoruz.
Kripto paralarını Merkez Bankaları tarafından resmi anlamda blokchain teknolojisi kullanılarak çıkarılması, uluslararası ticarette kullanılması demek her şeyin baştan sona değişmesi demek. Doların rezerv para özelliğinin ortadan kalkması, bambaşka bir dünyaya açılan pencere. Aynı zamanda finansal piyasa açısından, türev araç olarak kullanılması ve böylelikle çok ciddi anlamda türev piyasalarda da karşılık bulacak bu açıdan da önemli. Kripto paraların önümüzdeki dönemlerdeki gücünün daha da artacağını göreceğiz."
DOLAR, DİJİTAL PARALAR KARŞISINDA NASIL BİR DİRENÇ GÖSTERECEK?
"Dolar, 1944'ten bu yana dünyanın rezerv parası. Hem finansal sistemde hem küresel piyasalarda hem de dış ticarette dolar kullanılıyor. Türkiye'nin bile birçok rakamı açıklanırken biz dolar üzerinden değerlendiririz. Gayrisafi milli hasıla da buna dahil. Türev piyasalardaki genel tüm işleyiş dolar üzerinde yapılır ve bu rezerv para özelliğidir. Bu rezerv paranın merkezi de FED. Peki, bu paradigmayı kısa vadede bitcoin değiştirir mi? Buna kısa vadede evet demek zor ancak orta ve uzun vadede nasıl gelişim gösterir.
Dünyadaki ekonomiler büyüdükçe, dengeler değiştikçe ve kartlar yeniden karıldıkça doların rezerv para noktasındaki mevcut hakimiyeti tartışılabilir, değiştirilebilir noktaya gidiyor. Aynı zamanda dijitalleşmede değişimde önemli. Dijitalleşme ve elektronikleşmeyle sistem de değişiyor. Sanal ticaret- e-ticaret, internet kullanımı, erişimlerin kolay olması. Kripto paranın önümüzdeki 10 veya daha fazla sürede doların rezerv yerini alacağı öngörülüyor."