İSTANBUL (AA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporunda, "Gıda enflasyonundaki yavaşlama sürmüş ancak akaryakıt ürünlerindeki vergi artışı doğrudan ve dolaylı etkileriyle enflasyondaki iyileşmeyi sınırlamıştır." ifadesine yer verildi.

TCMB, "Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu"nu yayımladı.

Rapora göre, eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,18 arttı ve yıllık enflasyon 0,77 puan düşüşle yüzde 7,28 oldu. Eylül ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özetinde de ifade edildiği üzere, gıda enflasyonundaki yavaşlama sürdü ancak akaryakıt ürünlerindeki vergi artışı doğrudan ve dolaylı etkileriyle enflasyondaki iyileşmeyi sınırladı. Bu dönemde temel mallara bağlı olarak çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları azaldı, ana eğilimleri bir miktar yavaşladı.

Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,65 ve 0,72 puan azalarak yüzde 7,56 ve 7,69 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda ve temel mal gruplarının katkısında sırasıyla 0,49 ve 0,45 puanlık düşüş gözlendi. Öte yandan bu dönemde enerji grubunun katkısı 0,22 puan arttı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde eylül ayında bir miktar yavaşlama gözlendi. Bu gelişmede temel mal ana eğilimindeki belirgin düşüş etkili oldu, hizmet grubu ana eğilimi ise yükseldi.

Eylül ayında hizmet fiyatları yüzde 0,89 arttı, grup yıllık enflasyonu 0,11 puan yükselerek yüzde 8,19 oldu. Yıllık enflasyon ulaştırma hizmetlerinde yükseldi, kirada yatay seyretti, diğer alt gruplarda ise geriledi. Eylül ayında ulaştırma hizmetleri fiyatları yüzde 2,69 arttı. Özellikle taksi, dolmuş ve otobüs gibi kara yolu taşımacılık hizmetleri fiyatlarında akaryakıt ürünlerindeki vergi artışının etkileri izlendi. Bu dönemde eğitim hizmetlerinde yıllık enflasyonun yüzde 10,37’ye ulaşması dikkati çekti. Diğer yandan lokanta-otel grubunda enflasyon, gıda fiyatlarındaki olumlu görünüm ve turizm sektöründeki gelişmelere bağlı olarak yavaşlama eğilimini sürdürdü.

- "Doğalgaz indiriminin enflasyona etkisi yaklaşık 0,16 puan"

Rapora göre temel mal grubu yıllık enflasyonu eylül ayında 1,70 puan azalarak yüzde 6,97 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda düşüş kaydetti. Eylül ayında dayanıklı mal grubunda beyaz eşya ve mobilya fiyatları geriledi, otomobil fiyatları ise bir miktar arttı.

Giyim fiyatları, bir önceki ayda olduğu gibi, mevsimsel ortalamaların üzerinde azalış kaydetti. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubu fiyatları ise ılımlı bir artış sergiledi. Sonuç olarak, döviz kurunun birikimli etkilerinin azalmasına ek olarak toplam talepteki yavaşlamanın da etkisiyle temel mal grubu yıllık enflasyonundaki düşüş sürdü.

Enerji fiyatları geçen ay yüzde 2,09 arttı. Bu gelişmede akaryakıt ürünlerinden alınan maktu ÖTV’de 20 kuruş artışa gidilmesine bağlı olarak yüzde 6,51 artan akaryakıt fiyatları belirleyici oldu. Bu ayarlamanın akaryakıt fiyatları üzerindeki etkisi, sınırlı olmakla birlikte, ekim ayında da sürecektir. Bu dönemde tüp gaz fiyatlarında da yüzde 0,96 artış gözlendi. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu 1,59 puan artarak yüzde 4,56 oldu. Ekim ayı başında doğalgaz fiyatlarında gerçekleşen indirimin tüketici enflasyonuna doğrudan etkisinin yaklaşık 0,16 puan olması bekleniyor.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu eylül ayında 2,03 puan azalarak yüzde 4,16 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatları geçen ayın ardından bu dönemde de geriledi ve grup yıllık enflasyonu 3,89 puan azalarak yüzde 0,54 olarak gerçekleşti. Bu yavaşlamada taze meyve fiyatlarındaki gelişmeler öne çıktı. Bunun yanında, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu yüzde 4,78 ile son 5 yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu dönemde, işlenmiş gıda grubu fiyatlarında ise yüzde 0,28 artış gözlendi, bu grupta yıllık enflasyon yüzde 7,35’e düştü.

- "Tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar zayıfladı"

Rapora göre yurt içi üretici fiyatları eylül ayında yüzde 0,29 artarken yıllık enflasyon 1,25 puan azalarak yüzde 1,78 oldu. Bu düşüş, döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarındaki ılımlı seyre ek olarak baz etkisinden kaynaklandı. Bu dönemde, yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde 3,02'ye, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 3,77'ye geriledi.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, eylül ayında fiyatlar ara malı grubunda gerilerken diğer alt gruplarda ılımlı oranda arttı. Dayanıksız tüketim mallarının fiyatlarındaki artışta işlenmiş meyve ve sebze fiyatlarındaki yükseliş öne çıkarken sermaye malı fiyatları motorlu kara taşıtları ve genel amaçlı makine fiyatları kaynaklı arttı. Bu dönemde dayanıklı tüketim malı fiyatları nispeten yatay seyretti.

Ara malı fiyatlarındaki düşüşte ise değerli ana metal fiyatlarındaki azalışlar belirleyici oldu. Sonuç olarak, eylül ayında tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar bir önceki aya göre zayıfladı.

AA