Sonunda “ince t” ve “ince l” sesi bulunan kelimelerimizle ilgili ciddî tereddütlerimiz var. Bu tür kelimeler, bütün ünlüleri kalın olsa bile ince ünlülü ekle genişletilir.
Elbette, bu kelimeler tek tek ezberlenmeyecektir. Yeri geldikçe ve lazım oldukça bu kelimelerin yazılış şekillerine bakılmalı ve öğrenilen bilgiler bir daha unutulmamalıdır.
Mesela; “santral” kelimesinin nasıl genişletileceğini merak ediyoruz. İmla Kılavuzu’na baktığımız zaman şunu göreceğiz: santral, -i. Bu demektir ki, bu kelimeye gelecek olan ek ince ünlülü.
“hakikat” kelimesinde de aynı durum söz konusu mu acaba? Hemen onu da buluyoruz. “hakikat”le ilgili bilgi de şöyle: hakikat, -i. Bu kelimenin de zarafet timsali olduğunda hemfikiriz.
Uyarı: İnce t’li kelimelere çok benzemesine rağmen, “ziraat” kelimesinde kesinlikle incelme yoktur. Ancak, özellikle Ziraat Bankası reklamlarında ve banka yetkililerinin dilinde bu kelime ince sıradan ünlülerle genişletilmektedir.
inşaat, müracaat, tarikat, zanaat, tabiat, aidat, beyanat, damat, irşat, stat, kıraat, mevzuat, milat, zayiat, tadilat, ecdat kelimelerinde ise; sondaki “t” kesinlikle kalındır.
ZARAFET ve NEZAKET TİMSALİ İNCE T’Lİ KELİMELER | |||
belagat | hamakat | muvafakat | sirkat |
beraat | hazakat | muvakkat | siyakat |
biat | hilkat | nasihat | sürat |
bidat | istirahat | refakat | şecaat |
cemaat | itaat | rikkat | şefaat |
cerahat | kabahat | saat | şefkat |
defaat | kanaat | sadakat | şenaat |
dikkat | kıraat | sarahat | taat |
fecaat | liyakat | sefahat | takat |
feragat | lügat | semahat | vaat |
fesahat | menfaat | seyahat | vüsat |
firkat | merkat | sıhhat |
|
hakikat | meşakkat | sınaat | |
ZARAFET ve NEZAKET TİMSALİ İNCE L’Lİ KELİMELER | |||
acul | gassal | kefal | oligopol |
ahval | gazal | Kemal | opal |
akkefal | general | kemal | oral |
akropol | glikol | kental | oramiral |
âlemşümul | global | ketal | orgeneral |
alkol | gol | kıtal | orijinal |
alveol | gramatikal | kilojul | oryantal |
amal | hal | kolesterol | otokontrol |
ametal | hâl | koloidal | oval |
amfibol | hasbihâl | kontrol | parabol |
amiral | hayal | koral | pastoral |
ampul | helal | koramiral | patriarkal |
androsefal | hemhâl | korgeneral | pektoral |
anormal | hidrosefal | krezol | petrol |
ansefal | hidrotermal | kristal | piramidal |
arzuhâl | hidrozol | lakrimal | piryol |
asosyal | hilal | lal | profiterol |
astropikal | hiperbol | legal | protokol |
atol | hiperboloidal | liberal | pürmelâl |
atomal | hol | lisanıhâl | radikal |
atonal | hulul | lizol | razmol |
aval | husul | lokal | resital |
ayal | hüsnühâl | lügol | resul |
azol | ibzal | mahal | resülmal |
azonal | icmal | mahlul | rical |
banal | ideal | mahmul | riyal |
bandrol | idol | mahsul | rol |
barkarol | iğfal | makbul | santimantal |
batyal | ihlal | makrosefal | santral |
bazal | ihmal | maksimal | sefal |
bemol | ihtifal | maksisefal | sembol |
benzol | ihtilal | maktul | sendikal |
berkemal | ihtimal | makul | Seval |
beytülmal | ikbal | malul | seval |
bienal | ikmal | mamul | Seyyal |
Bilal | illegal | mareşal | sinüzoidal |
biyomedikal | ilmihâl | marjinal | sinyal |
bol | imal | materyal | sistol |
brakisefal | immoral | matriarkal | sol |
Celal | imtisal | meal | sosyal |
celal | infial | mebzul | spesiyal |
Cemal | infinitezimal | mecal | spiral |
cemal | inhilâl | meçhul | sterol |
cevval | inkisarıhayal | medhal | sual |
cidal | integral | medikal | suiistimal |
cihanşümul | intihal | medlul | sukutuhayal |
desimal | intikal | meful | şakul |
dialkol | inzal | megapol | şarampol |
dijital | iptal | melal | Şevval |
diyagonal | iptizal | melul | şevval |
diyastol | irsal | memul | şimal |
dolikosefal | irtical | menkul | tantal |
dömifinal | irtihal | mentol | teatral |
duhul | isal | meral | tergal |
ekol | ishal | mesul | termal |
ekstrasistol | istical | meşgul | terminal |
ekvatoral | istidlâl | metal | timbal |
elipsoidal | istihsal | methal | timsal |
emsal | istikbal | metropol | total |
emval | istiklal | meyyal | transandantal |
enstrümantal | istimal | mikrosefal | trikosefal |
enternasyonal | istiskal | mineral | tropikal |
eşkâl | işgal | minimal | tuğamiral |
etanol | iştigal | minval | tuğgeneral |
etfal | ithal | misal | turnusol |
etol | itidal | miskal | tuval |
faal | itikâl | mitral | tümamiral |
fabl | ittisal | monokl | tümgeneral |
farzımuhal | izmihlal | monopol | üniversal |
faul | izzetüikbal | moral | vebal |
federal | jeosenklinal | muhal | visal |
feldmareşal | jeotermal | münhal | visamiral |
fenol | jul | müzikal | vokal |
feodal | jurnal | müzikhol | zeval |
festival | kabul | narval | zeyil |
final | kapital | nasyonal | Zühal |
fleol | karambol | nominal | zühal |
formol | kardinal | normal | zühul |
ful | kaşkol | nükul | Zülal |
fümerol | katedral | nüzul | zülal |