“Şuur devrinde şiir susar, şiir devrinde şuur seyirci kalır. İçinde bulunduğumuz zaman, galiba, birinci devreye aittir: Şairler müzlerinden ayrı düşmüş, vezin ile kafiye şuurlu müteşâirler eline geçmiş…” Ziya Gökalp bu cümleleri 1918'de sarf eder...
Gökalp için şiir bir araçtır.
Hem ideolojisini anlatmada hem de şifai Türk kültürünü halka ulaştırmadaki en önemli araçlardan biridir. Bunu daha çok da kaleme aldığı mensur şiirlerinde gerçekleştirir.
Türk tarihinden, destanlarından esinlenerek yazdığı pek çok masalı, hikayeyi bu yüzden şiir şeklinde kaleme almıştır.
Gökalp’ın bu eserleri kaleme alırken bütün amacı , Türk mitolojisinden, Türk halk edebiyatından ve Türk kültüründen aldığı konu , kişi ve motiflerle Türkçülük fikrini ve heyecanını yaymak ve muhkem kılmaktır.
Bu nedenle O, forklore kendi deyimiyle halkiyata çok önem vermiştir.
Mehmet Kaplan, “Ziya Gökalp ve Yeniden Doğma Temi” adlı makalesinde manzum ya da mensur Gökalp’ın bütün masallarında yeniden doğuşa dikkat çekmiştir. Burada Türk milletinin inkişafından bahsedilmektedir.
Gökalp “Kızılelma” “Ülker ile Aydın” “Küçük Şehzade” “Alageyik” “Keloğlan” “Tembel Ahmet”, “Kuğular”, “Nar Tanesi veya Düzme Keloğlan”, “Keşiş Ne Gördün” “Pekmezci Anne” “Yılan Bey ile Peltan Bey” “Kolsuz Hanım”da tamamen Türk kültürün kadim kaynaklarından esinlenir.
Çocuklar arasında milliyetçi duyguları yaygın hale getirmek için bu halk hikâyelerini şiirleştirir ve onları ilham kaynakları olarak kullanır.
Ayrıca millî bir destan yaratmak için Dede Korkut’un bazı hikâyelerini şiirselleştirir.
Arslan Basat şiirinde İranlı Zaloğlu Rüstemi yenen ve tahtından indiren Türk kahraman motifiyle Türklük şuurunu ve inancını verir.
Türkçülük, diriltici bir ideolojidir. Ve Türk siyasî ve sosyal hayatı Türkçülük sayesinde yepyeni bir boyut kazanmış, Türk toplumu yeni bir hayatın içine girmiştir.
Gökalp bu mesajı verirken aslî kaynak olarak gördüğü halk edebiyatından ve özellikle de masaldan yararlanmıştır
Masalla ideolojinin karıştığı bu metinlerin hemen hepsinde mevcut olan “ölme” ve “yeniden doğma” motiflerini Mehmet Kaplan “yazarın şuuraltıyla ilgili semboller”le izah eder.
Gökalp bu şiirlerde Türklüğün yeniden doğuşu kahramanlar ve olaylar örgüsünde ele alınır.
Gökalp kaleme aldığı bu şiirleri klasik Türk masalları eşliğinde çocukların da anlayabileceği bir fikriyat çerçevesinde sunar.