YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINDA ÇOK ŞEY DEĞİŞTİ
YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASI İÇİN BAŞVURUNUN YAPILACAĞI YER-BORÇLANILACAK SÜRENİN BELGELENMESİ
Yurt dışında geçen sürelerin borçlandırılması için bunların borçlanma başvurusu sırasında belgelendirilmesi zorunludur. Çalışılan ülkede bağlı bulunulan sigorta merciinden alınacak hizmet belgesi veya sigorta kartları bu anlamda ispat için yeterlidir. Ev kadını olarak geçen süreler borçlanılmak isteniyorsa, ilgili dönemde yurt dışında oturulduğuna dair alınacak ikamet belgesi ispat aracı olarak kullanılabilir. Yurt dışı hizmet borçlanmasında bulunacaklar veya onların hak sahipleri Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurarak işlemlerini yaptırabileceklerdir. Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak yurt dışı hizmet borçlanmasına ait işlemler:
Sigortalı son defa işçi veya bağımsız olarak çalışmışsa, ya da Türkiye’de hiç çalışması yoksa, SGK Genel Müdürlüğü Yurt Dışı Borçlanma ve Tahsis İşlemleri Daire Başkanlığı,
Sigortalı son defa memur olarak çalışmışsa, SGK Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı tarafından yürütülecektir.
YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINDA BORÇLANMA BEDELİNİN HESAPLANMASI
Kanunun değiştirilmeden önceki hükmünde, ilgilinin sosyal güvenlik kuruluşunca hesap edilecek sürenin her günü için ödeyeceği prim borcu tutarının 1 Amerikan Doları olduğu, Bakanlar Kurulunun prim miktarını değiştirmeye yetkili olduğu belirtilmişti. Bakanlar Kurulu da bu yetkiyi kullanarak prim miktarını günlük 3.5 Dolar olarak belirlemişti.
İlgili Kanununun değiştirilmesi sonucunda, borçlanma miktarının tespitinde döviz esasından vazgeçilerek, borçlanılacak her gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarının seçilecek azami ve asgari kazancın %32 si (asgari ücretin brüt tutarı ile asgari ücretin 6.5 katı arasında olmak üzere seçilecek) olarak hesaplanacaktır.
Borçlanma tutarının tespitinde, Yurt Dışı Borçlanma Talep Dilekçesi ya da borçlanma isteğine ait dilekçenin Kurum kayıtlarına geçtiği tarihteki prime esas kazancın alt ve üst sınırı arasında kalmak kaydıyla başvuru sahibinin söz konusu belgede belirttiği prime esas kazanç ele alınacaktır. Buna göre bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı:
Seçilen prime esas kazanç x %32 formulü uygulanarak belirlenecektir.
1.7.2008 ile 31.12.2008 tarihleri arasındaki asgari ücret brüt 638,70 YTL dir. Buna göre borcun tespitinde esas alınacak olan asgari prime esas günlük kazanç 21.29 YTL dir. Bugün itibariyle 10 yıllık borçlanmayı asgari tutardan yapmak isteyen sigortalının 3600 (10 yıl)x21.29= 76.644 YTL olacaktır. Bu hesaplama yöntemiyle yurt dışı hizmet borçlanmasında ödenecek tutarın arttığı görülmektedir.
YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASINDA BORCUN ÖDENME SÜRESİ 3 AYDIR
Kanun değişikliğinden önce borçlanma bedelini ödemek için herhangi bir süre öngörülmemişti.
Kanun değişikliği ile, borçlanma için kurum tarafından tahakkuk ettirilen borcun tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içinde ödenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu düzenlemeye göre, tahakkuk ettirilen prim borcunun tamamını, tebliğ tarihinden itibaren 3 ay içinde ödemeyenlerin, borçlanma başvuruları geçersiz sayılacaktır.
YURT DIŞI HİZMETLERİNİ BORÇLANANLARA AYLIK BAĞLANMASI-KESİN DÖNÜŞ ŞARTI
Borçlanma talebinde bulunmak için sigortalıların ve ev kadınlarının yurda kesin dönüş yapmış olmaları gerekmemektedir. Ancak borçlanma ile aylık bağlanmaya hak kazananlara aylık bağlanabilmesi için “kesin dönüş” yapmaları gerekir. Başka bir ifade ile “kesin dönüş” borçlanma yapabilmek için bir şart olmayıp aylık bağlanabilmesinin şartıdır. Kesin dönüşten ne anlaşılması gerektiği ilgili yönetmelikte ifade edilmiştir. Buna göre, yurda kesin dönüşten, aylık tahsis talebinde bulunanların yurt dışındaki çalışmasının sona ermesi, çalışmaya bağlı sosyal sigorta ödemeleri olan işsizlik ve hastalık ödeneği ile ikamete bağlı sosyal yardım almaması anlaşılır.
Emekli aylığı bağlananların 6 aydan daha uzun süre ile yurt dışında bulunup bulunmadıklarını Sosyal Güvenlik Kurumu her takvim yılını izleyen 3 ay içinde re’sen (kendiliğinden) denetleyecektir. Yapılan denetim sonunda 6 aydan fazla yurt dışında bulundukları tespit edilenlerin aylıkları durdurulacaktır.
YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASI YOLUYLA AYLIK BAĞLANDIKTAN SONRA YENİDEN YURT DIŞINDA YAŞAMAYA BAŞLAMA-BAĞLANAN AYLIĞIN KESİLMESİ
Kanunun değişiklikten önceki halinde, aylık bağlandıktan sonra tekrar aylık bağlandıktan sonra tekrar yurt dışında çalışmaya başlayanların aylıklarının kesileceği düzenlenmişti. Yapılan değişiklikle bu durum korunarak, hüküm daha da genişletilmiştir. Buna göre:
-Yabancı ülke mevzuatına bağlı olarak çalışanların aylıkları, tekrar çalışmaya başladıkları tarihten itibaren,
- İkamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanların aylıkları, ödenek almaya başladıkları tarihten itibaren,
-Türkiye’de sigortalı olarak çalışmaya başlayanların aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren kesilir.
SORU: Abimin Fransa’dan 7 yıl sigortalılığı var Türkiye’den ise 90 gün çalışmışlığı var. Başlangıç 1983 üstüne dövizle borçlanabilir mi?
CEVAP: Merhaba, öncelikle şunu ifade edeyim dövizle borçlanma uygulaması sona erdi. Bundan sonra hesaplamalar Türkiye'deki asgari ücret esas alınarak yapılmaktadır. Buna da yurt dışı hizmet borçlanması diyoruz. Kişi, yurt dışı hizmet borçlanması yapmak istiyorsa, yurt dışında çalıştığı süreleri ispatlayarak (çalışma belgesi) borçlanabilir. Ancak aylık bağlanabilmesi için sürekli yerleşim yerinin Türkiye olması gerekir.