ABD ve İsrail firmaları başta olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki şirketler, yapay et ürünlerini pazara sunmak için aralıksız çalışırken, laboratuvarda et üretiminin iklim değişikliğini hayvanlardan çok daha fazla etkileyeceği ortaya çıktı. Dünya genelinde yapay et tüketimiyle ilgili dini zemin aranmaya çalışılırken, Diyanet yapay etin tayyib olmadığını, bu nedenle haram olduğunu açıklamıştı.
YAPAY ET İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ HAYVANLARDAN ÇOK DAHA FAZLA ETKİLEYECEK
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne göre, küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 14,5'inden hayvancılık sorumlu. Faturanın hayvanlara kesilmesinin ardından laboratuvarda et üretimi endüstrisi hız kazandı. ABD ve İsrail firmaları başta olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki şirketler, bir laboratuvarda hayvan hücrelerinden yetiştirilen hamburgerleri ve diğer et ürünlerini pazara sunmak için aralıksız çalışıyor. Ancak laboratuvarda et üretiminin iklim değişikliğini hayvanlardan çok daha fazla etkileyeceği ortaya çıktı.
Dış Ticaret ve Enerji Hukuku Uzmanı, Gülel Hayvancılık A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Av. Abide Gülel, Oxford Üniversitesi tarafından yapılan araştırmanın detayları hakkında şu bilgileri verdi:
HAYVANLARIN GAZI 12 YIL, KARBONDİOKSİT 1000 YIL KALIYOR
“Oxford araştırması, farklı sera gazlarının iklimi etkileme süresinde büyük bir fark olduğunu gösterdi. Sığır gübresi ve gazından salınan metan, kısa vadede daha tehlikelidir ancak hızla kaybolur.
Yayılan ton başına metan, karbondioksitten çok daha büyük bir ısınma etkisine sahip. Metan atmosferde sadece 12 yıl kalırken, karbondioksit bin yıl boyunca orada kalmaya devam ediyor ve birikiyor.
Sonuç olarak, araştırmacılar kültürlü et üretiminin küresel ısınmayı daha fazla artırabileceğini buldular.
YAPAY ET HELAL Mİ, HARAM MI?
Yapay et üreticileri Oxford araştırması karşısında sessizliğini koruyor. ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nin (FDA) henüz onaylamadığı yapay etlerin beş ya da on yıl sonra sofralara gelmesi bekleniyor.
2030 yılına kadar 85 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması beklenen yapay et sektörünün önündeki diğer bir konu din. Yapay etlerin yenilip yenilemeyeceğine dini otoriteler karar verecek.
DİYANET: YAPAY ET TAYYİB DEĞİL, HARAM
Ondokuz Mayıs Üniversitesi'nin (OMÜ) düzenlediği Organik Tarım Çalıştayında konuşan Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) Başkanlık Müşaviri Dr. Muhlis Akar, yapay et ve GDO’lu gıdaların dini açıdan durumuna ilişkin değerlendirmelerde bulunmuş ve "Yapay et haramdır" demişti.
"YAPAY ET 3 SEBEPTEN HELAL VE TAYYİB DEĞİL"
İHA'nın haberine göre yapay ete 3 sebepten helal ve tayyib gıda denemeyeceğini söyleyen Dr. Muhlis Akar şunları söylemişti:
Mesela yapay et tartışmaları oldu. İlk önce Başkanlığımıza, Din İşleri Yüksek Kurulumuza bu çok soruldu. Yapay et biliyorsunuz son zamanlarda tartışılan bir konu. Biz bu konuyu değerlendirdik. 3 sebepten dolayı bunun şu an için dini açıdan problemli olduğunu söyledik.
"CANLI HAYVANDAN ALINAN PARÇA LEŞ HÜKMÜNDEDİR"
Bir, canlı bir hayvandan alınan yani helal bir kaynaktan bir sığırdan veya eti yenen bir hayvandan alınsa bile, ondan alınan bir parça Efendimiz. A.S.’ın hadisine göre ‘canlı bir hayvandan alınan bir parça meytedir, leş hükmündedir’. Haramdır. Alınamaz. Bu yönden problemli. Helal değil.
"BESİ YERİ ORTAMI VE KAYNAĞI"
İkinci olarak laboratuvarda besi yeri çok önemli. Siz helal kesim yaptınız, sonra da kök hücre aldınız diyelim. Besi yeri ortamı, onun besleneceği kaynağın da helal olması gerekiyor. Orada da problem var.
"ALLAHÜ TEALA’NIN KOYDUĞU DÜZENE AYKIRI BİR ŞEY"
Üçüncüsü diyelim ki helal kesim yapıldı. Kök hücre alındı. Besi yeri ortamı da uygun ve helal bir kaynakla beslediniz. Yapay et diye garip bir şey ortaya çıkardınız.
Peki bu helal ve tayyib gıda olur mu, yine olmaz. Neden derseniz, çünkü fıtrata aykırı bir ürün ortaya koyuyorsunuz. Allahü Teala’nın koyduğu düzene aykırı bir şey yapıyorsunuz. Bunun kısa, orta ve uzun vadede insan sağlığı üzerinde nasıl bir etki yapacağını bilemiyorsunuz” diye konuştu.
GDO’LU GIDALAR HELAL Mİ?
GDO’lu gıdalar içinde durumun aynı olduğuna değinerek henüz bir zararı ortaya çıkmamışsa dinen bir şeye haram denemeyeceğini ancak helal ve tayyib gıda da denemeyeceğini belirten Dr. Akar, “GDO’lu gıdaları düşünecek olursak. Biz GDO’lu gıdalar helal midir haram mıdır bu konu bize çok sorulduğu zaman, alanın uzmanı akademisyenlerle zaman zaman bir araya geldik. Çalıştaylar istişareler yaptık. Orada GDO konusunda çok farklı değerlendirmeler gördük. Sonra da biz şöyle bir fetva çıkardık.
"AKTARILAN GEN HARAMSA O ÜRÜN HARAMDIR"
Bir kere aktarılan gen haramsa kesinlikle o GDO’lu gıda haramdır. Yani domuz geni olabilir. Başka bir haram kaynak olabilir. Helal gen aktarılsa bile, helalle tayyibat farkına dikkat çekiyorum.
Üretilen bir gıda kısa vadede insan sağlığına bir zararı yoksa henüz bir zararı ortaya çıkmamışsa dinen bir şeye haram da diyemezsiniz. Haram demek için elinizde bir nas olması lazım. Ama tayyibat açısından bu problemli. Yani GDO’lu gıdalara hiçbir zaman helal ve tayyib gıda diyemeyiz” ifadelerini kullanmıştı.